بخشی از مقاله
چکیده
مطرح شدن توسعه ي پایدار، به عنوان شعار اصلی هزاره ي سوم ناشی از اثرات شهرها برگستره زیست کره و ابعاد مختلف زندگی انسانی است. امروزه پدیده شهري کره زمین را تسخیر نموده و به دنبال رشد سریع و نامتعادل شهرها، پیامدهاي نامطلوب اقتصادي، اجتماعی و کالبدي را به همراه داشته است. بدون شک بحث از پایداري و توسعه ي پایدار بدون توجه به شهرها و شهرنشینی بی معنی خواهد بود.
برآوردهاي سازمان هاي بین المللی فعال در زمینه اسکان بشر، حدود یک میلیارد نفر از جمعیت جهان اکنون در زاغه ها و حاشیه هاي شهري یا به صورت اسکان غیررسمی زندگی می کنند در واقع سکونتگاه هاي غیر رسمی به عنوان آینه تمام نماي مسائل شهري، داراي جایگاه و اهمیت ویژه در تحقیقات اجتماعی می باشد. این مقاله، به بررسی مفهوم توانمندسازي سکونتگاه هاي غیررسمی و توسعه پایدار شهري با استفاده از مطالعات اسنادي و کتابخانهاي پرداخته و در نهایت رابطه و تعامل بین توانمندسازي سکونتگاههاي غیررسمی با توسعه پایدار شهري پرداخته ایم که نتیجتاً توانمندسازي به عنوان نوین ترین و بهترین راهکار در جهت دستیابی به توسعه پایدار شهري شناخته شده است.
-1 مقدمه
طی 100 سال اخیر، شهرها درصد زیادي از جمعیت جهان را به سوي خود جذب کردهاند. سرعت شتابان رشد شهرنشینی در کشورها و بخصوص در کشورهاي در حال توسعه همانند کشور ایران، مسائل و معضلات بسیاري براي این شهرها بدنبال داشته است. در این میان حاشیهنشینی و سکونتگاههاي غیررسمی به عنوان آینه تمام نماي مسائل شهري جایگاه و اهمیت خاصی دارد.
طبق آمارهاي موجود، حدود 8 میلیون نفر از جمعیت ایران در این نوع سکونتگاهها زندگی میکنند، که در شرایط فعلی، در ایران تکیه اصلی بر ساماندهی سکونتگاههاي موجود است. این نوع سکونتگاهها جلوه کالبدي فقر به شمار میروند که از لحاظ پویایی روند متفاوتی را طی میکنند. از نظر زمانی و تاریخی این نوع سکونتگاهها پیشینهاي بیش از 100 سال را دارند و در طول این مدت شاهد سیاستها و راهکارهاي متفاوتی هستیم.
از طرفی در دهه اخیر شاهد الگوواره جدید در برابر دیدگاههاي عملی و سیاستهاي عملی مسلط در دنیا تحت عنوان توسعه پایدار باشیم که واکنشی است در برابر فرآیندي از توسعه که چه در یک مقطع زمانی براي تمام ساکنان زمین و چه در طول زمان، حتی براي اقلیت توسعه یافته کنونی، قابل استمرار و پایدار نیست. با مطرح شدن توسعه پایدار شهري و لزوم توجه به همه ابعاد وجودي شهر و مولفههاي پیچیده تشکیل دهنده آن به عنوان پایه-هاي توسعه پایدار شهري، از پدیده اسکان غیررسمی در شهرها میتوان به عنوان یکی از ارکان اساسی شهرهاي امروزي یاد کرد.
-2 توسعه پایدار
توسعه یکی از مفاهیمی است که بعد از جنگ جهانی دوم در مباحث علمی، اقتصادي، اجتماعی و سیاسی و کشورداري و همچنین در مسائل بین الملل جایگاهی ویژه پیدا کرده است. بنابراین توسعه را میتوان فرایندي همه جانبه دانست که در نتیجه آن میبایست جامعه را به سمت از میان برداشتن عوامل توسعه نیافتگی - مثل گرسنگی، فقر، بیماري، آسیب پذیري اجتماعی و بیکاري - در جهت مثبت و با سرعت معین به پیش رود و منجر به پایداري جوامع گردد
این پایداري که فرآیندي منطقهاي، آگاهانه، مشارکتی و تعادل طلب است در یک محدوده اکولوژیک به صورت متوازن عمل کند و منجر به توسعه پایدار جوامع شود. از آن جایی که هدف اصلی توسعه پایدار، تأمین نیازهاي اساسی، بهبود ارتقاء سطح زندگی براي همه، حفظ و اداره بهتر اکوسیستمها و آیندهاي امنتر و سعادتمندتر ذکر شده است.
این هدف متضمن تناقضی است که بسیاري آن را از خصوصیات اصلی واژه توسعه پایدار یعنی تأمین رشد لازم براي بهبود سطح زندگی عموم و آیندهاي مرفهتر و در عین حال حفظ اکوسیستمها میدانند. لیکن موضوع این است که با تغییراتی که بشر در محیط و بستر طبیعی خود پدید آورده است به چنان مرحله بحرانی از تاریخ خود رسیده است که ادامه حیات سالم در کره زمین را مستلزم تجدید نظر در فرضیاتی قرار میدهد که مدلهاي رایج برنامهریزي و توسعه بر پایه آنها قرار گرفتهاند
در این رابطه توسعه پایدار داراي مولفهها یا جنبههاي اقتصادي، اجتماعی و زیست محیطی میباشد که هر کدام از مولفههاي مذکور از عواملی چند متأثر بوده است. به گونهاي که در این رابطه در دوران پایداري توانمند بودن نیروي کار یک اصل مهم به حساب میآمد. اما قبل از دوران پایداري، سرمایه داراي نقش اساسی در فعالیتهاي اقتصادي بود. ولی بعد از آن، سرمایه در اولویتی بعد از نیروي کار قرار گرفت.
با ورود به جامعه اطلاعاتی که مقارن با دوره پایداري است و تبدیل اطلاعات به عنوان نیاز اساسی و پایه جهت انجام تمامی فعالیتهاي بشري میباشد لذا توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجا که رشد سریع "جامعه اطلاعاتی" و "دهه توسعه پایدار" در اوایل دهه 1990 میلادي با ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ مقارن با هم بوده اند
