بخشی از مقاله
چکیده :
دستیابی به فضاي شهري زیست پذیر درخور انسان نیازمند شناخت روحیات زیباشناسانه و طبیعت گراي او در محیطهاي شهري می باشد . شهر پایدار ، بی هویتی ، بی روحی و دوري از طبیعت را از شهر می گیرد و محیطهاي قابل پیاده روي ، فعال ، پرتحرك و سرزنده تحویل می دهد. با این پیش فرض کلی این مقاله بر آن است تا ضمن حفظ پایداري زیست محیطی در خیابان هاي شهري ، در جهت افزایش قابلیت پیاده مداري آن گامی بردارد.
تلفیق طبیعت و فضاهاي شهري براي ایجاد خیابان هاي پیاده محور زیست پذیر از طریق توجه به انسان به عنوان مهمترین عامل حیات شهرها و برآوردن نیازهایی از جمله حرکت و ارتباط با طبیعت و تقویت زندگی اجتماعی انسان در شهرها هدف این مقاله می باشد . در طول دهه هاي گذشته، اتکاي بیش از حد شهرسازي مدرن به نیازهاي حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضاهاي پیاده که افول ارزشهاي اجتماعی، فرهنگی، بصري و کاهش کیفیت محیط شهري را در این بافتها به همراه داشت اثرات نامطلوبی بر سلامت روانی و جسمانی انسان گذاشته است که سبب شده مطالعه در این مبحث را امري ضروري بشماریم ،
ازاین رو به اهمیت قابلیت پیاده مداري و تاثیر جاذبه هاي طبیعی بر آن اشاره می شود . در ادامه با معرفی چند نمونه ي موفق داخلی و خارجی از خیابان هاي پیاده محور به بررسی و تحلیل نمونه ي موردي در شهر کرج پرداخته می شود . نوشتار حاضر ،پژوهشی تحلیلی -کاربردي است که براي تحلیل نظرات کاربران فضا از فن مصاحبه استفاده شده است . در پایان راهکارهاي افزایش پیاده محوري مسیر هاي شهري براي ایجاد خیابان هاي سبز با تاکید بر تمایل افراد پیاده به عدم حذف کامل خودرو به جهت ایجاد سازش و احترام متقابل میان سواره و پیاده ارائه گردیده است واژگان کلیدي : پیاده محور ، خیابان سبز ، طبیعت ، سرزندگی ، زیست پذیري ، فضاهاي پیاده ، کیفیت فضا .
مقدمه:
اینکه فضاي شهري یک فضاي انسان ساخت است ،امري بدیهی است ،اما همین امر رابطه اي را در همه ي شهرها به صورت رابطه اي گزیرناپذیر و بسیار پر اهمیت در آورده است که رابطه ي شهر و محیط زیست است. اهمیت یافتن موضوع رابطه ي شهر و محیط زیست دلایل متعدي داشته است که پیش از هر چیز به افزایش حساسیت نسبت به سرنوشت محیط زیست بر می گردد . - ناصر فکوهی - 252/1386/ادراك هویت فضایی، تعلق به یک محیط و درك کیفیتهاى فضاهاى شهرى، اغلب تنها از طریق پیاده روى در محیط قابل دستیابی هستند .تعاملات اجتماعی شهروندان در فضاهاى شهرى، زندگی اجتماعی را به وجود آورده و تقویت می کند .
امروز، در شهرهاى ما به دلیل ازدحام اتومبیل و اولویت حرکت سواره، این تعاملات کاهش بسیار یافته است و اتومبیل ها نقش اصلی را در جابجایی هاى شهروندان به خود اختصاص داده اند .نتیجه این اهمیت بیش از اندازه به وسایل نقلیه و در نتیجه کاهش تحرکات پیاده و افت کیفیت زندگی شهرى، توجه مدیران شهرى به یافتن بهترین مسیرهابراى حذف حرکت سواره و تبدیل آنها به پیاده راه است که اغلب به دلیل طراحی صرفا کالبدى به خصوص در کشور ما این تلاش ها بی نتیجه مانده است.
پیاده راه ها فضاهایی شهرى هستند که می توانند به وجود آورنده تصویر ذهنی مشخصی در ذهن شهروندان باشند .این فضاها رونق فعالیت هاى اقتصادى و تجدید حیات در مراکز شهرها را به دنبال دارند، لذا وجود ویژگیها و خصوصیاتی که پیاده راه ها را از یک فضاى صرفا عبورى، تبدیل به یک فضاى شهرى خوب جهت مکث و حضور بیشتر شهروندان به عنوان یک قرارگاه رفتارى بنماید ضرورى خواهد بود . - رسولی،رحیم دخت خرم. - 1388/ در این مقاله، سعی بر آن است تا با تلفیق طبیعت در فضاهاي شهري ماندگاري عابرین و در نتیجه زیست پذیري محور هاي پیاده را در خیابان هاي امروزه افزایش دهیم و از آن رو کیفیت شهرها را بالا بریم .
روش تحقیق :
روش تحقیق کیفی با رویکردي تفسیرگرایانه است.در روش تحقیق کیفی گستره وسیعی از تدابیر گردآوري داده ها کاربرد دارد . در این پژوهش با توجه به ماهیت آن در بخش نظري - کتابخانه اي - تدبیر اسنادي و همچنین تدبیر بایگانی بهره گرفته خواهد شد . در ضمن از فن هاي مصاحبه ،مقایسه تطبیقی، مشاهده و تحلیل میدانی استفاده خواهد شد .
پرسش :
.1چطور ممکن است کیفیت زیست پذیري خیابان شهري را ارتقا داد ؟ .2ارتقا کیفیت زیست پذیري خیابان هاي شهري کدامند ؟
طرح مساله :
از زمان شکل گیري و پیدایش شهرها، به عنوان اجتماعات یکجانشین، فضاهایی وجود داشتند که تعامل بین گروه هاي مختلف شهروندان در آن ها صورت می گرفته است. معابر شهري علاوه بر محلی براي عبور و مرور، جزو فضاهاي شهري نیز به شمار می رفته است. با ورود اتومبیل به عرصه فضاهاي شهري و تسلط آن بر شهر، به مرور پیاده مداري به دست فراموشی سپرده شد، به طوري که امروزه تنها برخی ازخیابان ها را می توان به عنوان خیابان زیست پذیر دانست.
امروزه با وجود حکم فرمایی اتومبیل بر زندگی انسان و نمایان شدن پیامدهاي سوء زیست محیطی، اقتصادي و اجتماعی این پدیده بر زندگی بشر،تشویق استفاده کمتر از وسایل نقلیه شخصی، تقویت تعاملات اجتماعی شهروندان و کاهش اثرات نامطلوب استفاده از سوخت هاي فسیلی بر منابع طبیعی بشر، امري ضروري است که با افزایش قابلیت پیاده مداري در شهرها، می توان در جهت رسیدن به این مهم گام برداشت.
توجه به انسان به عنوان مهمترین عامل شکل گیري و حیات شهرها و پرداختن به برخی از مهم ترین نیازهاي انسان از جمله : حرکت ، ارتباط با طبیعت و تقویت زندگی اجتماعی انسان در شهرها از اهداف مقاله حاضر است.از اینرو به اهمیت افزایش قابلیت پیاده مداري در شهرهاي امروز اشاره می شود و در این راستا به نقش خیابان ها به عنوان عنصر بارز فضاي شهري، و اهمیت نقش خیابان هاي پیاده محور در ارتقاي کیفیت زندگی شهروندان پرداخته می شود.
در پایان راهکارهایی جهت بهبود وضعیت مسیرهاي پیاده شهري ارایه می گردد تا با تلفیق طبیعت و خیابان امکان حضور هرچه بیشتر مردم در فضاي شهري را فراهم آورد و با ایجاد فضاهاي مناسب براي تعاملات اجتماعی، در ایجاد شهرهایی انسانی تر و پایدار موثر واقع شود. و نیاز به پیاده مدار کردن هر چه بیشتر خیابان ها ، آنها را از حالت عبوري خارج کرده و نشاط و زیست پذیري را بالا می برد .
-1چهارچوب نظري پژوهش
-1-1فضاى شهرى
معمارى و شهرسازى با فضاهایی سر و کار دارند که انواع فعالیت ها در چارچوب هاى متفاوت در آن ها اتفاق می افتد و در حقیقت به این فضاها معنی می بخشد - منتظرالحجه. - 1386/ اما هر گونه فضایی رادر شهر نمی توان فضاى شهرى دانست، بلکه ارتباطات ویژه بصرى و حرکتی در فضایی با خصوصیات گفته شده، موجد فضاى شهریست و در غیر این صورت حفره اى بیش میان ساختمان ها نخواهیم داشت . - توسلی و بنیادى/ - 1386/17
این فضا ، قسمتی از بافت شهریست که عموم مردم به آن دسترسی فیزیکی و بصرى دارند و بسترى است براى فعالیت هاى انسانی و برقرارى تعاملات اجتماعی. سه شاخصه اصلی براى تشخیص فضاهاى شهرى در عرصه عمومی شهر وجود دارد:عمومی بودن فضا،باز بودن فضا،برقرارى تعاملات اجتماعی در فضا؛دسته بندى هاى مختلفی در مورد انواع فضاهاى شهرى وجود دارد. یکی از این دسته بندى ها را پاکزاد ارائه می دهد. وى فضاى شهرى را تبلور فیزیکی فرهنگ جامعه می داند و فضاهاى شهرى را به پنج دسته تقسیم می کند: میدان، کناره آب، پله، ورودى و خیابان و سپس هر کدام را به زیر مجموعه هاى کوچکترى دسته بندى می کند. در دسته بندى وى، پیاده راه به عنوان زیر مجموعه خیابان آمده است که در بخش هاى بعدى به آن پرداخته خواهد شد.
با توجه به مطالعات انجام شده در مبحث پی اده هاي شهر ، مسیرهاي درون شهري با کاربري تجاري به لحاظ استفاده ي کاربران و مشخصا پیاده ها به سه دسته تقسیم می شوند خیابان هاي ماشین محور ، خیابان هاي پیاده محور و پیاده راه ها...و درمیان شهرهاي موفق در این زمینه حذف کامل پیاده یا سواره را به طور خاص توصیه نمی کنند بلکه از نمونه هاي موجود میتوان پیاده محور بودن خیابان ها بعبارتی میانه روي آنها را شاهد بود.
-1-1-1فضاى شهرى موفق
وجود فضاهاى شهرى در شهرها به تنهایی نمی تواند، شهرها را قابل زندگی و داراى مدنیت سازد، بلکه لازم است ویژگی ها و معیارهایی که سبب مطلوبیت فضاى شهرى می گردد را نیز دارا باشد.
