بخشی از مقاله
چکیده
یکی از اساسیترین الزامات گذار از جامعه در حال توسعه به جامعهاي پیشرفته، ترویج دانش بین توده شهروندان و تبدیل مفاهیم تخصصی به فرهنگ عمومی شهروندان است. شهرداريها به عنوان سازمانهایی که بودجه آنها از طریق شهروندان تامین شده و خدمات آنها نیز بیواسطه به آنها ارائه میگردد میتوانند نقش موثري در ترویج دانش بین توده شهروندان بازي کنند. با همین رویکرد شهرداري اصفهان، اقدام به تشکیل شهر علم نموده است که یکی از اهداف اصلی آن ترویج دانش و تبدیل مفاهیم تخصصی به فرهنگ عمومی شهروندان است.
شهر علم اصفهان متشکل از خانههاي علوم است که خانه ریاضیات، فیزیک و زیست شناسی از این جمله هستند. شهر علم و هر خانه به صورت مستقل داراي هیئت امنا و شوراي علمی اجرایی است. این استقلال عمل باعث پویایی خانهها در تصمیم سازي و تنوع در ارائه خدمات میگردد. ارائه برنامههاي خانواده محور، محصولات چندرسانهاي و گردشهاي علمی خانوادگی که در خانه زیست شناسی این مرکز برنامه ریزي و اجرا شده است میتواند به ترویج موثر دانش بین توده شهروندان منجر گردد.
مقدمه و بیان مسئله
افزایش شناخت عامه شهروندان از دانش و به عبارتی دیگر عمومی سازي مفاهیم تخصصی میتواند عامل یا شاخص مهمی براي گذار یک جامعه در حال توسعه به جامعهاي توسعه یافته باشد - مصطفوي و بیگدلی، . - 1392 درك شهروندان از دانش و فناورري، وابسته به زمینه و شرایط آن جامعه از جمله پیشینه و اولویت هاي سیاسی است و یا به عبارتی دیگر گرایش به رفتارهاي متکی به دانش بیشتر یک مولفهي فرهنگی است که از شرایط اجتماعی، اقتصادي و سیاسی جامعه تحت تاثیر قرار میگیرد.
البته ویژگیهاي بنیادین معینی از دیدگاه روانشناسی و فیزیولوژي میان همه افراد مشترك است ولی چون انسانها در محیط هاي مشابهی زندگی نمی کنند، دانشی که گروه هاي مختلف مردم نیاز دارند و فعالیتهایی که مبتنی بر آن دانش انجام می دهند مختلف است - اجاق و وکیل، . - 1392 بنابراین می توان گفت عمومی سازي دانش و به عبارتی ارتقاء درك شهروندان از دانش در هر منطقهاي بر اساس شرایط و نیازهاي آن شهر برنامه ریزي می شود. بدین ترتیب بدیهی است که برنامه ریزي در این خصوص بایستی با توجه به پیشینه فرهنگی، شرایط اقتصادي، اجتماعی و حتی رفتار شهروندان انجام گیرد.
بر همین اساس مفاهیمی همچون ترویج دانش و ارتباط علمی عمومی از مفاهیمی هستند که در مراکز تصمیم سازي شهرداري اصفهان پیگیري می گردد. به نظر میرسد همگانی شدن دانش میتواند شرایط را تا حد زیادي بهبود بخشد و به همین دلیل ما باید درباره ظرفیت آن براي تغییر شرایط زندگی در کشورهاي فقیر خوش بین باشیم - Vilanilam, . - 1993 اگر ترویج دانش را درك عامه از دانش و توجه به آن بدانیم، این مبحث در دو حوزه: ارتباط افراد متخصص با توده شهروندان و ارئه محصولاتی که توسط شهروندان با استقبال و پذیرش روبه رو شود بروز مییابد.
شیوههاي اجرایی براي مرتبط کردن دانش به عموم شهروندان، گسترهاي از ملاحظات فرهنگی، آموزشی و حتی سیاسی را در بر می گیرد - وصالی و اجاق، . - 1388 شهر علم کوشش می کند تا دانش را موضوعی براي مشارکت و مسؤولیت اجتماعی و شهروندي معرفی کند. نتیجه این امر ترویج یا عمومی سازي دانش و فن آوري در سطح اجتماعی، اقتصادي، تشویق افراد باهوش براي انتخاب پژوهش علمی، ایجاد انگیزه در افراد علاقمند، توسعه فن آوري و انتخاب کارهاي فکري به عنوان شغل را ممکن می سازد. از طرف دیگر چون ترویج دانش اگر به افزایش رضایت و اعتماد به نفس بینجامد میتواند در حوزه هاي تفریحی و سرگرمی و دانش و فن آوري به ارتقاي سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد جامعه منجر می شود.
به عبارتی دیگر با توجه به اینکه دانش و فن آوري، اهمیت فزاینده اي در همه حوزه هاي زندگی اجتماعی یافته است، ترویج دانش به یک موضوع استراتژیک تبدیل شده است - رشید و پاشایی،
. - 1391 هر چند سازمانهاي مختلف و متعددي در ترویج دانش و آشنا کردن عموم با دانش مرتبط می باشند ولی یکی از سازمانهایی که از توانمندي بالایی در این زمینه برخوردار است شهرداری ها هستند که با در اختیار داشتن امکاناتی کارآمد مانند، نمایشگاهها، کتابخانه ها، خبرگزاریها، جوامع و انجمن هاي علمی، نهادهاي علمی مانند موزه ها، بنیادهاي حامی نهادهاي علمی، رسانه هاي جمعی، مراکز فرهنگی و فرهنگسراها و در نهایت تابلوها و تلویزیونهاي شهري می توانند نقش مهم و سرنوشت سازي را در این خصوص ایفا نمایند.
نقش ترویج دانش در تغییر سبک زندگی شهروندان سبک زندگی از جمله حوزه هایی است که در سالهاي اخیر مورد تأکید سیاستگذران کلان کشور قرار گرفته است. اگر تعریف سبک زندگی را نمود بیرونی هویت یک جامعه بدانیم در واقع خروجی نظام باور و ارزش هاي یک فرد زمانی که در تعامل با خود، محیط و طبیعت قرار می گیرد سبک زندگی او را شکل می دهد - خواجه نوري و همکاران، . - 1393 این حوزه شامل هنجارهاي اعضاي یک جامعه، رفتارهاي اجتماعی آنها، کالا و خدمات مصرفی آنها و حتی نهادها نیز می شود و شهرداری ها در هر یک از حوزه هاي یاد شده فعالیتهایی دارند.
شهرداریها با وسعت و امکانات کنونی در انتقال هنجارها و یادگیري رفتارها از طریق ارائه خدمات و تولید محصولات فرهنگی در جهت ارتقاي فرهنگ شهروندي از توانمندي بالایی برخوردارند و با توجه به رویکرد مدیریت واحد شهري در شهرداریها و به عنوان متولیان فرهنگ، رفتارها و نهادها را با ساختاري پویا براي پذیرش عمومی شهروندان عرضه می نمایند و در مجموع با ظرفیت هاي متعدد شهرداري ها می توان در حوزه وسیعی از موضوعات مبتلا به شهرداري و جامعه به صورت خاص و تخصصی در سبک زندگی افراد فعالیت نمود.
