بخشی از مقاله
چکیده
در محیط پویا و غیر قابل پیش بینی تجارت امروز، شرکتها با چالشهای بسیاری در محدوده محیط خود مواجه هستند. بیشک یکی از مهمترین مشکلات پیشروی مدیران، حجم زیادی از اطلاعات است که لازم است با استفاده از سیستمهای برنامهریزی منابع سازمان، یکپارچه شوند. پیادهسازی سیستم ERP دستاوردهای فراوانی برای سازمان به همراه خواهد داشت و از این رو، همواره به عنوان یکی از مهمترین برنامههای مدیران سازمانهای بزرگ مطرح شده است. این در حالی است که بر اساس آمار و گزارشهای ارائه شده، استقرار سیستم ERP در بسیاری از سازمانها با شکست روبرو شده است.
با توجه به هزینهبر بودن این سیستم و با لحاظ مزایای حاصل از آن، شناسایی موانع موفقیت این سیستم همواره مورد علاقه محققان و مدیران سازمانها بوده است. بر همین اساس در این مقاله با توجه به اهمیت پیاده سازی ERP در صنعت برق، عوامل بحرانی موفقیت - CSF - ، که بر پیاده سازی سیستم ERP مؤثرند، شناسایی و اولویتبندی شدهاند. بدین منظور، پس از شناسایی عوامل بحرانی موفقیت با استفاده از مطالعات انجام شده در این زمینه، فهرست اولیهای از این عوامل تهیه گردید و به منظور بومیسازی، در اختیار خبرگان صنعت برق قرار داده شد.
پس از تهیه لیست نهایی، معیارها بر اساس دیدگاه اعضای کمیته ERP صنعت برق اولویتبندی شده و در ادامه اهمیت هریک از CSFها با استفاده از روش سوآرا - SWARA - تعیین گردید. نتایج حاصل نشان میدهند که در بین عوامل کلیدی موفقیت، رهبری و مدیریت ارشد مهمترین عوامل تأثیرگذار بوده است. علاوه بر این، نظر به دولتی بودن صنعت برق ایران، متغیرهای محیطی متعددی که بر روند اجرایی سازی مؤثر هستند باید در نظر گرفته شوند؛ حال آنکه در تحقیقات مشابه به این عامل مهم توجه نشده بوده است. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری دادهها، در زمره تحقیقات توصیفی-پیمایشی قرار میگیرد.
-1 مقدمه
در محیط کسب و کار پویا و غیر قابل پیش بینی امروزی، شرکتها در حال روبرو شدن با چالشهای بسیاری از بازارهای در حال گسترش و افزایش انتظارات مشتریان میباشند و این امر مستلزم کاهش کل هزینهها در زنجیره تأمین، کوتاه شدن زمان، کاهش موجودی، گسترش انتخاب محصول، ارائه تحویل قابل اعتمادتر، خدمات بهتر به مشتریان، بهبود کیفیت و هماهنگی تقاضای جهانی با تأمین و تولید مؤثر میباشد
همچنین، با کوتاه شدن دوره عمر محصولات، در محیط رقابتی و همراه با تغییرات سریع در فناوری، سازمانها دیگر قادر نخواهند بود که منابع زیادی برای تولید محصولات جدید صرف کنند و به عبارت دیگر، باید به فکر استفاده بهینه از منابع خود باشند. در راستای استفاده بهینه از منابع سازمانی، مشکل اصلی مدیران کمبود اطلاعات در رابطه با منابع سازمان نیست؛ بلکه مسئله اصلی چگونگی استفاده از حجم زیاد اطلاعات در سازمان میباشد. از سوی دیگر، ضرورت و اهمیت ایجاد یکپارچگی درون سازمانی و بیرون سازمانی در محیط زنجیره تأمین و تحولات گسترده در حوزه فناوری، سیستمهای اطلاعاتی، عوامل اصلی شکلگیری سیستمهای برنامهریزی منابع سازمانی - ERP - 1 بوده است.
سیستمهای برنامهریزی منابع سازمانی، فرآیند کسب و کار مورد نیاز در سازمان را جهت بهکارگیری حجم زیادی از اطلاعات، یکپارچه و خودکار میسازد ERP .[4]، یک بسته نرم افزاری با کاربرد بسیار وسیع است که همه عملکردهای سازمان را در یک سیستم منفرد، یکپارچه میکند.[3] با استفاده از این سیستم، شرکتها میتوانند به مزایای بسیاری دست یابند. به طور کلی میتوان گفت که بهکار گیری ERP، چهار مزیت عمده برای سازمانها به همراه خواهد داشت که عبارتند از :
-1 صرفه جویی در هزینههای فناوری اطلاعات؛
-2 کارآیی فرایندهای کسب وکار؛
-3 بستری برای استانداردسازی فرایندهای کسب و کار؛
-4 عاملی برای نوآوریهای کسب و کار.
بنابراین، در اختیار داشتن سیستمهای برنامهریزی منابع برای سازمانهای امروزی، نه تنها یک برتری، بلکه ضرورتی است که عدم وجود آن موجب عقب ماندگی سازمان میشود .[7] با وجود مزایای بسیار حاصل از پیاده سازی ERP، سیستم برنامهریزی منابع سازمانی، سیستمی گران، پرخطر و پیچیده است که میزان موفقیت پایینی دارد .[8] همچنین، مطالعات اخیر نشان میدهند که میزان موفقیت پروژههای پیاده سازی ERP کاهش یافته و خطر پیاده سازی نیز به همان اندازه افزایش یافته است
در اجرای پیاده سازی سیستمهای برنامه ریزی منابع سازمانی، چالشهای بسیاری وجود دارد که در برخی موارد به شکست کامل پروژه پپاده سازی منجر میگردد. این چالشها توسط عوامل مختلفی ایجاد میشوند که بسیاری از محققان، آنها را عوامل حیاتی موفقیت پروژه پیاده سازی نامیدهاند. بدون داشتن آمادگی مناسب، پروژه پیاده سازی احتمالاً با شکست مواجه میشود. بنابراین، هر چه سطح آمادگی سازمان افزایش یابد، احتمال دستیابی به موفقیت در پیاده سازی ERP بیشتر خواهد بود
برای جلوگیری از چنین شکستهای پرهزینهای، پژوهشهای بسیاری برای شناسایی عوامل مؤثر بر اجرای موفق ERP انجام شده است .[11] در حال حاضر اکثر صنایع بزرگ دنیا در حجم و اندازه صنعت برق، از این سیستم استفاده میکنند.
صنعت برق ایران پس از طی سالیان متمادی در ارتباط با بهبود و تغییرات کارایی فنی، توسعه قابل توجهی نیز در بهبود ساختار سازمانی خود ایجاد نموده است. بکارگیری و استقرار سیستم برنامهریزی منابع سازمانی نه تنها یک چالش سازمانی، بلکه چالشی فنی و اجتماعی در این صنعت بوده که بر تمامی سطوح استراتژیک و عملیاتی آن تأثیر گذار بوده است. از این رو، قبل از پیاده سازی ERP می بایست وضعیت کنونی در شرکتهای تابعه وزارت نیرو را با توجه به عوامل و شاخصهای اصلی و اثر گذار بر استقرار موفق برنامهریزی منابع سازمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد
بنابراین، با توجه به اهمیت پیاده سازی ERP در صنعت برق، در این تحقیق سعی بر آن است که عوامل بحرانی موفقیت1 - CSF - ، که بر پیاده سازی سیستم ERP مؤثرند، شناسایی و اولویتبندی گردند. بدین منظور، پس از شناسایی عوامل بحرانی موفقیت با استفاده از مطالعات انجام شده در این زمینه، فهرست اولیهای از این عوامل تهیه گردید و به منظور بومیسازی، در اختیار خبرگان صنعت برق قرار داده شد. پس از تهیه لیست نهایی، اهمیت هریک از CSFها با استفاده از روش سوآرا تعیین گردید . نتایج حاصل از این تحقیق به سازمان کمک میکند تا مهمترین عوامل بحرانی موفقیت مؤثر بر پیاده سازی ERP را مورد ارزیابی قرار داده و با شناسایی نقاط قوت و ضعف خود، احتمال شکست در پروژه پیاده سازی را کاهش دهد.
-2 پیشینه پژوهش
بهرهگیری از سیستم ERP میتواند سازمان را تا حد زیادی متحول سازد. بنابراین، برای کسب موفقیت در راه رسیدن به استقرار صحیح ERP به شاخصها و عواملی نیاز است تا بتوان فاصله وضعیت موجود سازمان و فاصله آنها تا رسیدن به وضعیت مطلوب را مشخص ساخته و با شناسایی این شاخصها، به مدیریت تغییرات پرداخته شود .[2] در چند سال اخیر، مطالعات زیادی در رابطه با فاکتورهای بحرانی موفقیت در فرآیند پیاده سازی پروژههای ERP انجام شده است. عوامل بحرانی موفقیت، تعداد محدودی از معیارها، عناصر یا گامهای مهم یک طرح هستند که به منظور دستیابی به اهداف مدیریت در اجرای نظام اطلاعاتی باید مورد توجه دقیق قرار گیرند. آنها عوامل مهمی در سازمان هستند که برای تحقق اهداف کسب و کار بر آنها تأکید میشود
تاکنون پژوهشگران متعددی سعی نمودهاند تا چارچوبهای مناسبی را برای ارزیابی میزان موفقیت در حوزه پیاده سازی ERP شکل دهند که از آن جمله میتوان به مدل 7Sمکینزی12]2،13،[14، مدل[14] BEST3، مدل دیسویسا و نانایاکارا [14] - 2006 - ، مدل رزمی و همکاران ] 10، [14 ، مدل تادینن15] - 2005 - 4،16،[17 و پاستور5و استیوس18] 6،[19 اشاره نمود. علاوه بر مدلهای مطرح موجود، محققین دیگر نیز هریک دستهبندی بومی از این معیارها ارائه نمودهاند. گانش و مهتا، تلاش نمودند تا فاکتورهای حیاتی موفقیت برای پیاده سازی برنامهریزی منابع سازمان در شرکتهای کوچک و متوسط هند - SMEs - را تعیین نمایند.
آنها در نهایت، فاکتورهای حیاتی را شناسایی و اولویت بندی کرده و در ده دسته قرار دادند که عبارتند از: فرایند، سازمان، تکنولوژی، فروشنده، منابع انسانی، استفادهکنندگان نهایی، عملکرد، کیفیت، استراتژی و پروژه .[20] صارمی و همکارانش، در پژوهش خود به استخراج و ارزیابی شاخصهای مربوط به آمادگی صنعت خودروسازی برای پیاده سازی ERP پرداختهاند.
براساس نتایج حاصل از تحقیق آنها، پنج فاکتور اصلی عبارتند از: عامل فرهنگی، توانمندیهای سازمان، عامل حمایتی، عامل انگیزشی و زیرساختهای فناوری اطلاعات . بهبود اصل و همکاران نیز، هفت عامل مؤثر بر انتخاب سیستمهای ERP را به صورت مشخصات عمومی، هزینه پیادهسازی، قیمت، فروشنده، قابلیتهای کارکردی نرم افزار، پیادهسازی و مدیریت پروژه و قابلیت کیفی نرم افزار مشخص نمودند .شاه حسینی و همکاران، چارچوبی برای انتخاب ERP در شرکتهای پیمانکاری عمرانی ارائه داده و برای سنجش میزان اهمیت معیارها از رویکرد توصیفی پیمایشی استفاده نمودند.
