بخشی از مقاله
خلاصه
این تحقیق به منظور دستیابی به مدلی کارا جهت استقرار سیستم مدیریت دانش در شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری ، انجام شده است. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- پیمایشی است که در ابتدا با استفاده از نظریات خبرگان موضوع، اطلاعات و داده ها جمع آوری شده است. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری عمومی کوکران استفاده و تعداد 152 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس پنج درجه ای لیکرت است.
روایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تأئید و به منظور پایایی آن ضریب آلفای کرونباخ - 0/96 - محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آماری SPSS 24 استفاده شد. از میان هشت مدل برتر مدیریت دانش - هیسیک ، مارک مک الروی ، بکمن ، 7C ، بوتز ، بکوویتز و ویلیامز ، 4C ، نانوکا و تاکوچی - امکان استقرار ، براساس ویژگی های هر مدل و زیرساخت های اجرایی در شرکت مزبور مورد بررسی قرار گرفت .باتوجه به استنباط اطلاعات از طریق آزمون فریدمن ، نهایتاً مدل کارا جهت استقرار در شرکت بهره برداری نفت وگاز آغاجاری ، مدلی است که دارای بالاترین میانگین امتیاز باشد.
.1 مقدمه
امروزه دیگر، دارایی های فیزیکی و ملموس سازمان ها از قبیل پول ، ساختمان و تجهیزات به عنوان مزیتهای رقابتی تلقی نمی گردند، بلکه دانش نیروی انسانی و سرمایه های فکری نقش تعیین کننده ای در افزایش توان رقابتی آنها بازی می کند . همین امر موجب بروز تحولات چشمگیر در قلمرو علم مدیریت به نحوی شده است که از آن به عنوان مدیریت دانش نام می برند . برای موفقیت سازمان، دانش به عنوان یک سرمایه، باید بین انسان ها قابل مبادله بوده و توانایی رشد داشته باشد
همچنین اغلب صاحب نظران بر این باورند که سازمانها باید به دنبال روش هایی مؤثر برای انتشار دانش سازمانی در میان سطوح مختلف نیروی انسانی در سراسر سازمان باشند. بعد رقابتی اصلی هر بنگاه اقتصادی، ایجاد و انتقال موثر دانش درون سازمان است.
بدین ترتیب، ضرورت شناخت و به کارگیری روش های موثر برای تسهیم و انتقال دانش درون سازمان، بیش از پیش آشکار شده است. مدیریت دانش و حیطه های مربوط به آن بر این واقعیت تأکید دارند که در فضای اقتصاد نوین جهانی، دستیابی به مزیت رقابتی پایدار در گرو ظرفیت و توانایی سازمان در توسعه و استفاده صحیح از منابع مبتنی بر دانش سازمان است. در این پژوهش سعی شده است که رویه ای برای خلق دانش و اسقرار آن در سازمان ارائه دهیم و پس از بررسی اجمالی مدل های مختلف مدیریت دانش، در نهایت به معرفی مدل برتر می پردازیم.
.2 اهمیت موضوع
شرکت بهرهبرداری نفت و گاز آغاجاری شرکت نفت و گاز ایرانی است، که به عنوان زیرمجموعهای از شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، در زمینه استخراج، بهرهبرداری، پالایش و انتقال نفت خام و گاز طبیعی فعالیت میکند.ظرفیت تولید نفت این شرکت بطور میانگین معادل 615 هزار بشکه در روز میباشد، همچنین روزانه بالغ بر 30870 بشکه میعانات گازی نیز تولید مینماید.شرکت نفت و گاز آغاجاری مالک شبکه گستردهای از 7000 کیلومتر خطوط لوله انتقال نفت و گاز، 12 واحد بهرهبرداری، 18 ایستگاه تقویت فشار و تزریق گاز - که بزرگترین ایستگاه تزریق گاز خاورمیانه را نیز در برمیگیرد - ، 8 پالایشگاه گازمایع و 4 کارخانه نمکزدایی میباشد.دفتر مرکزی این شرکت در شهرستان امیدیه، استان خوزستان قرار دارد و تأسیسات آن در سه استان خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد مستقر میباشند.
شرکت نفت و گاز آغاجاری، بهرهبرداری از هشت میدان نفتی را برعهده دارد، که عملیات تولید از میدان نفتی آغاجاری، میدان نفتی کرنج، میدان نفتی پرنج، میدان نفتی پارسی و میدان نفتی رامشیر را بصورت مستقل و میدان نفتی رگ سفید، میدان نفتی پازنان و میدان نفتی مارون را بصورت مشترک با شرکتهای دیگر انجام میدهد. با توجه به این شرح مدیریت دانش یکی ازعوامل حیاتی موفقیت در چنین سازمانی محسوب می شود. سودمندی پروژه مدیریت دانش بستگی زیادی به هماهنگی موفق موضوعاتی مثل فرهنگ سازمان ، فرایند دانشی مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات دارد.
پیشرفت علوم تکنولوژی و پیشروی سازمانها به سمت سازمان های چابک ، ضرورت توجه به بحث مدیریت دانش درصنعت پویایی همچون صنعت نفت را صدچندان نموده است که خوشبختانه با درایت مسئولان، امیداواریم گامهای مؤثری دراین زمینه برداشته شود.مدیریت دانش کارآمد، منجر به کاهش خطاها و دوباره کاری ها می شود، سرعت حل مسائل و تصمیم گیری ها را افزایش می دهد، کاهش هزینه ها را در پی دارد، تفویض اختیارات بیشتر به اعضاء موجب روابط اثربخش تر و خدمات مطلوب تر به مشتریان خواهد شد و نگرانی های مدیران منابع انسانی را در مورد بازنشستگی افراد و کمبود نیروهای متخصص را نیز جبران می کند و همچنین از میزان تخلفات و فساد اداری می کاهد.
باتوجه به بررسی های صورت گرفته در شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری به عنوان یکی از شرکتهای اصلی تابعه شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و سطح بالای تولیدات نفتی و میعانات گازی در آن و نیز از سوی دیگر صادرات نفت تولیدی و قرار گرفتن در میان رقبای جهانی ، نیاز به کسب و اشتراک دانش ، مهارت آموزی و یادگیری سازمانی، ارتباط بهینه با مشتریان و همچنین ایجاد مزیت رقابتی در این شرکت به عنوان یک خلاء مدیریتی احساس گردید.لذا باتوجه به اهمیت موضوع، جهت استقرار و پیاده سازی سیستم مدیریت دانش می بایست چاره ای اندیشید و مدلی مطرح نمود.
.3 پیشینه نظری پژوهش
برخی از تئوریسینهای مدیریت به تکامل مدیریت دانش کمک کرده اند که از میان آنها میتوان به افرادی چون پیتر دراکر ، پل استراسمن و پیتر سنگه در ایالات متحده اشاره نمود. دراکر و استراسمن به اهمیت در حال رشد اطلاعات و دانش به عنوان منابع سازمانی تأکید کرده اند و سنگه بر روی یادگیری سازمانی بهعنوان یک بُعد مهم از مدیریت دانش متمرکز شده است. همچنین کریس آرجریس، بارتلت، لئونارد و بارلتون از مدرسه بازرگانی هاروارد، مدیریت دانش را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار داده اند.
کاردوجرز و اورت در استانفورد در انتشار و نوآوری و تحقیق، توماس اگن در میشیگان در انتقال تکنولوژی و اطلاعات به درک ما از اینکه چگونه دانش، تولید، استفاده و انتشار مییابد کمک کرده اند. سنگه با تمرکز بر روی سازمانهای یادگیرنده ابعاد فرهنگی مدیریت دانش را به وجود آورده است. تعداد دیگری از دانشمندان حقایق دیگری از مدیریت دانش را آشکار میکنند. در حقیقت دانشمند معروف آقای لئوناردبارتون توانست موردکاوی قابل توجهی را از شرکت استیل چاپارل ارائه دهد.
شرکتی که راهبردهای موثری را در زمینه مدیریت دانش تا اواسط دهه 1970 مورد بررسی و تحقیقات مقاله شده و مستندات خود را با عناوین بهار زیبا از دانش و ساختن منابع نوآوری در مجله منتشر کند. آقای اورت راجرز در دانشگاه استانفورد با نفوذ در بحث نوآوری و نیز در خصوص انتقال اطلاعات و فناوری تحقیقات زیادی را طی سالهای 1970-1971، به انجام رساند که کمک بزرگی را در جهت درک و فهم اینکه مدیریت دانش چیست؟ دانش چگونه تولید میشود؟ چگونه استفاده میشود؟
و به چه طریقی در سازمانها نفوذ میکند؟ و... ارائه میدهد. افزودن هوش بشری که توسط آقای اینگل بارت در سال 1978 به جهان عرضه شد، توانست به سرعت به عنوان یک نرم افزار گروهی و کاربردی، توانمندی خود را در رابطه با دیگر سیستمها ونرم افزارهای کاربردی نشان دهد.
بشر در دهه1980 شاهد توسعه وسیع سیستم های مبتنی بر دانش بود که منجر به ایجاد رشته هایی مثل مهندسی دانش و مدیریت سیستمهای مبتنی بر دانش گردید. امروزه مدیریت دانش شامل طیف وسیعی از رشتهها و تکنولوژی مانند، علوم شناختی، سیستمهای خبره، گروه افزار، علوم کتابداری، مدیریت اسناد، سیستم پشتیبانی تصمیم ، پایگاههای عقلانی، علوم سازمانی و... می باشد.
در اواسط سال 1980 اهمیت دانش به عنوان دارایی رقابت در بین سازمانها مشهور گردید و این در حالی بود که علم اقتصاد کلاسیک هنوز در رابطه با روش ها و متدهای مدیریت ، دارای نقصان بود و همچنان در برخی از سازمان ها، این غفلت وجود دارد. فناوری کامپیوتر باعث شده است اطلاعات با فراوانی آغاز به کار کنند که این امر تنوع قابل توجهی در محدوده کامپیوتر ایجاد کرده و بدین ترتیب این فناوری ، خود قسمتی از راه حل مورد نظر برای شکل گیری مدیریت دانش گردید.
نهایتاً مثال برجسته طراحی وب در طول یک دهه به مسیر شکل گیری مدیریت دانش کمک نمود.خیراً واژه مدیریت دانش در فرهنگ لغات جای گرفته است. در سال 1989 برای آماده سازی دانش بر پایه فناوری کنسرسیومی از سازمانها در آمریکا کار خود را آغاز نمود تا پیشگامی خود را برای منظور نمودن مدیریت دانش به عنوان سرمایه در سازمانها اعلان نماید.
.4 پیشینه عملی پژوهش
قدیمیترین مجتمع پتروشیمی ایران - شرکت صنایع پتروشیمی رازی - همواره شاهد آمد و شد خبرگان و کارشناسانی بوده است که داناییهای خود را سینه به سینه نقل مینمودهاند. وسعت یافتن فعالیتها و نو شدن تکنولوژیها و هزینه بالای خطاها باعث گردید این شرکت به دنبال راهکاری برای هدایت فرایندهای مدیریت دانشی خود باشد. شرکت پتروشیمی رازی با استفاده از مشاوره و همراهی یک شرکت، در سال 1386 اقدام به پیادهسازی طرح جامع مدیریت دانش نمود. با استقرار مدیریت دانش در شرکت، دانشهای کارکنان ثبت و به اشتراک گذاشته شد، ساختار مدیریت دانش شکل گرفت و نرمافزار MTAShare مورد استقبال و استفاده پرسنل واقع گردید.
