بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضربا هدف بررسی رابطه طرحواره های ناکارآمد اولیه با نگرش نسبت به مدرسه و خودپنداره در دانش آموزان مقطع دبیرستان شهر لرگان به روش توصیفی - همبستگی انجام شد. جامعه آماری، شامل نوجوانان 14 تا 18 سال شهر لردگان که در سال تحصیلی93-94 در مقطع متوسطه مشغول به تحصیل بودند ،که 150 نفرآنان به روش تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب و در این پژوهش شرکت نمودند.
برای جمع آوری داده ها از فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره های ناکارآمد اولیه یانگ، پرسشنامه ی خودپنداره تحصیلی که توسط دلاور تهیه شده وپرسش امه سنجش نگرش نسبت به مدرسه - فرم تجدید نظر شده - - مک کوچ و سیگل، 2003 - استفاده شد. داده ها با آزمون های همبستگی و رگرسیون چند گانه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته های پژوهش نشان داد که طرحواره های ناکارآمد اولیه با نگرش نسبت به مدرسه، خودپنداره از یک رابطه منفی و معکوس برخوردارند. بدین ترتیب نتیجه گرفته شد، وجود طرحواره های نا کارآمد اولیه در نوجوانان باعث نگرش منفی نسبت به مدرسه، خودپنداره منفی می شود.
مقدمه
طرحواره ها مطابق باپنج نیاز تحولی کودک به پنج حوزه بریدگی وطرد،خودگردانی وعملکرد مختل،محدودیت های مختل،دیگرجهت مندی وگوش بزنگی بیش از حد وبازداری تقسیم شده اند - میرزائیان ،. - 1393 مقوله ای از طرحواره ها عقایدی راجع به خود است که فرد خود را ضعیف، بی اثر و درمانده می داند این اعتقاد، اثرات مهمی برخود پنداره فرد درحیطه های مختلف زندگی دارد - شهامت ،. - 1389 خودپنداره مولفهای است که تحت تأثیر محیط آموزشی قرار دارد و وجود آن بر همه سطوح زندگی اثرگذار است.
نتایج پژوهشها نشان میدهد افرادی که احساس خوب و مثبتی نسبت به خود و تواناییهایشان دارند - خودپنداره - به احتمال قوی موفق میشوند و بالعکس آنهایی که به خود و تواناییهایشان به طور منفی مینگرند معمولاً از دستیابی به نتیجه خوب عاجزند - اسکندری نژاد، . - 1383 لازمه خود پنداره ،داشتن احساس خوب در مورد خود و اعتقاد به اینکه سایرین نیز احترام و توجه زیادی نسبت به وی معطوف می دارند، می باشد. بهره مندی از خود پنداره خوب، جزئی از سلامت روانی محسوب می شود.
اکثر صاحبنظران برخورداری از ارزیابی مثبت از خود را بعنوان عامل مرکزی و اساس نگرش نسبت به مدرسه می دانند - اعتمادی، . - 1389 به طور مثال کودکی که در دفاع از حقوق خود احساس ناتوانی دارد و نیات دیگران را خصمانه تلقی می کند و این دیدگاه تبدیل به طرحواره درونی وی شده باشد ممکن است در اثر برخورداری از خوپنداری ناتوانی، به گونه ای پایدار حتی در خلال دوره بزرگسالی از مشکلات فراوان در روابط خود با دیگران رنج ببرد - صالحی ، - 1389 لوبستیل وهمکاران - - 2005، دان گایوک - - 2007، نوردال، وهمکاران - 2005 - مطرح کردند طرحواره های ناکارآمد اولیه در افرادی که دارای اختلالات شخصیتی وآسیب های روان شناختی می باشند فعال ترند، بطور غیر مستقیم هماهنگ است . گروهی از طرحواره ها برعقایدی متمرکز است با این مضمون که فقط نیازها، خواسته ها واحساسات فرد، مهم است و سبب جدایی فرد از دیگران و طرد آنها می شود - شهامت و همکاران، - 1389 خودپنداره نقش فوقالعادهای بر پیشرفت تحصیلی دارد.
زیرا خودپنداره ی، فرد از شخصیت خود، تعیینکننده ی تصور او راجع به محیطش میباشد. اگر تصور از خود، مثبت و متعادل باشد شخص دارای سلامت روانی است و اگر تصور از خود، منفی و نامتعادل باشد شخص از لحاظ روانی، سالم شناخته نمیشود - پاکیزه، - 1376 تورز - - 2002 درپژوهش خود نشان داد طرحواره های ناکارآمد اولیه به نحوی خودپنداره مثبت افراد را تضعیف می کند ،همچنین مطالعات تنن بام و میو - - 2007 بیان می دارد تفکرات غیر منطقی - ناشی از وجود طرحواره های ناکارآمد اولیه - نظیر نیاز به تایید دیگران، انتظار بالا ازخود ،دلواپسی و اضطراب، اجتناب از مشکلات ودرماندگی برای تغییر ،با خود پنداره منفی رابطه دارد.
افرادی که دارای طرحواره نقص/ شرم می باشند، احساس می کنند افرادی ناقص، بد، حقیر و بی ارزش اند و اگر خود را در معرض نگاه دیگران قرار دهند بدون شک طرد می شوند. دراین افراد معمولا احساس شرم فراوانی نسبت به نقایص ادراک شده از سوی خود وجود دارد. در تبیین افزون تر می توان گفت؛ وجود طرحواره ناکارآمد اولیه در افراد باعث می شود احساس کنند با دیگران متفاوتند و وصله ناجور اجتماع هستند. در واقع وجود طرحواره ناکارآمد اولیه حس متفاوت بودن فرد یا عدم تناسب با اجتماع را در بر می گیرد.
فرد احساس می کند بدون کمک جدی دیگران نمی تواند از عهده مسئولیت های روزمره اش بر آید. مثلا احساس ناتوانی در کسب درآمد، حل مشکلات خود، بر عهده گرفتن وظایف جدید وتصمیم گیری درست، می کند و اغلب منفعل ودرماندگی افراطی از خود. نشان نگرش خوب نسبت به مدرسه به عنوان مساله اصلی، زیر بنای عملکرد خوب در مدرسه، تسهیل کننده نقش اجتماعی و رضایت بیشتر از زندگی است.
نگرش بد نسبت به مدرسه علاوه بر ایجاد مشکل در عوامل فوق باعث بروز مشکل در روابط اجتماعی، گرایش به انحرافات اجتماعی و اخلاقی و افول ارزش های فرهنگی در فرد می شود. از سویی دیگر در دوران نوجوانی به دلیل این که ارتباط با همسالان افزایش و وابستگی به والدین کاهش می یابد نگرش نسبت به مدرسه اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است - خاکسار ، . - 1391 یکی از عوامل نگرش مرتبط با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان، نگرش آنها نسبت به معلم و کلاسها است. شخصیت معلمان میتواند پیشرفت تحصیلی فراگیران را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از دانشآموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین، با معلمان و سایر کارکنان مدرسه مشکل دارند.
چنین دانشآموزانی ممکن است نسبت به دانشآموزان خصومتی را نیز نشان دهند. پژوهش نشان می دهد که تعدادی از مؤلفههای یک کلاس درس همچون خصوصیات ادراک شدهی معلم و روابط ادراک شده بین معلم و دانشآموز به طور معنیداری با پیامدهای سازگارانه در محیط کلاس مرتبط است - زیدنر و اسکلر3، . - 1999 نگرش نسبت به مدرسه شامل علاقه و عاطفهی دانشآموزان نسبت به مدرسه است.
پژوهش ها نشان میدهند که میزان انطباق فراگیران با تکالیف آموزشگاهی ارتباط زیادی با نحوهی نگرش آنها نسبت به مدرسه دارد. همچنین هر چه دانشآموزان نگرش مثبتتری به مدرسه داشته باشند از ادراک تحصیلی بالاتری نیز برخوردار خواهند بود - لوئنگ و لوئنگ4، . - 1992 مک کوچ و سیگل - 2003 - 5 خاطرنشان میسازند که فراگیران دارای پیشرفت تحصیلی ضعیف، نگرشهای منفی نسبت به مدرسه دارند - خجسته مهر، - 1391بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین طرحواره های ناکارآمد اولیه، با خود پندار ونگرش نسبت به مدرسه درنوجوانان دوره متوسطه می باشد.
روش
روش این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع ، توصیفی از نوع همبستگی6 است.متغیر مستقل طرحواره های ناکارآمد اولیه و متغیرهای نگرش نسبت به مدرسه و خود پنداره است.جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان 14 تا 18 سال شهرستان لردگان که در سال تحصیلی 93-94 در مقطع متوسطه تحصیل می کردند، است .روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای است؛ بدین صورت که از بین مناطق لردگان چند منطقه انتخاب شد. سپس از این مناطق چند مدرسه دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب و از این مدارس چندین دانش آموز به صورت تصادفی به عنوان نمونه پژوهش استفاده شد.نمونه برای هر گروه - دختر و پسر - 75 نفر در نظر گرفته شد که در مجموع 150 نفر بودند.
