بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مسائل مهم که تعلیم و تربیت معاصر با آن روبه روست ، مسئله » تربیت اخلاقی« است از آنجا که این موضوع از سوي شعراي مسلمان و غربی مورد توجه قرار گرفته است ، موضوع مقاله حاضر به تربیت اخلاقی در اشعار ملک شعراي بهار اختصاص یافته است .
روش نگارش ، به شیوه ي اسنادي و نظري بوده که در آن از سخنرانیهاي اندیشمندان ، ماهنامه ها ، نشریات محلی و کشوري و کتب تالیف شده در این مورد استفاده فراوانی شده ، که با فیش برداري از آنها به گردآوري اطلاعات پرداخته شده است . در این مقوله به نکات مهم اخلاقی در اشعار محمدتقی صبوري - ملک الشعراي بهار - اشاراتی رفته است که به چند مورد اشارع می شود :
-1تشویق و ترعیب افراد به اتحاد و وطن دوستی
-2از نظر بهار یکی از پندهاي زمانه ، شنیدن پند پدر است که در سعادت آدمی نقش بسزایی دارد
-3بهار ریشه تربیت را در مهربانی دانسته و آن را عاملی براي رفع کینه و حسد می داند
-4.راضی به رضاي الهی بودن در همه حال و شکرگزار داشته و نداشته ها بودن
-5 تاثیر رفیق بد و نقش آن در تربیت اخلاقی ناصحیح
-6تاثیر تربیت نادرست فرزند در ناخلف به بار اومدن او
-7بهار در تربیت اخلاقی ، سیرت زیبا را مقدم بر صورت زیبا دانسته و بر جوانان تاکید دارد که این را در انتخاب همسر مورد توجه قرار دهند .
نتیجه کلی از اشعار بهار در تربیت اخلاقی گرفته می شود این است که هدف او از تربیت اخلاقی با توجه به اشعار ایشان زندگی سعادتمندانه بوده و پرهیز از رفیق بد ، کبر ، حسد و کینه مهم ترین عامل در سعادتمندي انسان است
مقدمه
یکی از مسائل مهم که تعلیم و تربیت معاصر با آن روبه روست ، مسئله ي »تربیت اخلاقی« است . و منظور از تربیت اخلاقی ، پرورش دادن و به فعلیت رساندن استعدادهاي بالقوه شخص می باشد . هنگامی که شخص با الهام از آموزه هاي دینی در قالب آیات ، روایات و اشعار تحت تربیت قرار گیرد ، با کسب بینشی الهی ، به صورت قلبی و زبانی و عملی و هماهنگ با فطرت خداجوي خویش ، آزادانه و با اختیار خود پوینده طریق هدایت خواهد شد ، از آنجا که این موضوع از سوي شعراي بسیاري مورد توجه قرار گرفته است .
مقاله حاضر به »تربیت اخلاقی « در اشعار ملک الشعراي بهار اختصاص یافته است . نویسندگان برآنند تا موضوعات اخلاقی گوناگونی را در حیطه اخلاق در اشعار بهار مورد مداقه قرار دهند که امید است مورد عنایت اندیشمندان و فرهیختگان عزیز قرار گیرد .
-1-1اهداف
مقاله ي حاضر که با هدف تربیت اخلاقی با توجه به اشعار ملک الشعراي بهار در زمینه هاي مهرورزي و خوش رفتاري ارائه گردیده است . علاوه بر اهداف مذکور موارد ذیل مطمح نظر می باشد .
-1نقش دوستی با رفیق خوب و بد در تربیت اخلاقی
-2نقش پرهیزگاري و پندپذیري از دیگران مخصوصا از والدین در تربیت اخلاقی
-2-1روش پژوهش
در نوشتن این مقاله از سخنرانیهاي استادان حوزه و دانشگاه و کتب تالیف شده شده در مورد اشعار ملک الشعراي بهار و همچنین ماهنامه ها و نشریات محلی و کشوري ، منابع دست اول و دوم استفاده ي بسیاري را نموده ایم که با فیش برداري از آنها به گردآوري اطلاعات پرداخته شده است .
لازم به ذکر است که تحقیق حاضر ، پژوهش علمی –مروري بوده که به شیوه ي نظري و اسنادي نوشته شده است
-3-1 بیان مسئله
با توجه به اینکه تحولات علمی و فناوري، دامنه ي ارتباطات انسان ها را وسعت بخشیده است و در فضاي مجازي اشعار اخلاقی فراوانی از شعراي مختلف نوشته می شود . نویسندگان مقاله با مراجعه به پیشینه ي تحقیق در رابطه با موضوع مقوله مشاهده نموده اند که پژوهش کمتري در این مورد صورت گرفته است . مخصوصا اشعار ملک الشعراي بهار در زمینه تربیت اخلاقی لذا تصمیم بر این شد که پژوهشی در مورد تربیت اخلاقی در اشعار بهار در زمینه هاي متفاوت صورت گیرد تا به این طریق بتوان با پیروي از اشعار حکیمانه بهار در مورد تربیت اخلاقی در زمینه اخلاق اسلامی موفق شد .
-4-1 مطالبی در مورد تربیت اخلاقی از دیدگاه بهار
درباره تربیت اخلاقی از دیدگاه بهار می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
بهار وفاداري ، پایمردي ، نیک محضري ، مهربانی ، خیرخواهی و حسن نیت را از ویژگیهاي افراد می شمارد به نظر او خوش رفتاري و عدم فریفتخگی در مقابل حوادث نمونه بسیار تربیت اخلاقی اخلاقی است . - عبدالملکی ، 1392 ، ص - 85 مناعت طبع و آزاد منشی در اخلاق موجب رستگاري انسان است .
بهار قناعت پیشگی و عدالت محوري را از خصوصیات بارز اخلاقی می داند . خوش رفتاري با مخلوقات و بی آزاري نیز از خصوصیات اخلاقی بهار بود. از نظر بهار شعر خوب سه قسم است : اخلاقی –وصفی –روایی
منظور او از اشعار اخلاقی : اشعاري است که تشویق به پیروري از اصول خوب ، احساسات سالم ، حریت افکار آزادي عقیده ، وطن پرستی و شرافت دوستی ، راستی و نیکوکاري و اجتناب از صفات رذیله بنماید
-1-2 مهرورزي و تربیت اخلاقی در اشعار بهار
بهار در دیوان اشعار خود اشاره دارد به اینکه ، از آنجا که اساس هر گونه تربیت از خانواده آغاز می شود سزاوار است که پدران و مادران در راستاي بنیادي نمودن مهرورزي و مهربانی از همان دوران کودکی فرزندان اقدام نمایند و فرهنگی مهرورزي را در عمق جانشان نفوذ دهند و خود به عنوان الگوي صحیح مهربانی آنگونه که در خور شأن این ودیعه الهی می باشد رفتار نمایند .
آنگونه که از اشعار بهار پیداست ایشان مهرورزي را اساس تربیت دانسته می گوید چنانچه انسان مایل است مورد مهربانی قرار گیرد وظیفه دارد که با دیگران رئوف باشد .
پرورش انسان مطلوب ، یکی از اساسی ترین اهداف تربیت اخلاقی است از آنجا که آدمی از منزلت رفیعی برخوردار است لذا بیشتر اشعار بهار اشاره به مهرورزي و سوق او به تربیت صحیح اخلاقی دارد .
بهار ریشه تربیت و اصل فضیلت و دودي از صد و کینه را در مهروزي می داند و در بیتی می سراید : ریشه تربیت و اصل فضیلت مهربست مهرکی با حسد و کینه برابر باشد .
-2-2 خوش اخلاقی و تربیت اخلاقی در اشعار بهار
بهار در بیتی خوش اخلاقی و شاد زیستن را از عوامل سعادتمندي افراد می داند بهار عیب پوشی و عدم نشر معایب دیگران را یکی از نمونه هاي بارز خوش اخلاقی با آنان می داند
وفاي به عهد که به معنی عمل به عهد و پیمان به نحو اکمل است و آن همان راستی و صداقت و خوش خلقی در رفتار با دیگران است در ابیاتی از اشعار بهار به آن سفارش شده است .
