بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه تعهد سازمانی با رضایت شغلی، فرسودگی شغلی و تمایل به جابجایی در بین حسابداران، حسابرسان و اساتید دانشگاه در رشته حسابداری میباشد. نمونه آماری پژوهش حاضر شامل 190 نفر از حسابداران، حسابرسان و اساتید دانشگاه در رشته حسابداری تشکیل میباشد که به صورت نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و در پژوهش شرکت داده شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامههای تعهد سازمانی، رضایت شغلی، فرسودگی شغلی و تمایل به جابجایی بود.
نتایج نشان داد که بین تعهد سازمانی و فرسودگی شغلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. همچنین بین تعهد سازمانی و تمایل به جابجایی رابطه منفی و معناداری مشاهده شد، در مقابل رابطه بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی مثبت و معناداری میباشد. بر اساس یافتههای پژوهش حسابرسان، حسابداران و اساتید دانشگاه به ترتیب از رضایت شغلی بیشتری برخوردار بودند و از نظر میزان تعهد سازمانی نیز حسابرسان، اساتید دانشگاه و حسابداران به ترتیب، میانگین بالاتری به دست آوردند.
.1 مقدمه
نیروی انسانی مهمترین سرمایه سازمانهاست و هر چه این سرمایه ازکیفیت مطلوب و بالاتری برخوردار باشد احتمال موفقیت، بقاء و ارتقاء سازمان بیشتر خواهد شد. کارکنان متخصص، وفادار و سازگار با ارزشها و اهداف سازمانی، نیازهای اصلی و بسیار ضروری هر سازمان هستند. سازمان به کارکنانی نیازمند است که فراتر از شرح وظایف مقرره و معمولی به کار و فعالیت بپردازند.
کارکنانی که مایل باشند، بخواهند و بتوانند بیش از مقدار معمول برای دستیابی به اهداف سازمانی به انجام وظیفه بپردازند. وجود چنین نیرویی در هر اداره و سازمان ضمن کاهش غیبت، تأخیر و جابجایی باعث افزایش چشمگیر بهرهوری سازمان، نشاط روحی کارکنان، دستیابی هر چه بیشتر و بهتر به اهداف متعالی سازمان و نیز دستیابی به اهداف فردی خواهد شد.
برای ارائه یک رفتار مطلوب در راستای اهداف سازمانی توسط نیروی انسانی، بایستی عوامل انگیزشی را شناخت و ابزارهای مناسب را به کار برد تا رضایت شغلی، تعهد سازمانی، علاقه و بالندگی کارکنان تحقق یابد. بررسی میزان تعهد سازمانی کارکنان و عوامل انگیزشی موثر بر آن که موجب افزایش و یا کاهش آن میشوند به مدیریت سازمان کمک میکند تا به یک برنامهریزی صحیح و منسجم، تحقق اهداف افراد را در راستای تحقق اهداف سازمان قرار داده عملکرد و بهرهوری سازمانی را ارتقا بخشد
-2 مسأله پژوهش
تقریباً نمیتوان هیج شغلی را پیدا کرد که در تمامی شرکتها و سازمانها، بزرگ و کوچک، خدماتی، بازرگانی و یا تولیدی مانند شغل حسابداری همیشه خواهان و طرفدار داشته باشد. در سالهای اخیر با توجه به اجرای قوانین مالیاتی توسط دولت نیز، بر رونق بازار کار اشخاصی که مسلط به مهارتهای مالی و حسابداری هستند افزوده شده و بسیاری از اصناف و شرکتهای کوچک نیز مجبور به استفاده از تخصص حسابداران برای انجام امور مالی خود و ارائه گزارشهای مالی قانونی به مراجع ذیصلاح هستند.
حسابداران در هر شهر و منطقهای که اصناف، شرکتها و سازمانهای خصوصی و دولتی وجود دارند، بازار کار و فرصتهای شغلی متعدد دارند. رشته حسابداری به عنوان یکی از سه رشته پرجمعیت در کشور شناخته میشود و اغلب دانشگاههای کشور اعم از دولتی، پیام نور، آزاد، فنی و حرفهای و علمی-کاربردی این رشته را ارائه میدهند
فارغالتحصیلان رشته حسابداری پس از اتمام تحصیل میتوانند در سطوح مختلف و شاخههای متفاوت عهدهدار انجام امور مالی گردند از جمله حسابداری شرکتها، مدیریت مالی، حسابرسی. از این رو پژوهش حاضر به فارغالتحصیلان حسابداری این امکان را میدهد که برای انتخاب شغل خود از میان فرصتهای شغلی متعدد حسابداری، شغلی را انتخاب کنند که فرسودگی و تمایل به جابجایی کمتری داشته باشد.
مفهوم تعهدسازمانی در کارکنان اخیراً در ادبیات تحقیقی به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی، فرسودگی شغلی و تمایل به جابجایی میان حسابداران، حسابرسان و اساتید دانشگاه در رشته حسابداری میپردازد. تمایل به جابجایی کارکنان و ترک شغل در سازمانها یکی از مهمترین نگرانیها برای مدیریت منابع انسانی گردیده است.
با توجه به اینکه جابجایی کارکنان و ترک شغل هزینههایی را به همراه دارد بایستی عوامل مؤثر بر کاهش تمایل به ترک و جابجایی کار را شناسایی کرد. میزان بالای جابجایی در حسابداران بخش عمومی موجب شد تا تحقیقات عمدهای در راستای این موضوع صورت گیرد. مطالعات گذشته [3, 4] عواملی مانند تعهد سازمانی1، رضایت شغلی2 و هدف از جابجایی را بررسی کرده است. همچنین عوامل استرسزا مانند ابهام نقش3 و تعارض نقش4، اثرات منفی قابلتوجهی بر رضایت شغلی، تعهد سازمانی و تمایل به جابجایی میگذارد.
پژوهش حاضر رابطه تعهد سازمانی و رضایت شغلی با فرسودگی شغلی و تمایل به جابجایی کار را مورد بررسی قرار میدهد. نتایج این پژوهش میتواند برای فارغالتحصیلان رشته حسابداری این امکان را فراهم نماید تا شغلی را انتخاب نمایند که در آن از رضایت شغلی بالایی برخوردار شوند و همچنین با توجه به نتایج پژوهشها، افزایش رضایت شغلی تعهدکارکنان نسبت به سازمان را افزایش میدهد. علاوه بر این با انتخاب شغل مناسب فرسودگی شغلی و تمایل به جابجایی کارکنان کاهش مییابد، از این رو کاهش تمایل به جابجایی موجب حفظ کارکنان سازمان و صرفهجویی در هزینهها میشود.
-3 مبانی نظری
-3-1 تعهدسازمانی
تعهد سازمانی بیانگر نیرویی است که فرد را ملزم میکند تا در سازمان بماند و با تعلق خاطر در جهت تحقق اهداف سازمانی فعالیت کند. تعهد سازمانی با یک سری رفتارهای مولد سازنده همراه است. فردی که تعهد سازمانی بالایی دارد در سازمان باقی میماند اهداف آن را میپذیرد؛ برای رسیدن به آن اهداف از خود تلاش زیاد و حتی ایثار و فداکاری نشان میدهد
تعهد سازمانی را به معنی حمایت و پیوستگی عاطفی با اهداف و ارزشهای یک سازمان، به خاطر خود سازمان و دوری از ارزشهای ابزاری آن - وسیله برای دستیابی به اهداف دیگر - تعریف کردهاند.
پژوهشهای دیگری در زمینه تعهد سازمانی صورت گرفته است. بر اساس یافتههای [7] تأثیر معنیداری بین محیط کار و تعهد سازمانی به طور همزمان بر رضایت شغلی مشاهده گردید. بر اساس نتایج پژوهش [8] همبستگی منفی بین استرس شغلی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی وجود دارد، فرسودگی شغلی همبستگی منفی با تعهد سازمانی دارد و همچنین رضایت شغلی همبستگی مثبت و معنی داری با تعهد سازمانی دارند. [9] نشان دادند که رابطه معناداری میان تعهد سازمانی، رضایت شغلی و فرسودگی شغلی است.
در پژوهش خود دریافتند که الگوی شغلی بر تعهد سازمانی اثری مثبت، درحالیکه بر تمایل به جابجایی اثری منفی دارد. به اعتقاد [11] فرسودگی حاصل از بیکاری و تلاش برای پیدا کردن شغل جدید، نقش مهمی در کاهش کیفیت تعهد سازمانی و افزایش به تمایل به جابجایی در کار را ایفا میکند.
-3-2 رضایت شغلی
[12] رضایت شغلی را یک واکنش احساسی و حالت رفتاری نسبت به شغل که ناشی از ارزیابی فرد از پیشرفت شغلی، محیط کار و زندگی کاری است، تعریف کردهاند. با توجه به نظر [13] رضایت شغلی به عنوان »احساس رضایت ناشی از ارزیابی شغلی فرد که منجر به دستیابی یا تسهیل دستیابی به ارزشهای شغلی فرد میگردد« تعریف شده است.
به نظر [14] رضایت شغلی تأثیر غیرمستقیمی بر تمایل به جابجایی از طریق تأثیر مستقیم آن بر شکلدهی تصمیم به ترک شغل دارد. [15] ادعا میکند که رضایت شغلی، احساسات مثبت و منفی انباشته نسبت به شغل یا یک موقعیت شغلی است. به طور ساده، رضایت شغلی را میتوان اینگونه تعریف کرد: »حد و اندازهای که مردم شغل خود را دوست دارند.[16] « در این تعاریف، رضایت شغلی پاسخی احساسی و مؤثر توسط کارکنانی که نگران شغل خود هستند و اینکه تا چه حد شغل خود را دوست دارند، میباشد.
بر اساس یافتههای [7] تأثیر معنیداری بین متغیرهای رضایت شغلی بر عملکرد شغلی مشاهده شد . در پژوهشی دیگر [8] به این نتیجه دست یافتند که رضایت شغلی همبستگی مثبت و معنیداری با تعهد سازمانی دارد. به نظر [17] تفاوت معناداری از نظر جنسیت، گروه سنی، محل کار، منطقه فعالیت، شیوه کار، نوع محل فعالیت، سطح متغیر درآمد و فرسودگی و رضایت شغلی وجود دارد و بین فرسودگی شغلی و رضایت شغلی نیز یک همبستگی منفی است.
-3-3 تمایل به جابجایی کار
تمایل به جابجایی توسط پژوهشگران مختلفی [18, 19, 20, 21] بهعنوان تمایل روانی آگاهانه به ترک کار تعریف می-شود. باوجود اهمیت تمایل به جابجایی، یک شکاف تحقیقاتی تجربی در مورد این موضوع در ادبیات وجود دارد. در میان سوابق مختلف رضایت شغلی، عملکرد شغلی و تعهد سازمانی، تمایل به جابجایی پیشبینی خوبی به نظرمیرسد .[20,22] [18] جابجایی را اینگونه تعریف میکند: »فسخ اشتغال فرد با یک شرکت معلوم« و همچنین آنها تمایل به جابجایی را بهعنوان »عواقب نادیده گرفتن مجموعهای از تفکرات که شامل خروج از شغل و قصد جستجو برای شغل جایگزین مربوط است« تعریف کردند.
[23] در پژوهش خود عوامل مؤثر بر ترک خدمت را به سه گروه تقسیم کرده است: -1 عوامل مربوط به کار - رضایت شغلی، پرداخت، عملکرد و تعهد سازمانی - -2 عوامل فردی - سن، جنسیت، تحصیلات و سابقه کار - -3 عوامل خارجی - نرخ بیکاری و اتحادیهها - . [24] عوامل مؤثر بر ترک خدمت را به دو گروه عوامل قابلکنترل و غیرقابلکنترل شامل ساختار سازمانی، فرصتهای خارجی و کمبود نیروی کار تقسیم میکنند.
