بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف رابطه خودپنداره، حمایت اجتماعی و انگیزه پیشرفت با خودکارآمدی تحصیلی انجام شد. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 92-93 بود که نمونه ای به حجم 390 نفر با روش خوشه ای تصادفی انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودپنداره - راجرز، - 1957، حمایت اجتماعی - واکس و همکاران، - 1986، انگیزه پیشرفت - هرمنس، - 1970 و خودکارآمدی تحصیلی - جینکز و مورگان، - 1999 استفاده شد.
برای تجزیه و تحلیل داده ها از همبستگی و رگرسیون همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد بین حمایت اجتماعی با خودکارآمدی تحصیلی و انگیزش پیشرفت با خودکارآمدی تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد و بین خودپنداره با خودکارآمدی تحصیلی رابطه منفی وجود دارد. همچنین انگیرش پیشرفت و حمایت اجتماعی خانواده به ترتیب بیشترین توان پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی را دارند. طیق یافته ها بین خودکارآمدی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نشد. بر اساس یافته های پژوهش نتیجه می گیریم با پرورش خودپنداره مثبت و ایجاد انگیزه پیشرفت در دانش آموزان و همچنین افزایش حمایت از سوی خانواده ها می توان گامی موثر در جهت افزایش خودکارآمدی تحصیلی آن ها برداشت.
مقدمه
مفهوم کارایی شخصی یا خودکارآمدی برای اولین بار مورد توجه بندورا قرار گرفت. بندورا نشان داد که افراد بر اساس تجارب شان دیدگاه کلی از علل و پیامدها را توسعه می دهند. او معتقد بود افراد باورهای خاصی را در مورد توانایی کنار آمدن با شرایط خاص توسعه می دهند - لوربسک و جینکز ، . - 1999 خودکارآمدی می تواند در زمینه های پیشرفت بر روی رفتار اثر بگذارد. حل یک مسئله یا با موفقیت کامل کردن یک تکلیف تجربه ی هیجانی مثبتی را ایجاد می کند.
به طور گسترده این اعتقاد وجود دارد که باور خودکارآمدی به عنوان عامل اصلی رفتار انسان عمل می کند و باعث می شود افراد به توانایی خود در انجام کاری که به آن ها محول شده باور داشته باشند - یوسوف ، . - 2011 باورهای خودکارآمدی در جنبه های مختلف زندگی نقش مهمی دارند و یکی از مهمترین جنبه هایی که موفقیت در آن تا حد زیادی منوط به داشتن خودکارآمدی بالاست، حوزه تحصیلی است - خواجه و حسینچاری، . - 1390 باور خودکارآمدی تحصیلی شامل باورهایی در مورد توانایی انجام تکالیف در زمینه های معین است.
تاکنون پژوهش های زیادی در مورد خودکارآمدی، به ویژه رابطه آن با عملکرد تحصیلی و موفقیت صورت گرفته است - زاجاکوا، لانچ و اسپنشید ، . - 2005 خودکارآمدی به واسطه انگیزه ی درونی موجب می شود که فرد به طور خود انگیخته در محیط تلاش کند و به باورهای خودکارآمدی دست یابد - بهرامی و عباسیان فرد، - .1389 کلمه انگیزش از واژه لاتینmover که به معنی حرکت است برگرفته شده و به عنوان یک محرک درونی تعریف می شود که رفتار را فعال و به آن جهت می دهد - سینگ ، . - 2011 انگیزه دارای نظریه های متعددی است.
یکی از این نظریه ها که به تفاوت انگیزه دانش آموزان برای پیشرفت در مدرسه توجه می کند انگیزش پیشرفت نامیده می شود - آمز وآرچر ، 1998 به نقل از خدیوی و وکیلی مفاخری، . - 1390 میان انگیزش پیشرفت و خودکارآمدی رابطه تداخلی و تعاملی وجود دارد و داشتن انگیزش پیشرفت بالا موجب می شود که فرد از حداکثر توان خود برای رسیدن به هدف استفاده کند و در ادامه به سطح بالایی از خودکارآمدی دست یابد.
عامل دیگری که با انگیزش ارتباط دارد خودپنداره است. خودپنداره و عزت نفس به وضوح با انگیزش مرتبط هستند - اومندسن، هاجن و لوند ، . - 2005 خودپنداره بازنمایی ذهنی فرد از خودش است؛ درست به همان صورتی که افراد از دیگران، مکان ها و رویدادها بازنمایی های ذهنی دارند. افراد برای ساختن خودپنداره به پسخوراندی که از وقایع روزمره خود می گیرند توجه می کنند، وقایعی که ویژگی ها و ترجیهات شخصی آن ها را آشکار می سازند.
اغلب اطلاعاتی که افراد برای ساختن خود و توصیف آن به کار می برند از تجارب خاص زندگی به دست می آیند - مارشال ریو ، 2001 ترجمه سیدمحمدی، . - 1382 آموزش و پرورش انسان گرایانه، خودپنداره را جزء جدایی ناپذیری از یادگیری و رشد دانش آموز می داند و مدعی است که میان خودپنداره ی مثبت با یادگیری و عملکرد تحصیلی ارتباط وجود دارد - میلر ، 1982 ترجمه مهر محمدی، . - 1390 هر فرد به خصوص نوجوان، یک عقیده مخصوص و تصور ذهنی از وضع خود دارد و به طریقی در ذهن خود آ ن را منعکس می سازد.
این تصور ذهنی بر اثر تجارب شخصی و تأثیر دنیای خارج در او به وجود می آید و کودک و نوجوان یک نظر ثابت و پایدار از محیط و از شخص و از ارتباط خود با محیط به دست می آورد - خدیوی و وکیلی مفاخری، - . 1390 پژوهش های مختلف - گای، ماش و بوون ، 2003؛ جراردی ، 2005 و وانگ و لین ، - 2008 نشان داده اند که بین خودپنداره دانش آموزان و موفقیت تحصیلی آن ها ارتباط وجود دارد. تحقیقات نشان داده اند که افرادی که خود را در سطح بالایی از توانایی ادراک می کنند در یک دامنه - شناختی، اجتماعی یا فیزیکی - انگیزه درونی بیشتری برای تعهد نسبت به فعالیت دارند و به احتمال زیاد تلاش های بیشتری از خود نشان می دهند.
شواهد قابل توجهی برای حمایت از این ادعا که خودپنداره ی تحصیلی مثبت از طریق افزایش موفقیت به پیشرفت تحصیلی کمک می کند وجود دارد - آوان، نورین و ناز ، . - 2011 خودپنداره با خودکارآمدی نیز ارتباط دارد. فرلا، والکه و کای - 2009 - دریافتند که خودپنداره تحصیلی دانش آموزان باورهای خودکارآمدی تحصیلی آنان را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و خودپنداره تحصیلی پیش بین بهتری برای متغیرهای برای متغیرهای عاطفی - انگیزشی است؛ در حالی که خودکارآمدی تحصیلی پیش بین بهتری برای موفقیت تحصیلی است.
حمایت اجتماعی سازه دیگری است که به نظر می رسد با خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت ارتباط دارد. کوب - 1976 - حمایت اجتماعی را به عنوان اطلاعات یک شخص در مورد اینکه دوست داشته می شود، محترم و با ارزش است و بخشی از شبکه ارتباطی است یا نه، تعریف می کند. برخی از پژوهشگران حمایت اجتماعی را میزان برخوردی از محبت، همراهی، مراقبت وکمک دریافت شده از سوی افراد یا گروه های دیگر مانند خانواده، دوستان و دیگران مهم تعریف کرده اند - سارافینو ، . - 1998 در واقع برخی حمایت اجتماعی را واقعیتی اجتماعی و برخی دیگر آن را ناشی از ادراک و تصور فرد می دانند. منابع حمایت اجتماعی بسیار متنوع اند. اولین محل کسب حمایت اجتماعی، محیط خانواده است.
از دیگر منابع می توان به همسالان، دوستان، خویشاوندان، همسایه ها و همکاران اشاره کرد. طبق نظر بالبی ، اعضای خانواده و دوستان منابع اصلی حمایت اجتماعی هستند - کاسیدی ، . - 1999 دریافت پسخوراند مناسب و حمایت گرانه از محیط، احساس شایستگی را ارتقاء می بخشد - ریان و دسی ، . - 2000 حمایت اجتماعی فرآیندی است که به وسیله آن باورهای افراد حمایتگر در مورد یک فرد به او منتقل می شود و بر خودکارآمدی وی تأثیر می گذارد - ملکی، پیر بازاری، نوری و صرامی، . - 1390 حمایت اجتماعی از طریق ایجاد تقویت مثبت هنگام انجام تکلیف، یادگیری مشاهده ای از طریق الگوسازی، فراهم کردن فرصت هایی برای مقایسه های اجتماعی و ترغیب های کلامی باعث افزایش خودکارآمدی در دانشجویان می شود.
بنابراین حمایت اجتماعی می تواند باعث افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش استرس تحصیلی شود - کارادیماس ، . - 2006 دانش آموزان سرمایه های انسانی هر جامعه به حساب می آیند زیرا می توانند با در هم آمیختن نیروی جوانی، علم و مهارت آموخته شده، چرخ های پیشرفت و توسعه را به حرکت درآورند. تمرکز و توجه به امر تحصیل و عوامل تأثیر گذار در پیشرفت فراگیران از اهداف مهم آموزشی هر جامعه به حساب می آید.
