مقاله تعلق ، تعهد و وفاداری سازمانی

بخشی از مقاله

چکیده 

تعلق، تعهد و وفاداری سازمانی، یک نگرش درباره رفتار کارکنان به سازمان و یک فرآیند مستمر میباشد. تحقیقات نشان داده است که در صورت وجود تعهد، تعلق و وفاداری به سازمان در کارکنان منجر به نتایج مطلوب سازمانی میگردد که میتوان به تمرکز خدمت کم‌تر؛ عملکرد باالتر و... اشاره نمود. امروزه اندیشمندان سازمان و مدیریت بیان میکنند که مهمترین و ارزشمندترین سرمایه سازمان سرمایه انسانی آن است، لذا تلش برای توسعه تعهد و وفاداری درکارکنان و ایجاد حس تعلق در آنها امر مهمی میباشد. حال آنچه که اهمیت دارد این موضوع است که چه عواملی باعث ایجاد تعهد، حس تعلق و وفاداری کارکنان نسبت به سازمان میگردد و میتوان این عوامل را در رفتار و کردار کارکنان تقویت و نهادینه نمود. در تحقیق حاضر ما به ارائه مفاهیم، اصول، نظریات و عوامل موثر بر تعهد، تعلق و وفاداری سازمانی، خواهیم پرداخت و در پایان راهکارهای الزم نیز ارائه خواهند شد.    
واژگان کلیدی: تعلق، تعهد ، وفاداری، سازمان.    

مقدمه
واژه تعهد و وفاداری از خانواده کلمات عهد و پیمان بوده که تعهد و وفاداری سازمانی به معنی پایبندی به اصول و قوانین مجموعه و انجام وظایف محوله و شرح کاری است که در زمان استخدام با توافق طرفین تعریف شده باشد، همچنین تعلق سازمانی، از جایگاه علیق فرد و تمایل او به انجام وظایف و ماندگاری در سازمان است، جاری بودن این انرژی در مجموعه علاوه بر انرژی مضاعفی که در افراد می دمد، برای خود شخص ، مجموعه شغلی و در حقیقت برای کل سازمان و حتی جامعه مفید و سازنده خواهد بود. در سالهای اخیر، به دالیل مختلف کارکنان بعد از گذشت مدت زمانی معینی از اشتغال در یک سازمان، به فکر جابجایی در کار و نقل و انتقال میافتند و این موضوع به عنوان یک مسئله مهم برای کارکنان و سازمان قابل تامل و بررسی میباشد . یکی از شاخصهای برتری یک سازمان نسبت به سازمانهای دیگر ، نیروی انسانی متعهد و وفادار آن میباشد، این نوع از کارکنان یکی از عوامل مهم دستیابی سازمان به اهداف خود هستند.

معموال کارمندان دارای تعهد و وفادار سازمانی باال نسبت به کارکنانی که تعهد و وفادری کمتری دارند، از عملکرد بهتری برخودار هستند. هر سازمان نیاز به اعضایی دارد که وابستگی اش با سازمان بیشتر از قرارداد مبادلهای رسمی باشد. به عبارت دیگر، سازمانها به افرادی نیاز دارند که به نفع سازمان فراتر از وظایف مقرر عمل کنند و این امر به ویژه در مشاغل حساس از اهمیت به سزایی برخوردار است.متخصصین براین عقیده اند که بزرگترین چالش برای مدیران پرسنلی یکپارچه نمودن نیازهای سازمان با نیازهای فردی اعضای آن میباشد.که این امر منجر به ایجاد تعهد و وفاداری کارکنان نسبت به سازمان میگردد و در نتیجه حس تعلق را در کارکنان آن مجموعه تقویت مینماید.لذا ما در این تحقیق در بخش دوم به ادبیات مرتبط با موضوع پرداخته و در بخشهای سوم و چهارم به ترتیب به جمع بندی و نتیجهگیری از ادبیات مربوطه خواهیم پرداخت.

  تعریف تعهد سازمانی

تعهد سازمانی «درجه نسبی تعیین هویت فرد با سازمان و مشارکت و درگیری او در سازمان است.» در این تعریف، تعهد سازمانی سه عامل را شامل میشود:   اعتقاد به اهداف و ارزشهای سازمان.تمایل به تلش قابل ملحظه به خاطر سازمان . آرزو و خواست قوی و عمیق برای ادامه عضویت با سازمان. - رضائیان،. - 1384

ابعاد تعهد سازمانی

ابعاد تعهد سازمانی بر گرفته شده از مدل - آلن و مییر - که شامل تعهدعاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری بشرح ذیل میباشد:    کار خود را از طریق خدمت کردن به ارباب رجوع و اهمیت قائل شدن برای اونشان دهد.

تعهدعاطفی

آلن و میر تعهد عاطفی را بهعنوان وابستگی عاطفی فرد به سازمان و تعیین هویت شدن از طریق آن میدانند. اگر تعهد سازمان را از این طریق تعریف کنیم تعهد عاطفی شامل سه جنبه میشود:صورتی از وابستگی عاطفی به سازمان،تمایل فرد برای تعیین هویت شدن از طریق سازمان،   میل به ادامه فعالیت در سازمان.تعهد مستمر - عقالنی - تعهد مستمر بر مبنای سرمایهگذاریهای بیکر قرار دارد. این تئوری بر این اساس است که با گذشت زمان فرد، سرمایهای را در سازمان انباشته میکند، هر چقدر سابقه او بیشتر شود این سرمایه نیز انباشته تر میشود و از دست دادن آن برای فرد هزینه بیشتری خواهد داشت.

تعهد هنجاری

سومین بعد تعهد سازمانی، تعهد هنجاریست که نشان دهنده یک نوع احساس تکلیف برای ادامه ی همکاری با سازمان است. پس کارکنان تا زمانی در سازمان باقی خواهند ماند که از نظر آنان ماندن در سازمان عمل درستی باشد - . تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری امروزه بهعنوان ابعاد - اجزاء - قابل تشخیص تعهد نگرشی بررسی میشوند تا اینکه بهعنوان انواع تعهد مد نظرقرارگیرند. پس به نظر میرسد که ماهیت ارتباط فرد با سازمان در هر یک از اجزاء سه گانه تعهد - عاطفی، مستمر و هنجاری - متفاوت میباشد. کارکنان با تعهد عاطفی قوی به این خاطر با سازمان میمانند چون به آن تمایل دارند، افرادی که تعهد مستمر قوی دارند به خاطر نیاز خود در سازمان میمانند و آنانی که تعهد هنجاری قوی دارند به این دلیل در سازمان میمانند، چون که احساس میکنند باید بماننددر واقع احساس مسئولیت، دین و تکلیف به ماندن در سازمان میکنند. - آلن میر . - 1987

-2تعهد نسبت به سازمان؛ مدیران یا کارکنان مؤثر به سازمان‌شان افتخار کرده و این افتخار را در رفتار خودشان متجلی می‌سازند. این مدیران یا کارکنان، تعهد خود را به‌گونه‌های متفاوتی انجام میدهند و می‌کوشند تا با ایجاد فضای مناسب سازمانی، حمایت مدیران عالی و رعایت ارزشهای اساسی سازمان، به این مهم دست یابند.

-3تعهد نسبت به خود؛ همواره مدیران یا کارکنان تصویر قوی و مثبتی به دیگران ارائه میدهند و تمامی موقعیتها، به‌عنوان یک نیروی مثبت عمل میکنند؛ ولی این امر، نباید با خودخواهی یا خودمحوری اشتباه شود. تعهد، خود را با نشان دادن استقلل عمل، کسب مهارتهای الزم برای اعمال مدیریت و پذیرش انتقادهای سازنده مشخص کنند.

-4 تعهد نسبت به افراد و گروه کاری؛ مدیران یا کارکنان موفق به افراد گروه کاری نیز متعهدند و نسبت به آنها تعلق خاطر خاصی نشان میدهند. -5تعهد نسبت به کار؛ مدیران یا کارکنان مؤثر، تلاش میکنند، با حفظ تمرکز صحیح بر کار، اهل عمل بودن و روشن کردن اهمیت کار، به کارهایی که خود و دیگران انجام میدهند، معنا و مفهوم ببخشند و با متمرکز نمودن توجه کارکنان دیگر به کار و ارائه هدایت‌های الزم آنان، از انجام موفقیت‌آمیز امور اطمینان حاصل کنند. - هرسی و بلنچارد،. - 1989

دیدگاههای تعهد سازمانی    

-1 دیدگاه نگرشی که تعهد را بهعنوان امری عاطفی یا نگرشی میداند، معتقد است که تداوم کار افراد در جهت تعقیب اهداف سازمان از آن روست که آنها  از طریق سازمان، هویت مییابند. این دیدگاه نوعا با مقیاس پورتر، عملیاتی و انواع تعهدقابل محاسبه شده است.    
 -2 دیدگاه رفتاری که از دریچه ی کاملا متفاوتی به تعهد سازمانی مینگرد و تعهد را بیشتر امری رفتاری در نظر میگیرد تا نگرشی. بر طبق این دیدگاه که هرسی و بلنچارد - 1989 - در تحقیقات خود اظهار می‌دارند که مدیران اثربخش ناشی از نظرات بیکر است، افراد به خاطر جلب منافعی؛ چون برخورداری از در مجموعه‌ای مرکب از تعهدات زیر اتفاق نظر دارند:مزایا و ارتقاء شغلی، به سازمان وابسته میشوند، نه بعلت داشتن احساسات و -1 تعهد نسبت به ارباب رجوع؛ یک مدیر یا کارمند موفق میتواند تعهد درعواطف مطلوب به آن. - رابینز،. - 2004 عوامل موثر بر تعهد سازمانی تعهد سازمانی را بیان کردهاند.    

-1-2 ویژگیهای شخصی و فردی    
            
مدلهای مختلفی در خصوص عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی ارائه گردیده است در این بخش به معرفی سه مدل مهم در زمینه تعهد سازمانی اشاره خواهیم نمود

-1مدل استیرز و همکاران

استیرز، پورتر و مودی تعدادی از عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی را به صورت زیراندمطرح. کرده

-1-1عوامل شخصی

مقدار تعلق و پیوستگی بالقوهای که کارمند در اولین روز کاری خود به سازمان پیدا میکند، اصلیترین عامل شخصی است. افرادی که در روزهای اول کاریشان خود را خیلی متعهد به سازمان نشان میدهند، به احتمال زیاد در سازمان خواهند ماند. آنان مسئولیتهای اضافه را خواهند پذیرفت و به عضویت خود در سازمان ادامه خواهند داد.

-2-1 عوامل سازمانی

عوامل سازمانی چون - - حیطه شغل، بازخورد، استقلل و خود مختاری در کار، چالش شغلی و اهمیت شغل - - مشارکت رفتاری را افزایش میدهد. توانایی مشارکت در تصمیم گیری مربوط به شغل بر سطح تعهد مؤثر است. سازگاری بین اهداف گروه کاری و اهداف سازمانی، تعهد نسبت به این اهداف را افزایش میدهد. ویژگیهای سازمانی چون: توجه به منافع بهتر کارکنان و مالکیت کارکنان، به طور مثبت باعث افزایش تعهد سازمانی میشود.ویژگیهای بررسی شده در این خصوص شامل سن، سابقه خدمت، سطح آموزش، جنسیت، نژاد و عوامل شخصی دیگر است. برمبنای مطالعات انجام شده، سن و سابقه خدمت با تعهد، ارتباط مستقیم دارد. همچنین سطح آموزش دارای ارتباط معکوس با تعهد سازمانی است. این ارتباط معکوس ممکن است ناشی از این باشد که سازمان قادر به برآوردن انتظارات افراد با تحصیلات باال نیست. علوه بر این، افراد با تحصیلت باال ممکن است بیشتر به حرفه متعهد باشند تا به سازمان.

-2-2 ویژگیهای مرتبط با نقش

سه جنبه از ویژگیهای مرتبط با نقش که تأثیر بالقوهای بر تعهد سازمانی دارند، عبارتند از: حیطه شغل یا چالش شغلی، تضاد نقش و ابهام نقش.

-3-2 ویژگیهای ساختاری

بر مبنای تحقیقهای انجام گرفته در این خصوص، تعهد یا میزان رسمیت، وابستگی وظیفهای و عدم تمرکز در سازمان، دارای رابطه مثبت است، به علوه تعهد با میزان مشارکت افراد در تصمیم گیری و میزان مالکیت فرد بر واحد تولیدی و کنترل سازمان رابطه مثبت دارد.

-4-2 تجربیات کاری

به عنوان یک نیروی عمده در فرآیند اجتماعی شدن و یا اثر پذیری کارکنان محسوب میشود و این امر نیز به نوبه خود، عامل عمده ای است که بر میزان تأثیر گذاری و وابستگی روانی کارکنان به سازمان مؤثر است. - ساروقی ،. - 1375

ویژگیهای شخصیتی

-2 مدل مودی و همکاران

مودی و همکاران در مدلهای    نظری خود چهار دسته و گروه از پیش شرطهای شایستگی شخصی، تواناییها، حقوق و دستمزد و سطح شغلی در میزان تعهد  

 -1-3ویژگیهای شخصی مؤثر بر تعهد سازمانی : ویژگیهایی همانند سن، جنسیت، تحصیلت، ازدواج، سابقه در سازمان و در سمت سازمانی، استنباط از