بخشی از مقاله
چکیده
در زمان بارداری تغییرات عمدهای در بدن مادر رخ میدهد، گاهی این تغییرات برای مادر و جنین خطرساز است. با شناخت این تغییرات میتوان شرایط فیزیولوژیک مادر را کنترل کرد. در این مطالعه، تغییرات سلولهای خونی طی بارداری و شیردهی در رتهای ماده نژاد ویستار بررسی می شود. تعداد 54 رت بالغ نژاد ویستار - 12 نر و 42 ماده - با میانگین وزنی 240-220 گرم انتخاب شده و 6 رت ماده به عنوان نمونه کنترل و غیر باردار و 18 رت باردار به 3 گروه 6 تایی تقسیم بندی شدند.
برای تعیین سن بارداری از تشخیص پلاک واژنی استفاده شد. با احتساب روز اول بارداری، در روزهای 10 و 20 بارداری و هفته اول شیردهی رتها بیهوش شده و از آنها نمونه خون گرفته شد و تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید، پلاکت و لنفوسیت تعیین گردید .
طبق نتایج بدست آمده، تعداد پلاکت در 2 گروه 10 و 20 بارداری نسبت به گروه کنترل کاهش معنیدار نشان داد. تعداد گلبولهای سفید و لنفوسیت در روز 10 بارداری نسبت به گروه کنترل بطور معنی دار افزایش یافت. فرآیند بارداری و شیردهی باعث تغییرات سلولهای خونی مثل افزایش لنفوسیتها، گلبولهای سفید و کاهش پلاکت در سرم رتهای مادر گردید که این تغییرات میتواند ناشی از تغییرات سیستم ایمنی و خون سازی در بدن مادر باشد.
-1 مقدمه
سلولهای خون شامل گلبولهای قرمز و گلبولهای سفید و پلاکت میباشند. تعداد گلبولهای سفید خون انسان در مقایسه با تعداد گلبولهای قرمز بسیار کم میباشد. گلبولهای سفید به دو گروه دانهدار و بدون دانه تقسیم میشوند. دانهدارها شامل سه گروه نوتروفیل، بازوفیل و ائوزوفیل میباشند
گلبولهای سفید بدون دانه شامل لنفوسیت و مونوسیت هستند. لنفوسیتها در افراد بالغ 25 درصد از گلبولهای سفید را تشکیل میدهند و شامل سلولهای Tو B می باشند. سلولهای B پادتن ترشح میکنند اما سلولهای T متحرک هستند و خود را به محل عفونت میرسانند و مونوسیتها به عنوان سلول های فاگوسیتوز کننده عمل میکنند
گلبول قرمز به شکل دیسکهای مقعرالطرفین و بدون هسته با طول عمر متوسط 120 روز است و در مغزاستخوان ساخته میشود. گلبول قرمز مقدار زیادی هموگلوبین در سیتوپلاسم خود میسازد
پلاکتها عناصر پلاسمایی هستند که در انسان و پستانداران فاقد هسته هستند و در عمل انعقاد خون نقش دارند
در طی بارداری میزان حجم خون در افراد مختلف متغیر است و افزایش مییابد . به علت افزایش حجم پلاسما، غلظت هموگلوبین و هماتوکریت کمی کاهش مییابد. تعداد لکوسیتها در بارداری افزایش یافته و به علت رقیق شدن خون و مصرف پلاکتها و بزرگی طحال در طی بارداری تعداد پلاکت ها کاهش مییابد. به دلیل تغییرات هورمونی در سه ماهه اول بارداری تغییرات فیزیولوژیک در بدن مادر باردار صورت میگیرد، این تغییرات بدن مادر را برای طی کردن دوره بارداری و همچنین زایمان و شیردهی آماده میکند.
افزایش تدریجی هورمونها طی بارداری بر کل سیستم های بدن مادر تاثیر می گذارند، هورمونها نگهدارنده روند زایمان هستند - ویلیامز، . - 2014 در دوران بارداری و شیردهی اکثر فاکتورهای خونی دچار تغییر میشوند و از آنجایی که آشنایی با تغییرات یاد شده برای سلامت مادر و جنین حائز اهمیت میباشد از طرفی تغییر سلول های خونی در روزهای مختلف بارداری در گونه های مختلف جانوری ممکن است تفاوت هایی نشان دهد، بنابراین، در این مطالعه تغییرات سلولهای خونی در روزهای 10 و 20 بارداری و هفته اول شیردهی در رتهای باردار نژاد ویستار مورد بررسی قرار گرفته است.
-2 مواد و روش ها
در این مطالعه 54 سر رت بالغ - 12 نر و 42 ماده - نژاد ویستار با میانگین وزنی 220 تا 240 گرم خریداری شده و نگهداری آنها در مرکز پرورش حیوانات - دانشگاه پیام نور - به منظور سازگاری آنها با شرایط آزمایشگاهی - نور طبیعی، دمای 25-22درجه سانتیگراد و رطوبت آزمایشگاه - صورت گرفت. در هر قفس 3 رت ماده و 1 رت نر قرار گرفت، البته 6 رت ماده بالغ به عنوان نمونه کنترل و غیر باردار در یک گروه به دور از رتهای نر در قفس جداگانه نگهداری شدند .
با توجه به تشکیل پلاک واژنی رتهای باردار انتخاب شدند که شامل 18 رت باردار بودند و آنها به عنوان روز اول بارداری در نظر گرفته شدند. رت ها ی باردار به صورت تصادفی در 3 گروه 6 تایی قرار گرفتند و روزهای 10 و 20 بارداری و هفته اول شیردهی مشخص گردید. بیهوشی توسط کلروفرم انجام شد و خونگیری توسط سرنگ معمولی2 سیسی مستقماًی از قلب انجام گرفت. نمونه های خون به میزان 1 سیسی داخل لولههای خونگیری CBC محتوی EDTA - ماده ضدانعقاد - ریخته و تکان داده شد تا از لخته شدن خون جلوگیری شود. برای تعیین میزان سلولهای خونی - پلاکت، گلبول سفید، گلبول قرمز و لنفوسیت - در روز 10 و 20 بارداری و هفته اول شیردهی از دستگاه Sysmex K-1000 Hematology Analyzer استفاده گردید.
نتایج با استفاده از روش آنالیز واریانس یکطرفه - - ANOVA و تست دانکن و LSD توسط نرم افزار SPSS 18 انجام گرفت. تفاوتها در صورت - - P<0.05 و - - P<0.01 معنیدار در نظر گرفته شد.
جدول -1 میانگین تعداد سلولهای خونی در گروههای مختلف
-3 نتایج
پس از تعیین تعداد سلولهای خونی، میانگین تعداد آنها در گروههای مختلف توسط آزمون واریانس یکطرفه مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین تعداد پلاکتها در دو گروه 10 و 20 بارداری نسبت به گروه کنترل به صورت معنیدار کاهش یافته است. کاهش تعداد پلاکتها در گروه هفته اول شیردهی نسبت به گروه کنترل معنیدار نبود. همچنین افزایش معنیدار گلبولهای سفید در روز 10 بارداری نسبت به گروه کنترل دیده شد
آنالیز واریانس یکطرفه و تست دانکن - . افزایش معنی دار تعداد لنفوسیتها در روز 10 بارداری نسبت به گروه کنترل نیز بدست آمد - - - P<0.05تست LSD و دانکن - . میانگین تعداد گلبولهای قرمز علی رغم کاهش در دوره بارداری و شیردهی، تغییر معنیداری را بین گروههای مختلف نشان نداد.
نمودار -1 میانگین تعداد پلاکتها به تفکیک گروههای مختلف.
