بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر، تعیین عوامل موثر بر نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه ادراک شده به منظور ارائه مدل مناسب بوده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه اساتید دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به تعداد 750نفردر سال تحصیلی 1393-94 تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری، طبقه ای متناسب با حجم بوده که بطور تصادفی بر حسب درجه علمی - مربی، استادیار، دانشیار و استاد - تعداد 253نفر برای تحقیق انتخاب شدند.
ابزار تحقیق شامل سه دسته پرسشنامه بوده است که عبارتند از: .1 نظارت آموزشی حمایتی سه گانه - علمی شناختی - عاطفی و عملی مهارتی .2 - =0/94 - خودباوری حرفه ای - .3 - =0/92 پرسشنامه محقق ساخته نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه ادراک شده - . - =0/89 برای تجزیه و تحلیل داده از روش همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام و مدل معادله ساختاری استفاده شده است. بطور کلی نتایج تحقیق نشان داد، بین نظارت آموزشی حمایتی در ابعاد سه گانه - علمی - شناختی، عاطفی و عملی-حرکتی - و نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه ادراک شده، در سطح P<0/05 رابطه معناداری وجود دارد.
بیشترین اثر غیر مستقیم نظارت آموزشی حمایتی در بعد شناختی در سطح ترکیب برابر با - - 0/018، بوده است. بیشترین اثر غیر مستقیم نظارت آموزشی حمایتی در بعد عاطفی در سطح ارزش گذاری و درونی شدن ارزشها برابر با - - 0/017، بوده است. نتایج نشان داد، خودباوری حرفه ای رابطه بین نظارت حمایتی آموزشی در ابعاد سه گانه - شناختی، عاطفی و عملی-حرکتی - را با نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه ادراک شده، واسطه گری می کند. همچنین بیشترین اثر غیر مستقیم نظارت آموزشی حمایتی در بعد عملی-حرکتی در سطح هماهنگی حرکات برابر با - 0/018 - ، و در سطح p <0/05معنادار بوده است. نیز نتایج تحقیق نشان داد، مدل تجربی تحقیق در برازش نکویی نسبتاً مطلوبی برخوردار بوده است.
مقدمه
بدون تردید توسعه نظارت آموزشی در نظام آموزش پزشکی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و مستقیماً با سلامت جسمانی آحاد جامعه سروکار دارد. لذا مراکز درمانی برای ارائه نمودن خدمات درمانی با کیفیت به جامعه، نیازمند نظارت و رهبری آموزشی است. از این رو به نظر می رسد، نظام آموزشی پزشکی و مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی باید از نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه بهره مند شوند.
منظور از نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه آن است که عوامل موثر بر کیفیت بخشی به آموزش پزشکی را مورد نظارت قرار داده و کمک نماید تا کیفیت آموزش پزشکی اجرا شده از مطلوبیت مورد نظر و در حد انتظار برخوردار باشد. تحقیقاتی که در زمینه ی نظارت و راهنمایی صورت گرفته بر تأثیر و اجرای ابن نقش بر فرایند یاد دهی و یادگیری تأکید کرده است - فرخی، . - 1380 نظارت آموزشی به کنترل وضعیت موجو می پردازد - شفیع زاده، . - 1386 منظور از شناخت در یادگیری ها، جریانهای فکری و ذهنی حاکم بر رفتار است.
بنابراین ، یادگیری شناختی بیشتر با فرایندها و جریانهای ذهنی سروکار دارد و کمتر به رفتارهای آشکار فرد می پردازد - نیکنامی،. - 1377 یادگیرنده عامل اصلی و مهم کسب اطلاعات است و همه توانمندی های ما همچون ادراک، یادآوری، استدلال در یک نظام پیچیده سازمان یافته اند که به آن شناخت می گویند. آدمی می تواند به تعبیر و تفسیر اطلاعات بپردازد، پیچیدگی ها و معماهای زندگی را از روی بینش حل کند.
رویدادها و مسائل روانی را پیش بینی کند و به تجربههای سنجیده و نامشهود سازمان دهد - کیامنش، . - 1381 حمایت علمی - شناختی یکی از مؤلفه های مؤثر در نظارت آموزشی پاسخگویانه است. اگر هدف از نظارت ایجاد تغییرات در عملکرد فراگیر باشد باید موضوع یادگیری در وی درونی سازی گردد و از طریق درگیر شدن با موضوع یادگیری اثر بخش در وی ایجاد شود و بعضی از هدف ها مستلزم آنند که فراگیر عملکرد خاصی را نشان دهد که فقط می توان آن را از طریق مشاهده مستقیم ارزیابی نمود و برای قضاوت درباره عملکرد فراگیر از این طریق باید وقت و تلاش کافی صرف نمود و یا در زمان اجرای عملکرد و یا بلافاصله بعد از آن آنها را ارزیابی نمود.
جان دیویی که مطالعات بسیاری در این زمینه داشته است نیز معتقد است باید یادگیری در سطح کاربرد و به صورت عملی به دانشجویان آموخته شود. یکی از دلایل ضعف های احتمالی نظام خدماتی -درمانی این است که ناظران و رهبران آموزشی برای حل مسائل امروز از راه حل هایی دیروز که از کارآیی لازم برخودار نبوده، استفاده می کنند - خدیوی، . - 1387 بنا بر این طی این تحقیق در آموزش پزشکی مدل نظارتی مد نظر خواهد بود که بتواند ساز و کار مناسبی را در جهت ارتقاء کیفیت آموزش و نظارت آموزشی در دانشگاهها ارائه نماید.
چارچوب نظری تحقیق
مراکز درمانی برای ارائه نمودن خدمات درمانی با کیفیت به جامعه، نیازمند نظارت و رهبری آموزشی است و از این رو به نظر می رسد نظام آموزشی پزشکی و مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی باید از نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه بهره مند شوند . منظور از نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه آن است که نظارت آموزشی در حیطه های سه گانه شناختی، عاطفی و روانی-حرکتی را در خصوص کیفیت بخشی به آموزش پزشکی را مورد نظارت قرار داده و کمک نماید تا کیفیت آموزش پزشکی اجرا شده از مطلوبیت مورد نظر و در حد انتظار برخوردار باشد.
تحقیقاتی که در زمینه ی نظارت و راهنمایی صورت گرفته بر تأثیر و اجرای ابن نقش بر فرایند یاد دهی و یادگیری تأکید کرده است - فرخی،. - 1380 مطالعات لاینی1 و همکاران - - 2015 نشان داد، توسعه شایستگی های بالینی پرستاران - تجارب و اقدامات - ، از طرق نظارت و رهبری آموزشی ممکن پذیر است، زیرا بدین روش مهارتهای مورد نیاز پرستاران بطور مستمر به روز شده و تقویت می شود. مطالعات حبیب زاده و همکاران - - 1392 نشان داد، استفاده از روش های نوین آموزش از جمله پورت فولیو سبب برآورده شدن انتظارات دانشجویان از محیط های بالینی می شود.مطالعات مونا اورستین2 و همکاران - - 2015 نشان داد،آموزش دانشجویان رشته پرستاری در آزمایشگاههای مهارتهای بالینی توسعه وبهبود می یابد. در واقع مهارتهای عملی-حرکتی آنها در آزمایشگاههای بالینی، تقویت می شود.
مطالعات آنتونی - 2015 - 3 نشان داد، توسعه نظارت آموزشی بر بهبود مهارتهای کارکنان سازمانها اثر گذار است. مطالعات رضایی و قلجه - - 1387 نشان داد، اکثر پرستاران از حمایت اجتماعی متوسطی برخوردار بودند و نیز اکثر آنان تمایل به ارتباط بیشتر با همکاران و مسؤولان پرستاری داشتند. به نظر میرسد سرپرستاران و سوپروایزرها با ترتیب دادن گردشهای دسته جمعی و یا تورهای زیارتی و سیاحتی میتوانند ارتباط بهتر و بیشتری را با کارکنان خود برقرار کنند. مطالعات خدیوی و ملکی - - 1386 نشان داد،چارچوبهای ادراکی نظارت حمایتی مشتمل برارزشیابی پایان سال، مشاهده، توسعه حرفهای، تعیین اهداف، طرح درس و تعهد حرفهای نامگذاری شده اند.
نتایج تحقیق حشمتی نبوی و همکاران - - 1386 نشان داد، به کار بردن شیوههای نظارتی که به ابعاد آموزشی نظارت توجه دارد، میتواند موجب افزایش اثربخشی فعالیتهای آموزشی پرسنل پرستاری، بویژه آموزش به بیمار گردد. اجرای سیستم نظارت بالینی از طریق فرایند مشاهده، بازخورد، بحث و بررسی میتواند دانش و مهارتهای حرفهای پرستاران را در زمینه آموزش به بیمار توسعه دهد - لانکستر و استنهوپ،. - 2008 کافی و کولمن - - 2001 بر این باورند که حمایت اجتماعی ممکن است در برابر استرس پرستاران بهداشت روان مانند یک سپر محافظ عمل کند. آلبرت - 2004 - بیان می دارد، حمایت اجتماعی ادراک شده بهترین راه مواجهه با فرسودگی شغلی است.
مهمترین تأثیر حمایت اجتماعی ادراک شده هنگام مواجهه فرد با تنش، بدون توجه به سطوح آن، بهبود وضعیت سلامتی است. فاوزی و آلروب به نقل از دسیمون - 2011 - 1، عمده ترین منابع حمایتی را در پرستاران، حمایت های سوپروایزرها و مدیران پرستاری می دانند و معتقدند که حمایت ها ی مدیران پرستاری منجر به عملکرد شغلی بهتر پرستاران و در نتیجه افزایش کیفیت ارائه خدمات پرستاری می شود. میلر - - 2006 دریافت که حمایت اجتماعی ادراک شده به عنوان عامل مهمی در زندگی افراد در سازمانها شناخته شده و سبب کاهش فرسودگی شغلی افراد در سازمانها و مؤسسات می شود. مطالعات نصریانی و همکاران - - 1385 نشان داد، دانشآموختگان پرستاری در زمینه مهارتهای بررسی شده در سطح متوسط یا خوب بودند.
به نظر میرسد برنامههای آموزشی رایج فرصت کافی برای ارتقا و بهبود آگاهی و مهارت دانشآموختگان را تا حدی فراهم میسازد ولی کامل نیست. نتایج تحقیق لاتا و همکاران تحقیقی - - 2013 نشان داد، برنامه پزشکی درمانگاهی یک راه مؤثر برای توسعه مهارت های بالینی دانشجویان پزشکی با ارائه آموزش متمرکز با بیماران واقعی در یک محیط یادگیری اختصاص داده شده است. مطالعات فرزیان پور و همکاران - - 1391 نشان داد، مدیران پرستاری زن، نسبت به همکاران مرد خود، خودباوری کمتری دارند.
مطالعات کریمی و همکاران - - 1392 نشان داد، برنامه نظارت حمایتی تأثیر معنی داری در بهبود عملکرد پرستاران دارد. مطالعات ذره هوشیاری خواه و همکاران - - 1393 نشان داد، اجرای برنامه ی آموزشی در خصوص نحوه ی کنترل و برخورد با خشونت در بخش های اورژانس می تواند منجر به بهبود سطح اعتماد به نفس پرستاران در زمینه ی مدیریت خشونت شود. مطالعات گیتا هیل - - 2005نشان داد، ابعاد نظری در حیطه نظارت آموزشی همواره با باورها، عقاید و رفتارهای واقعی در این حوزه مطابقت ندارد.
روش تحقیق
روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه اساتید دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به تعداد 645 نفردر سال تحصیلی 1393-94 تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری، طبقه ای متناسب با حجم بوده که بطور تصادفی بر حسب درجه علمی - مربی، استادیار، دانشیار و استاد - تعداد 241 نفر برای تحقیق انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل سه دسته پرسشنامه بوده است که عبارتند از: .1 نظارت آموزشی حمایتی سه گانه - علمی شناختی - عاطفی و عملی مهارتی .2 خودباوری حرفه ای.3 پرسشنامه محقق ساخته نظارت آموزشی حمایتی پاسخگویانه ادراک شده. برای تجزیه و تحلیل داده از روش همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام و مدل معادله ساختاری استفاده شده است.
