بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی سازمان و بازاریابی داخلی با تعهد سازمانی و تمایل به ترک کار است. روش بهکاررفته در این پژوهش، روش توصیفی- پیمایشی و ازنظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان و مدیران در سازمانهای دولتی استان کرمانشاه است. روش نمونهگیری به صورت خوشهای دومرحلهای استفاده شده است. بهاینترتیب که نمونهگیری در دو مرحله صورت گرفته است. در مرحله اول، سه خوشه شامل طبقه اقتصادی، طبقه اجتماعیفرهنگی و طبقه زیرساخت مشخص گشته و پس از آن سازمانهای دولتی در سهطبقه مذکور طبقهبندیشدهاند. سپس در هر طبقه، سه سازمان به عنوان نمونه انتخابشده و 9 سازمان منتخب به روش سهمیهای متناسب حجم نمونه برآورد میشود. همچنین با استفاده از فرمول کوکران به تعیین حجم نمونه پرداخته شد که تعداد 383 نفر انتخاب شدند. برای آزمون فرضیهها از روش تحلیل مسیر بهره گرفته و از نرمافزار AMOS برای تجزیهوتحلیل آماری دادهها استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش رابطه مثبت و معنادار مسئولیت اجتماعی و بازاریابی داخلی با تعهد سازمانی، و رابطه منفی و معنادار تعهد سازمانی با تمایل به ترک کار کارکنان را نشان میدهد.
کلیدواژهها: مسئولیت اجتماعی، بازاریابی داخلی، تعهد سازمانی، تمایل به ترک کار.
مقدمه
هرچند چندین دهه است که مسئولیتهای اجتماعی شرکتها در دنیای غرب محل بحث و نظر است و در این زمینه پیشرفتهای عظیمی نیز در مطالعات ، قوانین و در افکار عمومی حاصلشده است، اما در آسیا شرکتهای زیادی به این موضوع نپرداخته اند. مسئولیت اجتماعی یک الزام عملی برای افزایش سطح رفاه در جامعه از طریق افزایش بصیرت اجتماعی در کسبوکار و به اشتراک گذاشتن منابع شرکت است - ابراهیمی ورودانی، . - 1388 مسئولیت اجتماعی شامل: مسئولیت اقتصادی، قانونی و اخلاقی است؛ مسئولیت قانونی یعنی الزاماتی که شرکتها برای وفادار ماندن به قوانین و مقررات دولتی نیاز دارند - فو و دیگران، . - 2014 مسئولیت اقتصادی مهمترین بعدمسئولیت اجتماعی سازمانها است که در آن فعالیتها و اقدامات اقتصادی مدنظر قرار میگیرد.
بهعبارتدیگر، مسئولیت اولیه هر بنگاه اقتصادی کسب سود است. وقتی سازمان سود لازم را به دست آورد و حیات خود را تضمین کرد، میتواند به مسئولیتهای دیگرش بپردازد - مشبکی و خلیلی شجاعی، . - 1389 در مسئولیت اخلاقی از سازمانها انتظار میرود که همچون سایر اعضای جامعه به ارزشها، هنجارها و اعتقادات و باورهای مردم احترام گذاشته و شئونات اخلاقی را در کارها و فعالیتهای خود موردتوجه قرار دهند. بعد اخلاقی مسئولیت اجتماعی را »پاسخگویی اجتماعی« می گویند - لی و همکاران، . - 2007آنچه مسلم است این است که مسئولیت اجتماعی موجب درگیری شغلی کارکنان در سازمان میشود. در حقیقت سازمانها بهمنظور حفظ مشروعیت کامل و بقای خود باید قبول کنند که نقش و وظیفهای عمومی و اجتماعی دارند - لی و همکاران، . - 2007
کارکنان بهعنوان مشتریان داخلی سازمان نقش اساسی را در موفقیت سازمان دارند - آحمد و رافینگ ، . - 2010 تفکر اساسی بازاریابی داخلی - کارکنان - بر اساس این اصل بنا شد که ارائه خدمات مؤثر مستلزم داشتن کارمندان باانگیزه و مطلع از نیازهای مشتریان است. میتوان بازاریابی داخلی را تلاش سازمان در راستای مدیریت مناسب منابع انسانیاش به منظور ارائه سرویس بهتر به مشتریان دانست - چانگ و همکاران، . - 2009با توجه به دو عامل اساسی در موفقیت سازمان که در مطالب بالابه آن اشاره شد: -1 مسئولیت اجتماعی و ابعاد آن، -2 بازاریابی داخلی، این سؤال پیش میآید که تاچه اندازه مسئولیت اجتماعی میتواند موجب بالا رفتن راندمان کار کارکنان و کاهش تمایل به ترک کار در آنان شود؟ تا چه اندازه بازاریابی داخلی میتواند موجب انگیزه، اثربخشی در کارکنان و کاهش تمایل به ترک کار در آنان شود؟
مبانی نظری
مسئولیت اجتماعی یک الزام عملی برای افزایش سطح رفاه در جامعه از طریق افزایش بصیرت اجتماعی در کسبوکار و به اشتراک گذاشتن منابع شرکت است - ابراهیمی ورودانی، . - 1388 بهطور کلی سه رویکرد در ارتباط با مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتها وجود دارد که به شرح زیر قابلبیان هستند - خوشطینت، : - 1373نظریه اول از تئوری اقتصادی کلاسیک نشات می گیرد. طبق این نظریه، شرکت تنها یک هدف دارد که حداکثر کردن سود و متعاقب آن حداکثر کردن ثروت سهامداران است.نظریه دوم در دهه 1970 میلادی مطرح شد و بر اساس آن اهداف اجتماعی در کنار بیشینه کردن سود مورد توجه قرار می گیرند.طبق نظریه سوم، سود پایان فعالیتهای موسسه نیست و پس از برآورده شدن این هدف، مدیران با مواردی از قبیل خواستههای کارکنان برای افزایش حقوق، اجرای طرحهای توسعه، درخواست قیمتهای پایینتر از طرف مشتریان، افزایش کیفیت محصولات و .... مواجه میشوند.
مولفههای مسئولیت اجتماعی بعد اقتصادی
مهمترین بعد مسئولیت اجتماعی سازمانها بعد اقتصادی است که در آن فعالیتها و اقدامات اقتصادی مدنظر قرار میگیرد. مسئولیت اولیه هر بنگاه اقتصادی کسب سود است. وقتی سازمان سود لازم را به دست آورد و حیات خود را تضمین کرد، میتواند به مسئولیتهای دیگرش بپردازد. در حقیقت اهداف اولیه سازمانی در این بعد موردتوجه قرار میگیرد - مشبکی و خلیلی شجاعی، . - 1389
بعد قانونی
دومین بعد مسئولیت اجتماعی، بعد قانونی - مسئولیتپذیری - در مورد نهادهای موجود در جامعه است. یعنی الزاماتی که شرکتها برای وفادار ماندن به قوانین و مقررات دولتی نیاز دارند - فو و همکاران، . - 2014 از مسئولیتهای واحد تجاری نسبت به اجتماع پرداخت بخشی از سود خود در جهت تسهیلات آموزشی و فرهنگی، بهداشت و سلامت و... است، زیرا آموزش، پایه و اساسی برای هر نوع توسعه اقتصادی و اجتماعی است و فرهنگ، جزء مهمی از اجتماع و هویت اجتماعی است. ارتقاء آموزشی و ارتقاء فرهنگ و حفاظت از آن ، تأثیر مثبتی بر توسعه و همبستگی اجتماعی دارد - چووی و همکاران،. - 2010 هیچکدام از سازمانها نمیتوانند بهتنهایی وجود داشته باشند و بهخودیخود هدف نیستند . هرکدام از آنها عضوی از جامعه هستند و به خاطر جامعه وجود دارند . سازمانها نباید از این موضوع غافل شوند که نمیتوانند بدون توجه به جامعه به بقای خود ادامه دهند. هرگاه شهروندان احساس کنند که مدیریت سازمانها در قبال آنان احساس مسئولیت میکند و به پاسخگویی در مقابل جامعه میاندیشد، تلقی مثبتی از سازمان پیدا میکنند و در پرتو این جو اطمینان و اعتماد، سرمایه اجتماعی ایجاد میشود - الوانی و همکاران، . - 1380
بعد اخلاقی
از سازمانها انتظار میرود که همچون سایر اعضای جامعه به ارزشها، هنجارها و اعتقادات و باورهای مردم احترام گذاشته و شئونات اخلاقی را در کارها و فعالیتهای خود موردتوجه قرار دهند. بعد اخلاقی مسئولیت اجتماعی را »پاسخگویی اجتماعی« میگویند - لی و همکاران، . - 2013 در بیشتر پژوهشها در زمینه مباحث اخلاقی، بهمنظور تعیین سطح مسئولیت اجتماعی شرکتها، ابعاد مختلفی شامل کارکنان، مشتریان، محیطزیست، بهداشت و سلامت، آموزش و توسعه روستایی و نهادهای موجود در جامعه در نظر گرفتهشده است - هوانگ،. - 2010 سیلورمن - 2000 - ، زعیری - 2000 - و گلمحمدی - 1383 - به ابعاد مختلف مولفه اخلاقی که عبارتند از بعد مشتریان، کارکنان، محیطزیست و نهادهای موجود در جامعه اشاره کردهاند و سازمانهای مسئول را سازمانهایی میدانند که در قبال حقوق مشتریان و کارمندان خود، حفظ محیط زیست و کمک و تقویت نهادهای اجتماعی خود را مسئول میدانند.
فواید حاصل از گزارشگری و مسئولیتپذیری اجتماعی سازمانها
شرکتهایی که مسئولیت های اجتماعی خود را در قالب گزارش ارائه میکنند و همچنین خود را در قبال تأثیرفعالیتهای خود بر روی محیطزیست و اجتماع پاسخگو میدانند، منافع بسیاری را به دست خواهند آورد. اگرچه این منافع در قالب ارقام پولی قابلتعریف و تعیین نیست. چند نمونه از این منافع عبارتند از: استخدام و بقای
