بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور تعیین دوره بحرانی خسارت علف های هرز به نخود رقم آزاد در سال زراعی 1391 - 92 در محل معاونت موسسه تحقیقات دیم - سرارود - واقع در 17 کیلومتری شهر کرمانشاه می باشد، این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در منطقه کرمانشاه انجام شد. مبارزه با علف هرز هر 20 روز یک بار انجام می شود، در کرت A "روز 20ام"، کرت B "روز 20ام و 40ام"، کرت C "روز 20ام و 40ام و 60ام"، کرت D "روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام"، کرت E "روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام و 100ام". در کرت " A' روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام و 100ام "، کرت B' "روز 40ام و 60ام و 80ام و 100ام"، کرت C' "روز 60ام و 80ام و 100ام"، کرت D' "روز 80ام و 100ام "، کرت E' "روز 100ام". در کرت W0 از روز اول مبارزه با علف هرز صورت میگیرد و کرت همواره عاری از علف هرز است و در کرت W1اصلاٌ مبارزه با علف هرز صورت نمیگیرد.
صفت عملکرد دانه در بین تیمارهای زمان مبارزه با علف هرز اختلاف معناداری در سطح احتمال 0/01 نشان دادند که بیانگر این موضوع است که زمان خاصی وجود دارد که مبارزه با علف هرز در آن زمان بطور معناداری باعث افزایش عملکرد دانه میگردد، در این آزمایش بالاترین عملکرد دانه با میانگین 922/2 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار E "مبارزه باعلف هرز تا روز 100ام" می باشد که تفاوت معناداری با عملکرد دانه در تیمار زمان مبارزه W0 "مبارزه دائم با علف هرز" با میانگین عملکرد دانه 916/7 کیلوگرم در هکتار ندارد و کمترین عملکرد دانه با میانگین 434/1 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار زمان مبارزه W1 "عدم مبارزه با علف هرز" بوده است که با عملکرد دانه در تیمارهای زمان مبارزه C' "مبارزه با علف هرز از روز 60ام به بعد"، D' "مبارزه با علف هرز از روز 80ام به بعد" و E' "مبارزه با علف هرز از روز 100ام به بعد" تفوت معناداری نداشته و از نظر آماری در یک گروه قرار می گیرند. همانطور که از نتایج بر می آید بهترین و کارآمدترین زمان برای مبارزه با علف هرز در اوایل رشد خصوصا 40 روز اول میباشد چرا که عملکرد به دست آمده با عملکرد تیمار مبارزه با علف هرز تا روز 100ام تفاوت معناداری ندارد.
مقدمه:
افزایش و رشد جمعیت دنیا یکی از مسائل مهم قرن آینده خواهد بود. در حال حاضر بیش از 60 درصد جمعیت دنیا دارای جیره غذایی معادل 2200 کالری در روز می باشد - 400 تا 500 کالری کمتر از یک جیره غذایی نگهداری - ، این نکته یادآورکننده آن است که در بسیاری از کشورهای دنیا جیره غذایی ناگواری به دنبال دارد. کمبود غذا و سوء تغذیه از جمله مسائلی هستند که جامعه جهانی از این رهگذر با آن روبروست و فقر و گرسنگی در بسیاری از مناطق و کشورها جدی و تهدیدکننده است. از این رو در جهان امروز تولید موادغذایی کافی از مهمترین مسائل بشری به شمار می رود. محدودیت های تولید پروتئین حیوانی توجه محققین را به رفع نیازهای پروتئینی از طریق تولیدات گیاهی معطوف ساخته است. حبوبات به عنوان دومین منبع غذایی بشر پس از غلات عمده ترین منبع پروتئین نباتی محسوب می شود و در مناطقی از جهان که غذای حیوانی کمیاب است اهمیت بسزایی دارد.
در بین گیاهان خانواده حبوبات نخود یکی از مهمترین حبوباتی است که در ایران کشت می شود. دانه این گیاه دارای 14/9 تا 24/6 درصد پروتئین می باشد که 78 درصد آن قابل هضم است. به لحاظ دارا بودن اسیدهای آمینه موجود در پروتئین بخصوص لایسین این گیاه مکمل مناسبی برای غلات محسوب می گردد. نخود با داشتن 38 تا 59 درصد کربوهیدرات، 3 درصد فیبر، 4/5 تا 5/5 درصد روغن، مقدار قابل توجهی فسفر، آهن، کلسیم، ویتامین های A، C، B1، B2، B4 خود را بعنوان یکی از اجزاء مهم غذایی در بین کشورهای در حال توسعه یافته مطرح نموده است. از آنجایی که جوانهزنی و استقرار علفهای هرز یک فرایند تدریجی بوده و در ابتدای رشد رقابت چندانی با گیاه زراعی ندارد.
شاید وجین زود هنگام آنها ضروری نباشد - هال، - 1992 و چه بسا به دلیل رویش مجدد، ممکن است که زیانبار هم باشند - ویلسون، . - 1966 تداخل علفهای هرز با گیاهان زراعی در طی مراحل گوناگون رشد و نمو یکسان نبوده و در یک نظام کارآمد مدیریت مزرعه، فرآیند رشد و نحو و روند اثرات متقابل باید مد نظر قرار گیرد - اصغری، . - 1382 دانستن این نکته که در چه مرحلهای از دوره رشد هر گیاهی بایستی اقدام به کنترل علفهای هرز نموده تا بیشترین خسارت به علفهای هرز و کمترین خسارت به گیاه زراعی وارد گردد، میتواند نقش مهمی در کاهش هزینههای کنترل داشته و عملکرد محصول را بالا ببرد. این دامنه زمانی خاص را دوره بحرانی کنترل علفهای هرز گویند که از دو جز یعنی دوره بحرانی عاری از علفهای هرز - - Critical Weed Free Period و زمان بحرانی حذف علفهای هرز - Critical Time of - Weed Removal تشکیل شده است.
جزء اول به معنی کوتاهترین دورهای است که مزرعه باید از ابتدای فصل عاری از علفهای هرز نگهداری شود تا رشد بعدی علفها موجب کاهش عملکرد بیش از حد مجاز نشود. جزء دوم در واقع نشانگر حد تحمل گیاه زراعی به حضور علفهای هرز در مجاورت خود است - کوچکی، . - 1380 به عبارتی دورهای است که آلودگی اولیه مزرعه به علفهای هرز منجر به کاهش عملکرد نمیشود. کاهش کیفیت و کمیت محصول اثر اصلی و نهایی گیاهان هرز می باشد که برای جمعیت فزاینده جهان می تواند تهدیدی جدی به شمار آید، 10 در صد کل فراورده های کشاورزی دنیا در اثر رقابت علف های هرز از بین می رود - استروبل، 1991 ؛ و زیمدال، . - 1999
مواد و روش ها
محل اجرا معاونت موسسه تحقیقات دیم - سرارود - واقع در 17 کیلومتری شهر کرمانشاه می باشد ،که این آزمایش در سال زراعی 91 - 92 در این مکان انجام شد. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در منطقه کرمانشاه انجام شد.
مبارزه با علف هرز هر 20 روز یک بار انجام می شود، در کرت A "روز 20ام"،
کرت B "روز 20ام و 40ام"، کرت C "روز 20ام و 40ام و 60ام"، کرت D "روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام"، کرت E "روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام و 100ام".
در کرت " A' روز 20ام و 40ام و 60ام و 80ام و 100ام "،
کرت B' "روز 40ام و 60ام و 80ام و 100ام"، کرت C' "روز 60ام و 80ام و 100ام"، کرت D' "روز 80ام و 100ام "، کرت E' "روز 100ام".
در کرت W0 از روز اول مبارزه با علف هرز صورت میگیرد و کرت همواره عاری از علف هرز است و در کرت W1 اصلا مبارزه با علف هرز صورت نمیگیرد
عملکرد دانه
صفت عملکرد دانه , که مهمترین صفت مورد نظر این تحقیق بود در بین تیمارهای زمان مبارزه با علف هرز اختلاف معناداری در سطح احتمال 0/01 نشان دادند که بیانگر این موضوع است که زمان خاصی وجود دارد که مبارزه با علف هرز در آن زمان بطور معناداری باعث افزایش عملکرد دانه میگردد، در این آزمایش بالاترین عملکرد دانه با میانگین 922/2 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار E "مبارزه با علف هرز تا روز 100ام" می باشد که تفاوت معناداری با عملکرد دانه در تیمار زمان مبارزه W0 "مبارزه دائم با علف هرز" با میانگین عملکرد دانه 916/7 کیلوگرم در هکتار ندارد و کمترین عملکرد دانه با میانگین 434/1 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار زمان مبارزه W1 "عدم مبارزه با علف هرز" بوده است که با عملکرد دانه در تیمارهای زمان مبارزه C' "مبارزه با علف هرز از روز 60ام به بعد"، D' "مبارزه با علف هرز از روز 80ام به بعد" و E' "مبارزه با علف هرز از روز 100ام به بعد" تفوت معناداری نداشته و از نظر آماری در یک گروه قرار می گیرند.
رئوف سید شریفی و همکاران در مقایسه کنترل شیمیایی و دگر آسیبی علفهای هرز در نخود تحت شرایط دیم آزمایشی بصورت بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعیاردبیل در سال زراعی 82 انجام دادند .تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از :عدم استفاده از بقایای گیاهی و علفکش، اعمال دو بار وجین دستی و استفاده از بقایای گیاهی گندم، جو، گلرنگ و آفتابگردان به مقدار دو و چهارکیلوگرم در کرتهایی به مساحت شش متر مربع .نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف بجزشاهد موجب کاهش وزن خشک وتعداد علفهای هرز وافزایش عملکرد دانه نخود می شود.حداکثر عملکرد به تیمار دو بار وجین و اختلاط دو کیلوگرم بقایای جو در هر کرت تعلق داشت . تیمارهای مورد بررسی عبارت است از :شاهد - بدون کنترلعلف هرز - ، دو بار وجین علف هرز و وجین دستی مرحله اول 20 الی 30 روز، و مرتبه دوم 50 الی 60 روز بعد ازسبز شدن. نتایج نشان داد که حداکثر عملکرد دانه به تیمار دو بار وجین بامتوسط عملکرد 816 تن در هکتار و حداقل عملکرد به تیمار شاهد بدون کنترل با متوسط عملکرد542 تن در هکتار تعلق دارد.
