بخشی از مقاله
جايگاه تجهيز و برچيدن کارگاه در فهرست بها و شرايط عمومي پيمان به همراه نقاط ضعف و قوت آن
چکيده
مقاله پيش رو تلاشي در جهت شناخت جايگاه تجهيز کارگاه به همراه بررسي نقاط قوت و ضعف آن در "شرايط عمومي پيمان قراردادهاي سه عاملي و فهرست بها" و ارائه راه حل هايي براي پوشش دادن اين نقايص به نحوي که تيم اجرايي در اجراي پروژه ها با آن درگير مي باشد. لذا هدف اين مقاله تکميل دستورالعمل برآورد هزينه تجهيز و برچيدن کارگاه و هزينه هاي مستمر کارگاه براي طرحهاي اجرايي موجود در کشور مي باشد تا به تجزيه و تحليل کافي هزينه آن مشخص گردد.
کلمات کليدي: تجهيز کارگاه ؛ برچيدن کارگاه ؛ شرايط عمومي پيمان ؛ فهرست بها.
١. مقدمه
عليرغم کم بودن درصد ريالي تجهيز و برچيدن کارگاه (حدود 4 تا 5 درصد کل مبلغ پيمان )، از بسياري جهات داراي اهميت
زيادي مي باشد. اين اهميت مي تواند شامل مواردي از قبيل پيش نياز بودن آن در عمليات اجراي کار، فراهم آوري امکانات لازم در
جهت ايجاد امکانات رفاهي و دسترسي به تمامي اقلام مورد نياز و در نهايت يکي از علل خلعيت پيمانکار (ماده46 ) مي باشد ، لذا نحوه صحيح براورد آن از سوي مناقصه گزار و مناقصه گر در رسيدن به موفقيت اهداف پروژه بسيار مفيد مي باشد.
٢. دستورالعمل تجهيز و برچيدن کارگاه
دستورالعمل مربوطه که در پيوست هاي انتهايي فهارست بها مي باشد به صورت عمومي و براي استفاده در رشته هاي مختلف تهيه شده لذا در کارهاي مربوط به هر رشته بايد به تناسب ماهيت و نياز آن کار، مفاد اين دستورالعمل مورد استفاه قرار گرفته و جهت هر پروژه به هر تعداد رشته مورد نياز در آن ، تنها يک تجهيز کارگاه کلي در برآورد اوليه منظور نمود.
٣. تعريف تجهيز کارگاه
مطابق ماده ٢١ بند "ج " شرايط عمومي پيمان ، و دستورالعمل پيوست فهارست بها، تجهيز کارگاه عبارت است از عمليات ، اقدامات و تدارکاتي که به صورت موقت براي دوره اجرا انجام مي شود تا آغاز و انجام عمليات موضوع پيمان ، طبق اسناد و مدارک پيمان ميسر شود لذا کارهاي دائمي که در پروژه باقي خواهد ماند و به عنوان موضوع پيمان تحويل کارفرما مي گردد را شامل نمي شود (٣و٢) که در اينصورت مي بايست هزينه عمليات اجرا شده جداگانه برمبناي فهرست بها رشته مورد نظر صورت وضعيت شده و توسط کارفرما پرداخت گردد.
٤. تعهدات پيمانکار
٤.١ تهيه جانمايي و مراحل تأييد
پيمانکار بايد پس از امضاي قرارداد و تحويل زمين ، بي درنگ نقشۀ جانمايي و استقرار ساختمانها و تأسيسات کارگاه را (در مدت تعيين شده در موافقت نامه ) تهيه و به تصويب دستگاه نظارت برساند. مطابق بند ه ماده ١٢ شرايط عمومي پيمان ، پيمانکار نميتواند جز آنچه طبق نقشه ها و دستور کارهاست ، در زمينها و محلهاي متعلق به کارفرما يا ملک غير که از طرف کارفرما به پيمانکار تحويل شده است ، اقدام به احداث بنا يا ساختمان کند.
٤.٢ چارچوب تجهيز کارگاه
پيمانکار بايد بر اساس دستورالعملها و مشخصات مندرج در مشخصات فني خصوصي و فهرست مقادير بها اعلام شده از سوي واحد براورد کننده در هنگام مناقصه ، نسبت به اجراي ساختمانها و تأسيسات مربوط به تجهيز کارگاه اقدام نمايد. لازم به ذکر مي باشد چنانچه براي انتقال آب ، برق ، گاز و برقراري ارتباط مخابراتي، از شبکه سراسري يا محلي تا ورودي کارگاه ، لوله کشي، کانال کشي و کابل کشي، براي دوره اجرا لازم باشد، بايد چگونگي انجام دادن آن در شرايط خصوصي پيمان ، پيش بيني شود.
نکته ٢: در صورتيکه در اسناد و مدارک پيمان در خصوص جزئيات متريال مطلبي عنوان نشده باشد ، مي بايست تجهيز مطابق شرايط منطقه ( در حد متعارف ) اجرا شود.
نکته ١: مطابق توضيحات دستورالعمل ، به استثناي تعهداتي که در اين فهرست بها و شرايط عمومي پيمان در مورد تجهيز کارگاه به عهده کارفرماست ، هر نوع تسهيلات ديگري که کارفرما در نظر دارد براي تجهيز کارگاه در اختيار پيمانکار قرار دهد، بايد آن را در شرايط خصوصي پيمان پيش بيني کند.
٤.٣ کيفيت تجهيز کارگاه و بيمه نمودن آن
ساختمانهاي مربوط به تجهيز کارگاه و تأسيسات مربوط بايد، در مدت زمان تعيين شده داراي استحکام کافي و از نظر فضا جوابگوي نيازهاي پروژه بوده و اصول ايمني در آنها رعايت گردد. همچنين محل دپوي مصالح ساختماني نظير آجر، سيمان ، شن و ماسه و آهن آلات بايد در نقشه جانمايي کارگاه مشخص شود. لذا پيمانکار، موظف است به هزينه خود، ساختمانها و تأسيسات موقت کارگاه را که براي تجهيز کارگاه احداث ميکند، در برابر حوادث اتفاقي، مانند آتش سوزي و سيل ، بيمه نمايد.
٥. تعهدات کارفرما
کارفرما درصورت نياز، پيمانکار را به دستگاههاي اجرايي و سازمانهاي دولتي براي گرفتن انشعاب آب ، برق ، گاز و تلفن و يا گرفتن مجوز احداث چاه عميق يا نيمه عميق و موارد مشابه ، براي استفاده موقت در دوره ساختمان ، معرفي ميکند.
تعهدات کارفرما در زمينه تجهيز و برچيدن کارگاه ، در حدي که در اسناد و مدارک پيمان پيش بيني شده است ، انجام ميشود.
تجهيز مازاد بر موارد يا مبالغ پيش بينيشده در پيمان که مورد نياز انجام کار است ، به هزينه پيمانکار بوده و پرداخت اضافي از اين بابت ، انجام نميشود.
از نظر محققين اين بند از دستورالعمل به نظر مناسب نمي باشد چون نمي شود از پيمانکار خدمات اضافي را که در اسناد و
مدارک پيمان پيش بيني نشده است را در قبال عدم پرداخت وجه به ايشان خواست چراکه اين مغاير با قوانين بالادستي مي باشد.
٦. اهميت تجهيز کارگاه در شرايط عمومي پيمان
با توجه به پيشنياز بودن تجهيز در کليه عمليات اجرايي، مطابق بند الف ماده ١٢، پيمانکار موظف است که پس از تحويل گرفتن کارگاه ، با توجه به مدت تعيين شده در موافقت نامه براي تجهيز، طرح جانمايي تجهيز کارگاه را تهيه و پس از تائيد مهندس مشاور، آن را مبناي تجهيز کارگاه قرار داده و نسبت به اجراي اوليه آن مطابق زمان اعلام شده در موافقت نامه اقدام نمايد لذا عدم اجرا ايران به موقع سبب ابلاغ ماده ٦٤ از سوي کارفرما مي شود (البته فسخ پيمان در اين حالت ، در صورتي مجاز است که کارفرما قسمتي از پيش پرداخت را که بايد بعد از تحويل کارگاه پرداخت نمايد، پرداخت نموده باشد).
٧. مراحل اجراي تجهيز کارگاه
عمليات تجهيز کارگاه شامل سه مرحله بشرح زير انجام مي باشد:
الف ) تجهيز اوليه : در اين مرحله بايد حداقل امکانات و تاسيسات لازم جهت امکان آغاز قسمتهاي مقدماتي کارهاي اجرائي، تأمين شود. از جمله اين اقدامات عبارتند از: تامين بخشي از محل کار، دفاتر و سکونت عوامل (پيمانکار، مشاور و کارفرما) تأمين آب و برق و تلفن و موارد ضروري ديگر. لازم بذکر است که مطابق بخشنامه ٦١٩٢٤ت .١٢٦٩٣ ه مورخ ٢٣٢١.٢.٢٢ قسط دوم پيش پرداخت که ٤.٢ درصد از مبلغ اوليه ي پيمان را (در صورت پرداخت ١٢ درصد به صورت پيش پرداخت ) به خود اختصاص مي دهد بعد از اين مرحله پرداخت مي شود.
ب ) تجهيز ثانويه : در اين مرحله با توجه به اسناد پيمان ، تجهيز کارگاه بطورکامل انجام مي شود. بخش عمده اي از عمليات تجهيز بايستي در مدت مشخص شده در اسناد پيمان تکميل و آماده بهره برداري شود از جمله تکميل و يا احداث دفاترکار، خوابگاه ها، ساختمان هاي پشتيباني، ساختمان هاي عمومي، انواع راه ها.
ج ) تجهيز مستمر کارگاه : بخش ديگري از عمليات تجهيز مي باشد که با توجه به ماهيت آنها جنبه مستمر داشته و تا آخر پروژه ادامه دارد، مانند تأمين کمک هزينه يا تسهيلات لازم براي تهيه غذاي کارگران ، تأمين لباس کار، کفش و کلاه حفاظتي کارگران و امثال اينها.
٨. روش تهيه برآورد تجهيز و برچيدن
نحوه محاسبه و پرداخت هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه با توجه به مبلغ پيمان محاسبه مي شود:
الف ) در کارهايي که برآورد هزينه اجراي آنها بدون هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه ، کمتر از ١٢٢٢ ميليون ريال است ،
هزينه مذکور به صورت يک قلم ريالي و مقطوع ، پيش بيني و تفکيک آن به رديفهاي تجهيز و برچيدن کارگاه ، ضروري نيست .
ب ) در کارهايي که برآورد هزينه اجراي آنها بدون هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه ، بيشتر از ١٢٢٢ ميليون ريال است ،
به تفکيک رديفهاي تعيين شده در پيوست فهرست محاسبه و پرداخت مي گردد.
٨.١ نحوه محاسبه هزينه تجهيز و برچيدن قراردادهاي مازاد بر ٢٥٠٠ ميليون ريال
عوامل مختلفي در هزينه تجهيز و برچيدن تأثير بسزايي دارند از جمله شرايط و نياز هر کار و همچنين روش انتخاب شده براي اجراي آن ، لذا مهندس مشاور يا واحد تهيه کننده برآورد، مي بايست با توجه به اصل موقتي بودن اين عمليات ، اقتصاديترين روش را براي تجهيز و برچيدن کارگاه تعيين و بر مبناي آن هزينه هاي مربوط را طبق رديفهاي پيش بيني شده در پيوست فهرست ، برحسب قيمتهاي محل اجراي عمليات و با منظور نمودن هزينه هاي بالاسري به صورت مقطوع برآورد و در برابر رديفهاي مورد نظر، درج نمايد.
٨.١.١ .هزينه تجهيز ساختمانها:
اجراي ساختمانها به دو صورت احداث موقت و پيش ساخته قابل حمل اقدام مي گردد.
الف ) احداثات موقت :
بابت ساختمانهايي که احداث ميشوند، ارزش مصالح بازيافتي، از هزينه احداث کسر و حاصل به عنوان هزينه برآورد منظور
ميگردد.
ب ) پيش ساخته ها (قابل حمل ):
در مورد ساختمانهاي پيش ساخته ، مانند کاروانها و قطعات پيش ساخته ساختمانها، مانند قابهاي فلزي، هزينه حمل و نصب ،
استهلاک و سرمايه گذاري آنها، در طول اجراي کار محاسبه شده و جزء برآورد هزينه تجهيز و برچيدن کارگاه ، منظور ميشود.
دومين کنفرانس ملي مهندسي و مديريت ساخت -١٣ و ١٤ ارديبهشت ١٣٩١- دانشگاه صنعتي اميرکبير، پرديس بندرعباس - ايران نکته : با توجه به موقتي بودن کليه ساختمانها، تأسيسات و راههاي منظور شده در براورد تجهيز و برچيدن کارگاه ، در صورت نياز اجراي تأسيسات جنبي يا زيربنايي که در طرح براي دوره بهره برداري پيش بيني شده و در دوره اجرا لازم باشد، مي بايست هزينه آنها با استفاده از فهرست بهاي واحد رشته مربوطه محاسبه و در برآورد هزينه اجراي کار منظور گردد و نبايد هزينه اي براي ايجاد تأسيسات و خدمات ارائه شده در تجهيز و برچيدن کارگاه منظور گردد.
٨.١.٢ هزينه برق
تدارک برق رساني تا ورودي کارگاه ، شامل مواردي از قبيل نصب ترانسفورماتور و متعلقات آن ، کابل کشي از برق شبکه تا ورودي کارگاه ، پرداخت تعرفه هاي ثابت برق (ديماند) و هزينه هاي انشعاب و اشتراک برق و ساير کارهاي مشابه است که اصولا اين مورد در قراردادها جزء تعهدات کارفرما بوده و به طور مشخص در شرايط خصوصي پيمان درج مي شود اما چنانچه بر عهده پيمانکار گذاشته شود، هزينه آن برآورد و پس از کسر هزينه هاي قابل برگشت در پايان کار، باقيمانده جزء هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه پيش بيني ميشود.
٨.١.٣ هزينه آب
اقدامات کارفرما درهزينه آب نيز همچون هزينه برق مي باشد.
٨.١.٤ هزينه راه دسترسي
راه دسترسي، راهي است که يکي از راههاي موجود کشور را به کارگاه متصل کند. حال چنانچه احداث راه دسترسي به عهده کارفرما نباشد، نحوه محاسبه هزينه آن بر مبناي فهرست بهاي واحد پايه رشته راه ، باند فرودگاه و زيرسازي راه آهن محاسبه و به صورت مقطوع در برآورد هزينه تجهيز و برچيدن کارگاه پيش بيني ميشود.
٨.١.٥ تأمين زمين
اصولاً تأمين زمين تجهيز در محدوده کارگاه طبق شرايط عمومي پيمان بر عهده کارفرما مي باشد اماچنانچه کارفرما در نظر داشته باشد تمام يا قسمتي از زمين تجهيز کارگاه توسط پيمانکار تأمين گردد، علاوه بر پيش بيني در شرايط خصوصي پيمان ، هزينه اجاره آن را جزء برآورد هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه ، منظور مي نمايد.
مطابق بند و ماده ١٢ شرايط عمومي پيمان ، در صورتي که طبق اسناد و مدارک پيمان ، تأمين تمام يا قسمتي از زمين مورد نياز تجهيز کارگاه به عهده پيمانکار باشد يا پيمانکار بخواهد طبق صلاحديد خود از محلهايي خارج از محلهاي تحويلي کارفرما براي تجهيز کارگاه استفاده کند، بايد موقعيت آنها را به تأييد کارفرما رسانده و در اجاره نامه آنها، امکان انتقال مورد اجاره را به کارفرما پيش بيني کند. در اين حالت ، مسئوليت هر نوع ادعا و طلب خسارت از سوي صاحب ملک به عهده پيمانکار است و کارفرما در اين موارد مسئوليتي ندارد.
٨.١.٦ هزينه غذا
در برآورد پيمانکار هنگام پيشنهاد قيمت ،هزينه غذا براي سه گروه محاسبه مي شود.
الف ) کارگران
در کارهايي که لازم است ، پيمانکار بايد هزينه يا کمک هزينه هايي براي تأمين غذاي کارگران پرداخت کند، اين هزينه جزء هزينه هاي تجهيز و برچيدن کارگاه منظور ميشود. مشکلي که در محاسبه اين هزينه مي باشد مواردي شامل براورد تعداد کارگران ، مدت ارائه خدمات (با توجه به تغيير مدت پيمان )، ميزان هزينه در نظر گرفته شده براي هر وعده يا روز مي باشد.
ب ) کارفرما، مهندس مشاور و آزمايشگاه
