بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی تعیین ساختار عاملی کمک طلبی پژوهشی دانشجویان و تدوین پرسشنامهای برای آن انجام گرفته است. برای این منظور روش پژوهش آمیخته1، اکتشافی متوالی2 از نوع ابزار سازی مورد استفاده قرار گرفت. پژوهش در دو بخش کیفی و کمی بهصورت متوالی انجام پذیرفت. نمونه 425 نفری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد به روش سهمیهای بر اساس مقطع تحصیلی، جنسیت و دانشکده انتخاب شد.
یافتههای حاصل از تحلیل مؤلفههای اصلی با استفاده از چرخش واریماکس وجود چهار عامل را تأیید کرد که شامل نیاز به کمک طلبی،کمک طلبی انطباقی، اجتناب از کمک طلبی و ادراک سودمندی بود. یافتههای حاصل از اجرای همزمان با پرسشنامه کمک طلبی تحصیلی نشان داد که این پرسشنامه دارای روایی سازه هم گرا است. ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس کمک طلبی پژوهشی برابر با 0/88 و برای خرده مؤلفههای آن به ترتیب برابر با 0/94 و 0/85، 0/83، 0/73 محاسبه شد. این یافتهها حاکی از پایایی کلی و پایایی خرده مقیاسها است. با توجه به اینکه پرسشنامه کمک طلبی پژوهشی از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است برای سنجش کمک طلبی پژوهشی دانشجویان و تعیین نقاط قوت و ضعف آنها میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه
پژوهش یک فرآیند است که دارای مراحل متعددی است - سرمد، بازرگان و حجازی،1379، ص . - 23 هر یک از این مراحل نیازمند یکسری مهارتهایی است که محقق برای ارائه یک پژوهش مفید و مؤثر باید کسب کرده و به کار گیرد. نداشتن مهارت در یک مرحله از این فرایند، بیتردید سایر مراحل آن را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث میشود پژوهشگر به بن بست پژوهشی برسد - اسلام پور، . - 1388 یکی از راهبردهایی که به پژوهشگر کمک میکند که مهارتهای مورد نیاز در هر یک از گامهای پژوهش را به نحو مطلوب به کار گیرد، کمک طلبی3 از دیگران است - میراه4، . - 2010 کمک طلبی یک راهبرد انطباقی است که افراد میتوانند در مواجهه با مسائل دشواری که قادر به حل آنها نیستند از آن استفاده نمایند.
کمک طلبی راهبردی مثبت و مفید برای دانش آموزان و دانشجویان جهت کسب دانش - پری6، - 2016 و یادگیری مهارتهای پژوهش است - بایسلر و مدال7، . - 2016 از آن جا که تحقیق فرایند سیستماتیک یادگیری به منظور درک و حل مسائل پژوهشی است - احمد، مروت و خان، - 2013، نیازمند فرایندهای کمک طلبی متنوعی است. گرچه در زمینه کمک طلبی پژوهشی، تحقیقات کمی صورت گرفته، اما در سایر زمینهها تحقیقات زیادی صورت گرفته است. باتلر - 1998 - در پژوهشی برای سنجش جهت گیریهای اجتناب از کمک طلبی در زمینه فعالیتهای تحصیلی، سه جهت گیری خود مختاری، توانایی و مصلحتی را مطرح کرد و روایی و پایایی مناسبی را برای این مقیاس به دست آورد.
ورهسلت - 2008 - نیز مقیاسی با روایی و پایایی مناسب جهت سنجش کمک طلبی تحصیلی ساخت که خرده مقیاسهای آن عبارت بودند از کمک طلبی - ابزاری، اجرایی - ، منبع کمک طلبی - رسمی، غیر رسمی - و نگرش به کمک طلبی - اجتناب از کمک طلبی، تهدیدهای کمک طلبی و باورهای کمک طلبی - . بررسی تحقیقات در زمینه کمک طلبی نشان میدهد که بیشتر تحقیقات در زمینه کمک طلبی تحصیلی و پیرامون علل تمایل و عدم تمایل افراد به کمک طلبی و ساخت آزمونی برای سنجش آن بوده است، ولی در زمینه کمک طلبی پژوهشی علی رغم اهمیت بسیاری که دارد تاکنون ابزاری برای سنجش آن در داخل و خارج از کشور ساخته نشده است. بنابراین در پژوهش حاضر با بررسی متون مربوط به کمک طلبی و همچنین با عنایت به مهارتهای مورد نیاز پژوهش به استخراج مؤلفهها و نشانگرهای کمک طلبی پژوهشی پرداخته شد.
روش
بر اساس اینکه هدف تحقیق حاضر تدوین و رواسازی پرسشنامه کمک طلبی پژوهشی به شیوه اکتشافی بود، روش پژوهش آمیخته8، اکتشافی متوالی9 از نوع ابزار سازی مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد است که در سال تحصیلی 1394 - 1395 مشغول به تحصیل بودند. تعداد کل این دانشجویان بر اساس مرکز آمار دانشگاه برابر با 8637 دانشجو بود.
تعداد 425 نمونه به روش نمونه گیری سهمیهای بر مبنای متغیرهای مقطع تحصیلی، دانشکده محل تحصیل و جنسیت، انتخاب شد. ابزار پژوهش مشتمل بر کمک طلبی تحصیلی قدم پور و سرمد - 1382 - و پرسشنامه محقق ساخته کمک طلبی پژوهشی بود. جهت تجزیه وتحلیل دادههای کمی، نرم افزار SPSS23 مورد استفاده قرار گرفت. برای پاسخ به سؤالات پژوهش از تحلیل عاملی اکتشافی، روایی محتوایی، روایی همگرا و روش همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافتهها
در این پژوهش به منظور پاسخگویی به این سوال که پرسشنامه محقق ساخته ی کمک طلبی پژوهشی از چند عامل تشکیل شده است؟ از شیوه تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از چرخش واریماکس استفاده شد. نتایج آزمون KMO و بارتلت نیز نشان دهنده این بود که تعداد نمونه برای انجام تحلیل عاملی کفایت میکند. در تحلیل عاملی انجام شده 63 گویه وارد تحلیل عاملی شد. از این 63 گویه، 1 گویه همبستگی کمتر از 0/3 را نشان داد، سه گویه دارای بار عاملی نزدیک به هم در دو عامل بود و 1 گویه با مؤلفه مورد نظر از لحاظ آماری همبستگی داشت، اما از لحاظ نظری با سایر گویههای مؤلفه مورد نظر هماهنگ نبود.
در نهایت با استفاده از چارچوب نظری موجود و نیز انجام تحلیل عناصر اصلی 4 مؤلفه برای این مقیاس شناسایی گردید که شامل نیاز به کمکطلبی پژوهشی، کمکطلبی انطباقی، اجتناب از کمکطلبی و ادراک سودمندی شد. جهت بررسی پایایی مقیاس کمکطلبی پژوهشی از روش همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ به منظور محاسبه تجانس درونی استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس کمک طلبی پژوهشی برابر با 0/88 و برای زیر مؤلفههای آن به ترتیب برابر با 0/94 و 0/85، 0/83، 0/73 محاسبه شد. جهت بررسی روایی علاوه بر تحلیل عاملی اکتشافی، از روایی محتوا و روایی همگرا استفاده شد.
