بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف تعیین اثر بخشی آموزش شادکامی بر هراس اجتماعی و اضطراب امتحان در دانش آموزان اجرا گردید از لحاظ روش جمع آوری اطلاعات در زمره تحقیقات تجربی - آزمایشی - قرار می گیرد، جامعه آماری این تحقیق را کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر شیراز در سال 96-1395 تشکیل می دادند، نمونه مورد مطالعه در هر گروه شامل 25 نفر دانش آموز دختر دوره متوسطه اول می باشد که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی استفاده شد.
.برای اندازه گیری متغیر های پژوهش از ابزارهای - 1پرسشنامهی اضطراب امتحان - 2 TAI هراس اجتماعی استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده های از تحلیل کوواریانس - بررسی روابط همزمان بین متغیرها - استفاده شد. یافته ها نشان داد: - 1آموزش شادکامی بر کاهش هراس اجتماعی در دانش آموزان تأثیر معنی داری دارد. - 2آموزش شادکامی بر کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان تأثیر معنی داری دارد.
-1-1 مقدمه
اضطراب یکی از شایع ترین اختلالات نوروتیک است که همه انسان ها در شرایط مختلف آن را تجربه می کنند و دارای انواع و درجات مختلف است که یکی از انواع آن اضطراب در زمان امتحان است که دانش آموزان در زمان ارزیابی در پایان سال تحصیلی دچار آن می شوند.در تعریف اضطراب امتحان باید گفت:
نوعی مشغولیت ذهنی است که دانش آموز درباره نتیجه امتحان و یا در ارزیابی خود به همراه دارد. اضطراب سازنده نوعی از اضطراب است که شخص را برای فعالیت درسی و برنامه ریزی منظم تر سوق می دهد معمولاً شخص را فعال و توانمند می سازد تا بتواند نتیجه بهتری از مطالعه خویش به دست آورد.
اضطراب به عنوان شایع ترین اختلا ل روانی موجود و عامل مهمی در بروز ناسازگاری های اجتماعی و اختلا ل در یادگیری و سلا مت روانی مورد مطالعه قرار گرفت و شیوع اضطراب آشکار و پنهان و عوامل موثر بر تاثیر اضطراب بر وضعیت تحصیلی را نشان می دهد. در این مطالعه اثر عوامل مختلف فردی، تحصیلی و خانوادگی در ایجاد اضطراب بررسی گردیده که عبارت بودند از:
سن، پایه تحصیلی، بیماری و ناتوانی، اشتغال، نوع شغل پدر، اشتغال مادر در خارج از منزل، میزان تحصیلا ت پدر یا مادر، فقدان پدر یا مادر، مرگ برادر یا خواهر در یک سال گذشته، بیماری یا ناتوانی در خانواده، انجام فرائض دینی، وضعیت تحصیلی. پیچیدگی جاری تمدن امروزی، سرعت تغییرات و بی توجهی نسبت به مذهب و ارزش های خانوادگی سبب گردیده تا قرن بیستم را، قرن اضطراب نام نهادند.
اضطراب امتحان در سنین 1210 سالگی شکل می گیرد .در 25 درصد از دانش آموزان اضطراب امتحان آسیب زا بوده و با افزایش سن میزان آن افزایش می یابد.به دلیل مسایل فرهنگی و نقش های جنسیتی دختران مضطرب تر از پسران هستند ،زیرا اضطراب توسط دختران و زنان پذیرفته شده است
ساراسون - 1973 - اعتقاد دارد،اضطراب حالتی است که در تعامل والدین با کودک گسترش یافته و ثبات می یابد. او ادعا می کند والدین کودکان دارای اضطراب امتحان ، علاوه بر این که نیاز به محبت و امنیت آنها رانادیده می گیرند ،درکمک کردن به آنها نیز کارا نیستند. این اولیا فرزندان خود را بون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای کسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند. در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می کنند.لذا در این تحقیق هدف محقق بررسی تاثیر شادکامی بر اضطراب امتحان و هراس اجتماعی است.
جهان امروز آشفتگیها و درگیریهای ذهنی بسیاری را پیشروی انسان قرار میدهد و انسان را در مقابله با این آشفتگیها دچار استرس و اضطراب ترس میکند. اضطراب به منزلهی بخشی از زندگی انسان در همهی افراد در حدی اعتدال آمیز وجود دارد و به عنوان یک پاسخ سازش یافته به محرکهای محیطی تلقی میشود. بعضی از اضطرابها را میتوان بهنجار دانست، مانند اضطرابهایی که بر فرایند رشد و تحول انسان تأثیر مثبت دارند و موجب انگیزش میشوند. اما بعضی از اضطرابها جنبهی مرضی و نابهنجار دارند که پیامدهای منفی بر فرایند رشد و تحول انسان بر جای میگذارند و موجب شکست و ناکامی میشوند
برخی از این ترس ها و اضطراب ها که در شرایط زندگی گریبان گیر افراد شده است، زندگی آنان را دچار مشکلاتی کرده است. برخی از مسائل از قبیل آزمون و امتحان نقش بسیار زیادی در ایجاد اضطراب در افراد دارد که از آن با نام اضطراب امتحان یاد میشود. اضطراب امتحان مورد ویژهای از اضطراب عمومی است که شامل پاسخهای پدیدارشناختی، روانشناختی و رفتاری است که حاکی از وجود ترس از شکست است. اضطراب امتحان، هیجانی ناگوار همراه با مشخصههای رفتاری و روانشناختی است که شخص آن را با قرار گرفتن در موقعیت ارزیابی، تجربه میکند
اضطراب امتحان عبارتست از تجربه ناخوشایند نگرانی و هیجانپذیری در موقعیتهایی که فرد احساس میکند تحت ارزیابی قرار دارد
ماندلر و ساراسون - 1952 - معتقدند که اضطراب امتحان یک صفت منفرد پنهان یا بنیادی است و برای سنجش این سازه، مقیاسی ارائه کردهاند.
اضطراب امتحان اغلب به ارزیابی شناختی منفی، واکنشهای فیزیولوژیکی نامطلوب و افت تحصیلی منجر میشود و بالطبع در سلامت روانی و آموزشی نقش مخرب و بازدارندهای ایفا میکند
متغیر دیگری که در باب ترس و اضطراب نیاز به بررسی آن می باشد و در زندگی افراد اختلال هایی ایجاد کرده است فوبی اجتماعی می باشد، اختلال اضطرابی - فوبی - اجتماعی بهصورت امروزی نخستین بار با انتشارنسخه سوم راهنمایی آماری ،تشخیصی اختلالات روانی مطرح شد
لیکن مفهوم فوبی بهعنوان یک الگوی رفتاری همراه با ترس و حفاظت از خود قدمتی طولانی دارد. واژه فوبیا از لغت یونانی فوبوس - به معنای پسر ارس یا خدای جنگ - گرفتهشده که به معنای ترس، وحشت و هراس است. فوبوس قادر است تا ترس و وحشت را در قالب دشمنان یونانیان القا کند. بقراط اعتقاد داشت که ترس و وحشتهای روزمره به افزایش دمای مغز و ازدیاد صفرا در مغز منجر میشود. در قرونوسطی از ترسهای غیرمنطقی همراه با خلق غمگین تحت عنوان ملانکولی - صفرای سیاه - یاد میشود
بنابراین براساس آنچه گفته شد پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا آموزش شادکامی بر هراس اجتماعی و اضطراب امتحان تأثیر گذار است یا خیر؟
ناتویگ - 2003 - ، در پژوهشی تحت عنوان" اثربخشی شادکامی بر اضطراب امتحان دانش آموزان و بررسی نمرات درسی آنان " دریافت که، شادمانی بر کاهش اضطراب امتحان تأثیر گذار می باشد و نمرات درسی آنان بهبود یافت.
پیکاراس، کوهنه ورا، ویلاروئل، ون استراتن و کویپرس - 2011 - ، در پژوهشی تحت عنوان " شادکامی و رفتارهای سلامت انگیز در دانشجویان دانشگاه" دریافتند که، افرادی که کمتر احساس نشاط و شادکامی می کنند در شرایط عادی و موقعیت های امتحان استرس بیشتری دارند
خاوری، شمسال نیا - 2016 - ، در پژوهشی تحت عنوان" تأثیر مدل شادکامی فردایس بر افسردگی و استرس و اضطراب در بیماران دارای چند اختلال" دریافتند که، شادکامی مبتنی بر فردایس باعث کاهش افسردگی و استرس و اضطراب در بیماران می گردد.
بهرامی و فرشته دیهیم - 1393 - ، در پژوهشی تحت عنوان" بررسی رابطه هراس اجتماعی و شادکامی در دانش آموزان دختر مقطع دوم دبیرستان شهر سلماس" دریافتند که، بین ترس و شادکامی رابطه منفی وجود دارد، بین هراس اجتماعی، هراس ترس، هراس اجتناب و هراس فیزیولوژیکی با شادکامی همبستگی منفی وجود دارد. به عبارتی هر چه میزان ترس بالاتر باشد به همان میزان شادکامی نیز پایین تر خواهد بود.
