بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین آمادگی به اعتیاد و سلامت روان در دانش آموزان متوسطه پسر شهر اردبیل بود. روش پژوهش حاضر توصیفی - همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان متوسطه پسر شهر اردبیل بود، که در سال94-93مشغول به تحصیل می باشند. نمونه پژوهش 60نفر می باشد که از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.
ابزارهای اندازه گیری پژوهش عبارتند از : پرسشنامه سلامت روان GHQ و پرسشنامه آمادگی به اعتیاد. داده هاتوسط روش های آماری توصیفی - توزیع فراوانی ، میانگین و انحراف معیار - و استنباطی - همبستگی پیرسون - تحلیل شد. نتایج نشان داد بین آمادگی به اعتیاد و سلامت روان و زیر مقیاس های آن - اضطراب، افسردگی ، اختلال در کارکرد اجتماعی و علائم جسمانی - ، رابطه معنی داری وجود دارد - . - P<0/05
کلید واژه : آمادگی به اعتیاد، سلامت روان
مقدمه
اعتیاد پدیده ای است که از زمان های دور در جوامع مختلف بشری وجود داشته و در حال حاضر نیز با وجود پیشرفتهای علمی و افزایش سطح شعور و آگاهی مردم، همچنان در حال گسترش است و هر ساله افراد زیادی را به دام خود می اندازد . اگر اعتیاد پدیده ای مخرب تلقی می شود به این دلیل است که در کمین نابودی گرانمایه و پر ارزش ترین سرمایه جوامع انسانی یعنی جوانان نشسته است و آنان را در چنگال عوارض سوء خود گرفتار میکند.
اعتیاد جنبه فردی و شخصی ندارد بلکه آسیب اجتماعی محسوب میشود. علاوه بر این تهدید سلامت جسم و روان در جنبه های اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز آثار زیان آور و جبران ناپذیر بر جای می نهد - پاردینی، پلانت، شرمن و ستامپ21، 2000 به نقل از شبستری، .. - 1382اعتیاد3 را شاید بتوان گریزگاهی دانست که انسان ناکام از کمبود ها ، تزلزل ها و اختلالات روانی به آن پناه می برد. سازمان بهداشت جهانی - 1950 - 4 ویژگی های اعتیاد را اینگونه بیان می کند.
.1 نیاز به مصرف یک ماده شیمیایی که عدم مصرف آن سبب ایجاد حالات غیر عادی در بدن گردیده و برای معتادین غیر قابل تحمل می شود .2 تمایل به افزایش تدریجی میزان مصرف دارو جهت کسب لذت و آرامش .3 وابستگی جسمی و روانی به دارو.4 احساس خوشی که بعد از استعمال دارو به معتاد دست می دهد - کاپلان و سادوک 5 ،. - 1368 بنابراین می توان بیان داشت که اعتیاد حالتی است که شخص هم از نظر جسمانی و از نظر روانی به ماده ای وابستگی پیدا می کند ، احتیاج شدید و اجباری به ادامه مصرف آن ماده داشته و قادر نیست به میل و اراده خود آن را ترک کند و تحمل او در مقابل مصرف تدریجی مواد کمتر می شود - نریمانی ، 1378، به نقل از جوانمرد ،. - 1380
از سویی ، در سال های اخیر اعتیاد در ایران رو به گسترش بوده است ، مشکل اعتیاد به تدریج از محله های کوچک و خصوصی معتادان بزرگسال خارج شده و به مراکز عمومی راه یافته است.از طرفی سن متوسط معتادان پایین آمده است. توضیح اینکه اعتیاد علاوه بر آسیب های جسمی و روانی برای فرد معتاد ، هزینه سنگینی نیز بر جامعه تحمیل می کند.
در این ارتباط برآوردهای صورت گرفته - 1382 - نشان می دهد که میزان خسارت های اقتصادی- اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم مواد مخدر در کشور سالیانه 700 میلیارد تومان می باشد - صادقی ، 1382 ، به نقل از باقری و همکاران ، . - 1389 از سویی پژوهشها نشان می دهند که افراد بیشتر در سنین نوجوانی و جوانی قربانی اعتیاد می شوند.
در پژوهشی در آمریکا نشان داده شد که %78 معتادان کمتر از 25 سال و حدود %50 آنها کمتر از 21 سال داشتند ، همچنین پژوهشی در ایران نشان داد که سن سرنوشت ساز و حساس برای اعتیاد 16 تا 25 سال است - نریمانی ، 1378، به نقل از جوانمرد ،. - 1380 در این میان سلامتی و رفاه در گسترده ترین معنی آن ، پدیده ای است که مورد علاقه و توجه انسان ها و گروه های اجتماعی و جوامع بشری قرار گرفته است.
تاکنون تعاریف متعددی از »سلامت روان« ارائه شده که همگی بر اهمیت تمامیت و یکپارچگی شخصیت تاکید ورزیده اند. سازمان بهداشت جهانی - 1948 - ، سلامت روانی را قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران ، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی ، عادلانه و مناسب تعریف کرده و بیان می دارد که سلامت روان ، صرفا نداشتن بیماری روانی نیست ؛ بلکه توان واکنش در برابر انواع گوناگون تجربیات زندگی بصورت انعطاف پذیر و معنی دار است - صالحی و دیگران ، . - 1386
دیماتئو - 1383 - معتقد است که سلامت صرفاً عدم بیماری نیست، شخص ممکن است از نظر آسیب شناسی هیچ گونه مشکل عینی نداشته باشد ولی با وجود این سالم هم نباشد. یعنی هر گونه انحرافی که در حالت احساسی یا کنشی فرد رخ دهد و فرد آن را غیر طبیعی بداند، حاکی از آن خواهد بود که فرد سالم نیست. چاهن - 1991 - 7 نیز سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روان شناختی تعبیر می کند که عبارت است از حداکثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران میشود.
چاهن به ذکر پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان مبادرت کرده است :
.1 حس مسؤولیت پذیری: کسی که دارای سلامت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواسته ها و ایجاد آسایش آنان میکوشد.
.2 حس اعتماد به خود: کسی که واجد سلامت روانی است، به خود و توانایی هایش اعتماد دارد و مشکلات را پدیده ای مقطعی می انگارد که حل شدنی است. از این رو، موانع، خدشه ای به روحیه او وارد نمیسازد .
3. هدف مداری: به فردی اشاره دارد که واجد مفهوم روشنی از آرمانهای زندگی است و از این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست یابی به این اهداف هدایت میکند .
4. ارزشهای شخصی: چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است که به سعادت و شادکامی خود یا اطرافیانش میانجامد و خواهان افزایش مشارکت اجتماعی است .
5. فردیت و یگانگی: کسی که دارای سلامت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران میشناسد و می کوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونهای که نه همنوایی کور و ناهشیارانه با خواسته ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروک میشود.
