بخشی از مقاله
چکیده:
احمدعزیزی 1337 - - 1395 از چهرههایپُرکار و خلّاق معاصراست که توانست در انواع قالبهای ادبی شعر سنتی و شعر نو طبع آزمایی نماید و شطح1 خود را با جریان مدرنیسم همگام سازد. وجود ارتباطی موازی بین شگردهای ادبی و محتوایی شعر و شطح او وحدتی انداموار به کل آثارش بخشیده است.غزل عزیزی عصاره نه قرن تجربه غزل فارسی است که اغلب شکل و محتوای غزل حافظ، مولانا، صائب و بیدل را تداعی میکند.
در شعر و شطح او دو رشته تصاویر پنداری - عمدی - و پدیداری - خیالی - وجود دارد؛ تصاویر پنداری او بیشتر با شگرد جناس، مراعات نظیر، تشبیه حسی به حسی،واج آرایی، تضاد، بازتحلیل کلمات و اصطلاحات و تصاویر پدیدارییاش با شگرد آثار مدرنیسم مثل تداعیهای زمانشکن و مکانگریز، بیطرحی و بیقصگی، پرشهای موضوعی، قرائت یک نفس و طولانی، استحاله2 ، مونولوگ و دیالوگ وهمی، مهملنویسی، حسآمیزی وپارادوکس ساخته شدهاند. هدف این جستار، معرفی آثار عزیزی و نوآوریهای زبانی، تصویری و محتوایی اوبا رویکرد توصیفی تحلیلی است. گستره پژوهش، گلچین چند اثر مطرح عزیزی با نامهای قوس-غزل - - 1386، مثنوی خواب میخک - - 1387،یک لیوان شطح داغ - - 1388 و باران پروانه - - 1371است.
.1 مقدمه
11 بیان مسأله و ضرورت پژوهش
درباره احمد عزیزی، معرفی آثار و سبک هنری او در این دهه مقالههای بسیاری نگاشته شده که اغلب آنها تنها به یک یا دو اثر او نظر داشتهاند. در حالیکه برای شناخت احمد عزیزی لازم است مجموعه آثار او را کنار هم قرار دهیم تا پی به زوایای ساختاری، زبانی و تصویری آثار او ببریم که این جستار کوشیده به جای بررسی تکتک آثار عزیزی که هر یک دریایی با مسیلهای متعدد است،گلچین و فشرده چهار اثر مطرح عزیزی با نامهای قوسغزل - 1386 - ، مجموعه مثنوی خواب میخک - - 1387، مجموعه شطحیات یک لیوان شطح داغ - 1388 - و باران پروانه - - 1371 را مبنای پژوهش قرار دهد؛ زیرا معمولاً گلچین آثار از میان بهترینها انتخاب میشوند. ترکیب همزمان شعر و شطح در کل آثار عزیزی که در عین معناگریزی پرمغز و پرمحتواست، مثل نخی نامرئی به آثارش وحدت میبخشد. یافتن این رشته ارتباط و عوامل پیوند دهنده از دغدغههای این پژوهش بوده است که پرسشهای زیر ما را در دستیابی درست به این رشته ارتباط هدایت میکند:
- 1 شطح عزیزی با شطح قدما چه تفاوتی دارد؟
- 2 یگانگیها و بیگانگیهای شعر و شطح عزیزی کدامند ؟
3 - تصاویر پدیداری و پنداری چیست؟ در شعر و شطح عزیزی کدامیک از این دو تصویر بر دیگری غلبه دارد؟
- 4 نقاط آسیبپذیر شعر و شطح عزیزی کجاست ؟
12 پیشینه بحث:
براساس یافتههای این جستار، درباره گونهشناسی شعر و شطح عزیزی و یافتن پیوند بین شعر و شطح اوکار مستقلی صورت نگرفته است؛ اغلب پژوهشها به صورت مجزا به عزیزی و شعر یا شطح او نگریستهاند؛ البته درباره شطح، معانی وچهرههای شطحپرداز، کتابها و مقالههای بسیاری موجودند؛ مثل کتاب زبان عرفان - 1384 - از محمدابراهیم ضرابیها، کتاب شگردهای تصویرسازی در اشعار احمد عزیزی - 1394 - از ابراهیم واشقانی، مقالهسخن» بُت شکن - 1386 - « از محمودصباحی، مقاله »زیبای متناقض« - 1387 - از علیاصغر مصلح، مقاله مشترک » تحلیل زیباشناختی ساختار زبان شعر احمد عزیزی براساس کفشهای مکاشفه - 1390 - « از حسین آقاجانی و زینب زارع، مقاله »نگاهی به شعر احمد عزیزی: ترانه های ایلیاتی - 1390 - « از مریم شعبانزاده
مقاله »فناوری در زبان امروز:جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی - 1392 - « از مریم شعبانزاده، مقاله مشترک » آمیختگی شطح با کاریکلماتور3در نثر عزیزی - 1393 - « از علی صفایی و لیلا درویشعلیپور، و به تازگی مقالههایی در کنگره احمد عزیزی که در آبان 94 در کرمانشاه برگزار شد که 94 مقاله پذیرش شدند؛ بیشتر پژوهشگران به مثنوی کفشهای مکاشفهی عزیزی بیش از سایر آثار او نظر داشتهاند و بقیه با گزینش یک اثر او مثل غزل یا شطح یامقایسه عزیزی با بیدل و سپهری و یا واکاوی مفاهیم عاشورایی و مناقب اهل بیت علیهمالسلام در آثارش پرداختند که در این بین جای خالی نگاه همزمانی و ترکیبی در گلچین آثار او به خوبی حس میشود.
