بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی درجه توسعه یافتگی مناطق روستایی استان خوزستان بر اساس سالنامه آماري 1390 میباشد. بر همین اساس 16 متغیر در 4 گروه شاخصهاي، رفاهی-زیر بنایی، فرهنگی- اجتماعی، بهداشتی- درمانی، اقتصادي، تعریف و به روش تاکسونومی عددي مورد تحلیل قرار گرفته است.
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماري آن را روستاهاي استان خوزستان تشکیل میدهد. در ابتدا با مطالعه کتابخانهاي، به تعیین شاخصهاي توسعه یافتگی پرداخته شده و پس از آن دادههاي مورد نیاز از سالنامههاي آماري مربوط به نتایج سرشماري عمومی نفوس و مسکن استخراج گردید. براي تعیین درجه توسعه یافتگی مناطق، در این پژوهش از روش تاکسونومی عددي استفاده شده است.
نتایج حاصل بیانگر آن است مناطق روستایی شهرستانهاي بهبهان، و هندیجان جزء پیشرفتهترین مناطق روستایی استان خوزستان و مناطق روستایی شهرستانهاي لالی و ایذه جزء کم توسعه یافتهترین مناطق روستایی و بقیه مناطق روستایی در حال توسعه تلقی میشوند.
-1 مقدمه
-1-1 بیان مساله با توجه به اینکه توسعه ناحیهاي یکی از مباحثی است که طی چند دهه اخیر توجه برنامهریزان، خصوصا برنامهریزان ناحیهاي را به خود جلب کرده است، بررسی شاخصهاي عمده اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و غیره در سطوح مختلف، خصوصا ناحیهاي هم معیاري مناسب در جهت تعیین جایگاه نواحی است و هم نیازمند اعمال ملاحظات خاص در سطح ناحیهاي و تعیین شرایط سازگاري و انطباق ملی و ناحیهاي است
با این حال همان طور که روند توسعه یافتگی در استانهاي مختلف یک کشور داراي مراتب گوناگونی است، در داخل یک استان نیز روند توسعهیافتگی در بین شهرستانها و مناطق مختلف یکسان نیست
در فرآیند برنامهریزي براي دستیابی به توسعه و قرار گرفتن در مسیر آن، شناخت و درك شرایط و مقتضیات جوامع انسانی و نیازهاي آنان در ابعاد مختلف از جمله اقدامات ضروري در این زمینه است
هدف این پژوهش آن است که با توجه به توزیع فضایی ناهمگون که از لحاظ امکانات رفاهی- زیر بنایی، فرهنگی- اجتماعی، بهداشتی- درمانی، اقتصادي در مناطق روستایی شهرستانهاي مختلف استان خوزستان وجود دارد، در قالب برنامهریزي توسعه منطقهاي به تعیین درجه توسعهیافتگی مناطق روستایی شهرستانهاي استان - با توجه به متغیرهاي مربوط به شاخصهاي رفاهی- زیر بنایی، فرهنگی- اجتماعی، بهداشتی- درمانی، اقتصادي - پرداخته شود و از این طریق تصویر روشن و شفافی از امکانات مناطق روستایی شهرستانهاي مختلف استان ارائه گردد تا به این ترتیب گامی در جهت هدایت پتانسیلهاي توسعه استان، به منظور بهبود و ارتقاء کیفیت، در مناطق روستایی شهرستانهاي مختلف استان خوزستان برداشته شود.
-2-1 اهمیت و ضرورت نقش و جایگاه روستاها در فرآیندهاي توسعه اقتصادي، اجتماعی و سیاسی در مقیاس محلی، منطقهاي، ملی و بین المللی و پیامدهاي توسعه نیافتگی مناطق روستایی چون فقرگسترده، نابرابري فزاینده، رشد سریع جمعیت، بیکاري، مهاجرت، حاشیه نشینی شهري و غیره موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم آن بر توسعه شهري گردیده است
ضرورت تقدم و توجه به به نظر مایکل تودارو توسعه روستایی نسبت به توسعه شهري به این علت نیست که اکثریت جمعیت جهان سوم در مناطق روستایی قرار دارند، بلکه به این علت است که راه حل نهایی مسأله بیکاري شهري و تراکم جمعیت، بهبود محیط روستایی است. با برقراري تعادل مناسب بین امکانات اقتصادي شهر و روستا و نیز ایجاد شرایط مناسب براي مشارکت وسیع مردم در تلاشهایی که براي توسعه ملی صورت می گیرد ومتمتع شدن از مواهب آن، کشورهاي در حال توسعه گام بزرگی در جهت تحقق معناي حقیقی توسعه بر خواهند داشت
توسعه روستایی به طور مشخص یکی از وجوه مهم فعالیتهاي توسعه در سراسر جهان از جمله کشور ما است از سه دهه پیش به مفهوم برنامه ریزي توسعه روستایی به منزله ابزاري براي سیاست پیشبرد توسعه اقتصادي اجتماعی در کلیه کشورهاي جهان سوم از جمله کشور ما توجه فزاینده می شود
باید اذعان کرد که شهرها و بویژه شهرهاي بسیار بزرگ، براي دولتها مسایل چنان فوري و چنان گسترده اي مطرح کرده اند که روستاها و دشواریهاي آنها را براي مدتی به صورت دل مشغولیهاي کم اهمیت جلوه داده اند
براي شناخت تفاوت سطح توسعه نواحی لازم است ابتدا وضعیت موجود هر ناحیه بررسی شود تا بتوان در مرحله بعدي علل تفاوتها را باز شناخت و در جهت کاهش یا از میان بردن آنها اقدام به برنامه ریزي کرد
مجموعه شاخص هاي توسعه را می توان با توجه به جنبه هاي مختلف آن به دسته هاي چندي تقسیم کرد از جمله شاخص هاي اجتماعی، فرهنگی، زیربنایی و ....ولی آنچه اهمیت دارد این است که این شاخصها بتوانند سطح زندگی مادي و معنوي جمعیت یک ناحیه را به خوبی نشان دهند و در صورت لزوم تفاوتها را مشخص کنند.
