بخشی از مقاله
چکیده
در دنیایی که رقابت بین سازمان ها روز به روز در حال افزایش است و اندک تعللی باعث بازماندن از صحنه رقابت جهانی می شود مساله انتخاب تامین کننده مناسب در زنجیره تامین اهمیتی دو چندان یافته است . افزایش و تغییر توقعات مشتریان مهمترین رکن در زنجیره تامین می باشد و همین امر انتخاب تامین کننده ی مناسب در زنجیره تامین را به یک موضوع استراتژیک تبدیل کرده است.
در این مقاله سعی شده پس از شناسایی مهمترین معیارهای موثر در انتخا ب تامین کننده مناسب که با استفاده از مطالعات میدانی و نظر کارشناسان حاصل گردیدند با کمک روش های تصمیم گیری چند شاخصه به اولویت بندی تامین کنندگان در شرکت صنایع غذایی سحر به عنوان مطالعه موردی پرداخته شود . برای این منظور بعد از وزن دهی به معیارها توسط روش ا نتروپی شاتون در نهایت با استفاده از روش
ELECTERE تامین کنندگان شرکت اولویت بندی شده و در ادامه با استفاده از روش VIKOR بار دیگر تامین کنندگان رتبه بندی
گردیدند.
کلمات کلیدی: زنجیره تامین، رتبه بندی تامین کننده، تصمیم گیری چند شاخصه، ELECTERE، .VIKOR
-1 مقدمه
هدف اصلی در مدیریت زنجیره تامین، کاهش ریسک زنجیره تامین، کاهش هزینه های تولید، افزایش درآمد، بهبود خدمات به مشتری، بهینه کردن سطح موجودی و فرایندهای کسب و کار و زمان سیکل و در نتیجه افزایش قدرت رقابت و رضایت مشتری و سود آوری می باشد - بارون و همکاران. به دلیل رقابتی شدن بازار و افزایش تنوع محصولات، شرکت ها سعی دارند تا با انتخاب تامین کننده ای که حداکثر ویژگی های مورد نیازشان را برآورده می کند هماهنگ شوند تا مشتریان بیشتری را جذب کرده و سود خود را به حداکثر برسانند . بنابراین انتخاب تامین کننده مناسب یک تصمیم گیری راهبردی محسوب می شود - کارپاک و همکاران،. با توجه به نقش اساسی تامین کنندگان در دست یابی به اهداف زنجیره تامین، یکی از وظایف اساسی واحدهای خرید در مدیریت زنجیره تامین، ارزیابی، انتخاب و جذب تامین کنندگان مناسب و توانا جهت تهیه و فراهم نمودن احتیاجات سازمان است - تینگ و چو، - . بسیاری از شرکت های با تجربه بر این باورند که انتخاب تامین کننده مهمترین فعالیت یک سازمان به شمار می آید .
در نتیجه تصمیم گیری های نادرست در زمینه انتخاب تامین کننده پیامدهای منفی برای شرکت در پی خواهد داشت - بور و همکاران، - . از این رو یکی از اجزای مهم مدیریت زنجیره تامین مساله ارزیابی، رتبه بندی و انتخاب تامین کنندگان می باشد که در اصل این فرایند یک مساله تصمیم گیری چند شاخصه می باشد - لیاو و همکاران، در این مقاله به منظور رتبه بندی و انتخاب تامین ک نندگان مناسب سعی می شود معیارهای مناسب شناسایی و پس از وزن دهی معیارهای با روش آنتروپی شاتون، در نهایت تامین کنندگان شرکت صنایع غذایی سحر با دو روش ELECTERE و VIKOR رتبه بندی شوند.
-2 مروری بر تحقیقات پیشین
سایلین و همکاران - - برای انتخاب تامین از یک مدل ERP استفاده کردند. صنعت الکترونیک به عنوان مطالعه موردی آن ها انتخاب شده بود که در این مدل یکپارچه از تکنیک های ANP و TOPSIS برای محاسبه ی وزن و رتبه بندی تامین کننگان استفاده کردند . امین و همکاران - - نیز برای نخستین بار یک رویکرد SWOT کمی شده را با استفاده از منطق فازی و اعداد مثلثاتی فازی، به منظور انتخاب تامین کننده ارائه دادند . آن ها همچنین در مطالعه خود از یک برنامه ریزی خطی فازی به منظور تعیین میزان مناسبی که باید از هر تامین کننده خریداری شود، استفاده کرده اند . شاو و همکاران - ًٌٍٍ - با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی خطی چند هدفه مساله انتخاب تامین کننده را در زنجیره تامین سبز مورد بررسی قرار دادند . بارون و همکاران -- در تحقیقی دیگر یک رویکرد ترکیبی تاپسیس-فازی را به منظور انتخاب تامین کننده در یک محیط تصمیم گیری گروهی ارائه می د هند.
در این رویکرد یک عملگر متوسط وزنی برای جمع بندی عقاید فردی تصمیم گیرندگان برای رتبه بندی معیارها و گزینه ها با توجه به اهمیت مورد استفاده قرار می گیرد . استون و دمیرتاس - با در نظر گرفتن معیارهای کمی و کیفی و استفاده از برنامه ریزی خطی عدد صحیح مخ تلط و فرآیند تحلیل شبکه ای مدلی برای انتخاب تامین کننده مناسب پیشنهاد نموده اند . چان - ًًٍْ - معیارهای ارزیابی تامین کننده را در صنعت هوایی استخراج کرده و با فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تامین کننده مناسب را پیشنهاد کرد ه است. مظاهری و همکاران -- به منظور ا نتخاب تامین کنندگان برتر، روشی در محیط فازی ارائه دادند . پس از محاسبه کارایی با روش تحلیل پوششی داده ها، واحدهای ناکارا حذف گشته و از تکنیک
تاپسیس فازی برای رتبه بندی تامین کنندگان کارا استفاده شده است . هو و همکاران - به مرور روش های تصمیم گیری چند معیاره برای انتخاب و ارزیابی تامین کننده پرداخته اند.
-3 روش تحقیق
این پژوهش براساس اهداف تحقیق از نوع نظری و کاربردی می باشد . پس از معرفی معیارهای موثر بر انتخاب تامین کننده مناسب ، به رتبه بندی تامین کنندگان پرداخته شد .با مطالعه بر روی پیشینه ی موضوع و مصاح به با متخصصان و کارشناسان امر شرکت سحر، در نهایت ْ معیار تعیین گردید . پس از شناسایی معیارها با استفاده از مدل های VIKOR و ELECTERE به رتبه بندی تامین کنندگان شرکت صنایع غذایی سحر همدان پرداخته شد.
جامعه آماری مورد مطالعه ٌٌ تامین کننده ی شرکت سحر همدان در یک حوزه ی تولیدی می باشد. پس از شناسایی ْ معیار اثرگذار بر انتخاب تامین کننده مناسب با استفاده از اطلاعات موجود در شرکت سحر تامین کنندگان شرکت رتبه بندی شدند.
ELECTERE
الکتره یکی از مهمترین فنون جبرانی MADM است.این روش توسط برنارد روی و همکارانش برای او لین بار در سال 1965 مورد استفاده قرار گرفت . او با این روش توانست بهترین ها را از بین مجموعه ای از گزینه ها برگزیند . جواب بدست آمده از این روش به صورت مجموعه ای از رتبه هاست . اساس کار در این روش بر مبنای کار روابط غیر رتبه ای است . بدین صورت که اگرچه گزینه ه ای p و q هیچ ارجحیتی از نظر ریاضی به هم ندارند اما تصمیم گیرنده یا آنالیست ریک بهتر بودن یکی بر دیگری را می پذیرد.
در مرحله اول ماتریس تصمیم گیری با استفاده از نرم اقلیدسی به یک ماتریس بی مقیاس تبدیل می شود . در ادامه با استفاده از ماتریس قطری W - وزن شاخص ه ا - ماتریس بی مقیاس موزون به دست می آید . عناصر قطر ماتریس W را به دو طریق می توان بدست آورد یا مستقیما توسط تصمیم گیرنده میزان اهمیت هر شاخص بیان شود و یا از طریق شیوه های علمی موجود می توان آن را محاسبه کرد . برای وزن دادن به شاخص ها از روش هایی همچون آنترو پی شاتون، روش بردار ویژه، روش کمترین مجذورات وزین و روش لین مپ می توان استفاده کرد. در این تحقیق برای بدست آوردن وزن شاخص ها از روش آنتروپی شاتون استفاده شده است.با توجه به وزن های به دست آمده توسط آنتروپی شاتون در این مرحله، آن شاخص هایی که دارای وزن بیشتر هستند، نسبت به دیگر شاخص ها، از اهمیت بیشتری برخوردارند و تاثیر آن ها در انتخاب گزینه بهینه بیشتر است. وزن های به دست آمده در جدول ٌ قابل مشاهده اند.
