بخشی از مقاله
چکیده
در مقاله پیش رو اشعار یکی از شاعران مبارز و منتقد ادب فارسی؛ یعنی میرزاده عشقی،از جهاتی مورد بررسی قرار گرفته است.در این مقاله ابتدا شرح حال مختصري از این شاعر منتقد به همراه شیوة شاعري او آورده شده است.سپس مضامین شعري عشقی به همراه مصادیق بسیاري از این مضامین بیان گردیده است.پس از آن به تلفیق مضامین شعري عشقی با یکدیگربه همراه بسامد هر کدام از آن ها پرداخته شده و نمونه هایی از اشعار تلفیقی عشقی در قالب این مضامین آورده شده است.در پایان بسامد مضامین تلفیقی در دیوان عشقی در قالب نمودار نمایانده شده است. هدف از پژوهش پیش رو شناخت مضامین تلفیقی در دیوان میرزاده است. با بررسی هاي صورت گرفته در این پژوهش این نتیجه حاصلشد که مضمون انتقاد تقریباً با همه مضامین دیگر در دیوان میرزاده عشقی تلفیق خورده است.
مقدمه
یکی از مهم ترین دوره هاي سیاسی در تاریخ ایران،دورة مشروطه است.»مشروطه نخستین انقلاب مردمی مهمجامعهدر ایرانی بود و ماهیت آن با سایر حوادثی که در تاریخ ایران اتّفاق افتاده متفاوت بود،به همین سبب شعردورة مشروطه نیز باشعر فارسی دوره هاي پیش متفاوت است. - «غلام رضایی، - 456:1377 به قدرت رسیدن حکّام نالایق در این دوره سبب گردید که اوضاع ایران بیش از پیش آشفته گردد.این دوران مقارن با دست اندازي بیگانگان در سرزمین هاي دیگر بود.نفوذ سیاسی انگلیس در دربار پادشاهان قاجار نیز شرایط را براي انعقاد قراردادهاي ننگین فراهم می ساخت. در چنین شرایطی است که شاعران آزادي خواه و وطن پرستی همچون عارف قزوینی،فرّخی یزدي و میرزاده عشقیبه پاعرصه مبارزات سیاسی گذاشته و با این حکّام نالایق و بیگانه پرست به ستیزبرمیزندخی.هر چند این حکّام وطن فروش و سست اراده،مبارزات این شاعران را برنمی تابند و به زودي آنان را از میانبرمی دارند.این شاعران را در تاریخ ادبیات فارسی بیشتر به عنوان شخصیت هاي مبارز و انقلابی می شناسند.به گفته مرحوم قیصر امین پور:»عواملی که موجب شده است تا شاعرانی چون عارف و عشقی بدین میزان مورد توجه قرار بگیرند،بیشتر همان جایگاه تاریخی و خاطرات منظوم تلاش و فداکاري آنان در راه انقلاب و تجدد و نیز کوشش براي شکستن برخی از سدهاي سنتی و باز کردن راه تازه براي نوآوري است؛نه صرفاً پایگاه شاعري آنان. - «امین پور، - 335:1383
سؤال اصلی مقاله حاضر آن است که آیا عشقی در حالیکه یک منتقد ماهر وچیره دست است،می تواند مضامین گوناگون را در آنِ واحد با هم ترکیب کند و مضامینی تلفیقی بیافریند؟هر چند در نگاه اول این کار قدري مشکل به نظر می رسد؛اما در این مقاله هنرنمایی عشقی از جهات گوناگون به تصویر درمی آید و به خوبی دیده می شود که او تنها یک منتقد صرف نیست و از همه این مضامین به همراه یکدیگر بهره می جوید.هدف از پژوهش پیش رو، شناخت قدرت و توانایی میرزاده عشقی در جهت تلفیق مضامین شعري به کار رفته در دیوان اوست.
پیشینه تحقیق:
شاید بتوان اشعار دورة مشروطه را از جمله اشعاري دانست که به نسبت دوره هاي پیشین شعر فارسی در حوزة آن پژوهش هاي کمتري صورت گرفته است؛هر چند این دوره از منظر سیاسی یک دورة تاریخی مهم در تاریخ ایران به حساب می آید، بالأخص شاعر مبارز و آزادي خواهیهمچون میرزاده عشقی که شاید به علّت نبود دیوان اشعارش در میان عامه مردم،کمتر کسی به فکر تحقیق در این حوزه بوده است؛اما مهم ترین پژوهش هاي صورت گرفته در حوزة اشعار میرزاده عشقی عبارتند از:
کدخداي طراحی - - 1376به بررسی زندگی و آثار منظوم و منثور عشقی بیشتر از دید تاریخ ادبیات پرداخته است.فاضلی - - 1378عشقی،عارف وبهار رابه عنوان شاعران وطن خواه معرفی می کند.حسن پور - - 1374به بررسی موضوعات و مضامین به کار رفته در اشعار شاعران عصر مشروطه پرداخته است.همه چیزفهم - - 1392مضامین شعري عارف،فرخی و عشقی را بررسی و بسامد هریک را بیان کرده است.برغمدي - - 1380موضوعات و مضامین شعري عصر مشروطه را مورد بررسی قرار داده است. بهمنی مطلق - - 1389به بررسی و تحلیل سبک اشعار میرزاده از منظر زبانی و ساختار می پردازد.مدرسی - - 1391ویژگی هاي مکتب رمانتیسم رادر دیوان عشقی مورد بررسی قرارمی دهد.محمدي - - 1386به بررسی انقلاب و تحولی که عشقی در عرصه شعر عصر مشروطه پدید آورده استمی پردازد.جعفري - - 1383ضمن بررسی جنبه هاي رمانتیک شعر عشقی به تحلیل و بررسی صورت و محتواي بخشی از اشعار میرزاده پرداخته است.شمعی - - 1393عشقی رابه عنوان یک شاعر وطن خواه و وطن دوست معرفی می کند.تفاوت پژوهش پیش رو با پژوهش هاي یاد شده در آن است که در هیچ
