بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به بررسی تغییرات جریان های نقد، سود ناخالص و اندازه ی شرکت بر بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و جزء پژوهش های تحلیلی-تجربی محسوب میگردد که 147 شرکت در بازه زمانی 1390 تا 1394 مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه وتحلیل اطلاعات از داده های ترکیبی با استفاده از نرم افزار ایویوز استفاده شد. نتایج نشان داد که بین تغییرات جریانهای نقد و بازده سهام رابطه معکوس معنادار و بین تغییرات سود ناخالص و بازده سهام رابطهای وجود ندارد. همچنین بین تغییرات اندازه شرکت و بازده سهام رابطه مستقیم معناداری وجود دارد.
.1 مقدمه و هدف
جریانهای نقدی1 از منابع مهم و اساسی در هر واحد تجاری به شمار می رود و بسیاری از تصمیمات اقتصادی استفادهکنندگان بر اساس آن انجام میشود. سرمایهگذاران و اعتباردهندگان بهعنوان تأمینکنندگان اصلی منابع مالی شرکت از سود و جریانهای نقدی بهعنوان معیاری از توانایی واحد تجاری در پرداخت سود سهام و ایفای تعهدات در آینده استفاده میکنند. با توجه به ابهامات فنی حسابداری تعهدی و امکانات اطلاعاتی حسابداری نقدی و اینکه هیئت استانداردهای حسابداری به مفید بودن اطلاعات جریانهای نقدی برای تصمیمگیرندگان نیز اعتقاد دارد، صورت جریان وجوه نقد میتواند اطلاعات مهمی در خصوص مقادیر، دلایل و فواصل زمانی میان سود و دریافت و پرداخت وجه نقد فراهم آورد
عمده ترین اقدام در جهت تشویق مردم به سرمایهگذاری در فعالیت های تولیدی یا خرید سهام شرکتها، ایجاد تعادل بین بازدهی و ریسک اینگونه سرمایهگذاریها در مقایسه با سایر سرمایهگذاری های غیر مولد است. در ایران با ویژگیهای اقتصادی کشورهای در حالتوسعه، به وجود آوردن شرایطی که سرمایهگذاران از میان شقوق مختلف سرمایهگذاری، سرمایهگذاری بر روی اوراق بهادار و سهام شرکت را برگزینند از اهمیت خاصی برخوردار است .[3] مهمترین عامل مدنظر سرمایهگذاران بازده سهام است. بازده سهام دربردارنده کلیه عواید حاصل از نگهداری سهام بهعلاوه سود سرمایهای است. ازاینرو سرمایهگذاران در بازار سرمایه سعی دارند پساندازهای خود را در سرمایهگذاریهایی صرف کنند که بیشترین بازدهی را داشته باشد.
برای دستیابی به این هدف آنها نیاز به اطلاعات دارند تا بتوانند بازده یک سرمایهگذاری را پیشبینی کنند. یکی از این منابع اطلاعاتی صورت جریان وجوه نقد است. توانایی یک شرکت در ایجاد جریان وجوه نقد عملیاتی1، در ارزش سهام آن شرکت منعکس میشود. بنابراین پیشبینی جریانهای نقدی شرکتها به سرمایهگذاران کمک میکند تا بازده سهام آن شرکتها را پیشبینی نمایند
در این پژوهش به دنبال آن هستیم که آیا جریانهای نقد، اندازه شرکت و سود ناخالص بر بازده سهام تاثیرگذار میباشد. در واقع سرمایهگذاران به منظور انتخاب بهینه هنگام سرمایهگذاری در سهام، نیازمند اطلاعاتی از قبیل ارزیابی نقدینگی، توانایی پرداخت دیون واحد تجاری و نیز میزان سودآوری سهام شرکتها هستند. در این راستا، استفاده از اطلاعات اقلام عملیاتی صورت جریان وجوهنقد و بازده سهام2 میتواند راهنمای مناسبی برای سرمایهگذاران و مدیران شرکتها جهت نیل به اهداف موردنظر باشد
جریانهای نقد و سود ناخالص3 میتواند عملکرد شرکتها را تحت تأثیر قرار دهد و باعث تغییر در بازده سهام آنها گردد. لذا پژوهش حاضر به بررسی تأثیر تغییرات جریانهای نقدی، سود ناخالص و اندازه ی شرکت4 بر بازده سهام می-پردازد.
علاوه بر سود ناخالص، سرمایهگذاران از اطلاعات جریانهای نقدی شرکت برای تصمیمهای سرمایهگذاری خود استفاده میکنند. این اطلاعات در مورد جریان نقدی به سرمایهگذاران برای ارزیابی توانایی شرکت برای تولید پول نقد و معادل وجه نقد و مقایسه ارزش فعلی جریان نقدی آینده از شرکتهای مختلف میتواند کمک نماید. جریانات نقدی شامل سه جزء، جریان نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی، فعالیتهای سرمایهگذاری و فعالیت های تامینمالی میباشد. بسیاری از تحقیقات قبلی اظهار داشت که جریانهای نقدی تأثیر زیادی بر بازده سهام دارند.
به عنوان مثال تحقیقات انجام شده توسط اوتاری - 2006 - 5، پرادهونو و چریستیوان. - 2004 - 6 علاوه بر این تحقیقات پیشین از قبیل تریسناوتی - 2013 - 7، پوتریانی و سوکارتا - 2014 - 8، اظهار داشتند که سود بر بازده سهام تأثیرگذار بوده است. نتایج تحقیقات انجامشده توسط میسوانتو9 - 1999 - ، دنیاتی و سوهایری - 2006 - 10، نشان داد که اندازه شرکت ممکن است بازده سهام را تحت تأثیر قرار دهد.
بر اساس نتایج پژوهشهای قبلی نشان دادهشده است که شکافهای تحقیقاتی بین متغیرهایی که بر بازده سهام تأثیر میگذارند وجود دارد - همان منبع - . در نهایت پژوهش به دنبال آن است که آیا بین تغییرات جریانهای نقدی، سود ناخالص و اندازهی شرکت با بازده سهام رابطهای وجود دارد؟ بررسی موضوع مورد مطالعه، از این حیث اهمیت دارد که میتواند بینش عمیقتری را نسبت به عملکرد مالی شرکتها فراهم کرده و نقش آنها را در بکارگیری سیاستهای بازدهی سود نشان دهد
این پژوهش به دنبال دستیابی به هدف روبهرو میباشد: تعیین ارتباط بین تغییرات جریانهای نقدی،سود ناخالص و اندازهی شرکت با بازده سهام. در نتیجه میتوان به فرضیات زیل را جهت ذستیابی به هدف طراحی نمود: .1بین تغییرات جریانهاینقد و بازده سهام رابطهی معناداری وجود دارد. .2بین تغییرات سود ناخالص و بازده سهام رابطهی معناداری وجود دارد. .3بین تغییرات اندازهی شرکت و بازده سهام رابطهی معناداری وجود دارد.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
تنانی و همکاران - 1395 - ؛ به بررسی رابطه بین جریانهای نقد عملیاتی با بازده سهام و کیفیت سود در شرکت های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. برای بررسی تجربی این موضوع دادههای 109 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1385 تا 1392 بررسی شده است. بر اساس یافتههای بدست آمده از آزمون فرضیه پژوهش نشان میدهد کیفیت سود به رابطه فیمابین جریانهای نقد عملیاتی و بازده سهام تأثیر مثبت دارد.[
لشگری و همکاران - 1394 - ؛ به بررسی تأثیر مازاد و کسری وجوه نقد بر بازده سهام در شرایط تورمی پرداختند. نمونهای مشتمل بر 125 شرکت طی دوره 1380 تا 1390 میباشد. نتایج این پژوهش بیانگر این است که بین مازاد و کسری وجوه نقد با بازده سهام در شرایط لحاظ نمودن تورم، رابطه معناداری وجود ندارد. اما بین مازاد و کسری وجه نقد با بازده سهام در شرایط لحاظ ننمودن تورم، رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد
احمدی و همکاران - 1393 - ؛ به بررسی رابطه بین تغییرات اقلام صورت جریانهای نقدی با تغییرات بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این پژوهش اطلاعات 130 شرکت منتخب برای دوره 1386 الی1391، انجام شده است. نتایج نشان داد که بین تغییرات جریانهای نقدی فعالیت های عملیاتی با تغییرات بازده سهام رابطه مثبت و معنادار و بین تغییرات جریانهای نقدی تأمین مالی با تغییرات بازده سهام رابطه منفی وجود دارد، اما بین تغییرات جریانهای نقدی سرمایه گذاری با تغییرات بازده سهام رابطهی معناداری مشاهده نگردید.
رای هفنتی و همکاران - 2016 - ؛ به بررسی تأثیر جریانهای نقدی، سود ناخالص و اندازهی شرکت بر بازده سهام شرکتهای عمومی اندونزی پرداختند. دوره مورد مطالعه بین سالهای 2014 - 2009 میباشد. نتایج نشان داد که در جریانهای نقدی عملیاتی، جریان نقدی تأمین مالی، سود ناخالص و اندازه شرکت بر بازده سهام تأثیر میگذارند، درحالیکه جریان نقدی ناشی از فعالیت های سرمایهگذاری هیچ تأثیری بر بازده سهام ندارد.[11] رای بال1 و همکاران - 2015 - ؛ به بررسی اقلام تعهدی، جریانهای نقدی، و سود عملیاتی در مقطع بازده سهام پرداختند.
دورهی مورد مطالعهی سالهای 2013 - 1973 میباشد. فرضیه بیان میدارد: که اقلام تعهدی و عملیاتی بر بازده سهام تاثیر دارند. آنها نشان دادند که یک معیار سودآوری عملیاتی مبتنی بر نقدی از سایر معیارهای سودآوری است، از پیشبینی مقادیر متوسط بازدهها تاثیرگذار است. به طور شگفت انگیز، یک سرمایهگذار میتواند یک استراتژی را با اضافه کردن یک عامل سودآوری عملیاتی مبتنی بر نقدی به فرصت سرمایهگذاری خود افزایش دهد.[10] پاول و لی - 2011 - 2؛ عوامل تعیینکننده منابع نقدی شرکتها در استرالیا و اثر آن عوامل بر بازده سهام و ثروت سهامداران را مورد بررسی قرار دادند.
دورهی مورد مطالعهی سالهای 2006 الی 2011 میباشد. نتایج نشان میدهد که شرکتهای با وجه نقد مازاد گذرا، بهطور قابل توجهی، بازده تعدیلشده با ریسک بالاتری را در مقایسه با شرکتهای با وجه نقد مازاد پایدار به دست میآورند. همچنین آنها دریافتند که شرکتهای با هزینههای نمایندگی بالا، وجه نقد مازاد بیشتری را نگهداری میکنند
راپ - 2010 - 3؛ در پژوهشی به بررسی ارتباط سود و جریان وجوه نقد عملیاتی بر بازده سهام، با تأکید بر نقش عدم تقارن اطلاعات پرداخته است. دورهی مورد مطالعه از سال 1998 الی 2008 میباشد. و تعداد 885 شرکت مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که اصولاً سود و جریان وجوه نقد عملیاتی هر دو بهطور مثبت مرتبط با جمع بازده سهام است.
