بخشی از مقاله
چکیده
فضای سایبر همانند محیطهای فیزیکی میتواند جوالنگاه جنگطلبان و بزهکاران باشد. امروزه دشمنان میهنمان ریسك حمله فیزیکی را نمیپذیرند و با استفاده از روشهای نوین جنگی که مبتنی بر فضای سایبر است بدون درگیری مستقیم سعی دارند تا به زیرساختهای کشور ضربه زده و به جاسوسی بپردازند. پسازآنکه کشورمان با چند مورد حمله سایبری مواجه شد حاکمیت مقابله با این تهدیدات را در دستور کار قرارداد و طی مدت کوتاهی، ایران به یك قدرت سایبری در دنیا بدل گشت. اکنون ما آزمودگی الزم جهت مقابله با هرگونه تهدید سایبری را داریم و همکاری با روسیه و آذربایجان در این زمینه به پایش بیشتر از مرزهای مجازیمان خواهد انجامید.
واژههای کلیدی: فضای سایبر، جنگ سایبری،جرائم سایبری، پدافند سایبری، ژئوپلیتیك ایران، کشورهای حاشیه دریای خزر
مقدمه
فضای سایبر182 عبارتی است که در دنیای اینترنت، رسانه و ارتباطات بسیار شنیده میشود. فضای سایبر که از آن به فضای مجازی نیز یاد میشود مجموعهای از ارتباطات درونی انسانها از طریق رایانه و وسایل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی است. فناوری یك تیغ دو لبه است بطوریکه همیشه افرادی در پی سوءاستفاده از آن هستند. جنگ سایبری و جرائم سایبری نشات گرفته از استفاده منفی از فضای سایبر میباشند. تا سال 2021 میالدی میزان هزینه جهانی برای تأمین امنیت سایبری به حدود یك تریلیون دالر خواهد رسید بنابراین کنترل و تسلط بر فضای سایبر بسیار حیاتی بهنظر میرسد در کشورمان گامهایی مؤثری در جهت سیاستگذاری، هدایت، نظارت راهبردی و توسعه امنیت، ایمنی و پایداری در فضای تبادل اطالعات برداشته شده که با نام پدافند غیرعامل در حوزه جنگ سایبر شناخته میشود.
-1 تهدیدات سایبری
هر رویداد یا واقعه با قابلیت وارد نمودن ضربه به مأموریتها و وظایف سامانههای سایبری یا کارکنان دستگاه بهواسطه یك سامانه اطالعاتی، از طریق دسترسی غیرمجاز، تخریب، افشاء، تغییر اطالعات، ممانعت یا اختالل در ارائه خدمت یك تهدید سایبری است و بر اساس نیت حمله، سطح حمله و اهداف آن به سه دسته جنگ سایبری، جرائم سایبری و هکتیویسم سایبری تقسیمبندی میشود.
جنگ سایبری:183 تهدیدات و جنگ را میتوان به گونههایی چون سخت، نیمهسخت و نرم دستهبندی کرد. هر قسم از تهدیدات و جنگ، دارای ماهیتی متفاوت از نوع دیگر بوده و متکی به ابزار و سازوکارهای خاص است. جنگ نرم به قدرت نرم متکی است و بر همین اساس میتوان گفت، جنگ نرم، تهدیدی نامحسوس، بدون درگیری و بهکارگیری ابزار خشونت است، لیکن با تأثیرگذاری بر اهداف موردنظر بهصورت تدریجی و آرام عمل میکند و آثار و پیامدهای آن ماندگار است. تهدید نرم بر روی افکار و رفتار جامعه هدف عمل میکند.جنگ سایبری از زیرمجموعههای جنگ نرم است.جنگ سایبری استفاده از کامپیوترها بهعنوان یك اسلحه یا بهعنوان ابزاری برای انجام کارهای خشونتبار جهت ترساندن و یا تغییرعقیده یك گروه یا کشور است.
جنگ سایبری بهقصد کارهای سیاسی و یا آرمانی انجام میگیرد و مکانها و تأسیسات حیاتی را مورد هدف قرار میدهد و از شبکههای کامپیوتری بهعنوان بسترهایی جهت انجام این اعمال خرابکارانه استفاده میکند. اتکا زیاد به فناوری غیربومی، اعتماد به ابزار و تجهیزات غیرخودی، وابسته شدن زیرساختهای حیاتی و حساس به فناوریهای آسیبپذیر، وابسته شدن خدمات حیاتی و حساس به بستر اینترنت، عدم رعایت مالحظات و توصیههای امنیتی و پدافندی در استفاده از فناوری و عدم وجود آموزشهای عمومی و تخصصی الزم درواقع برخی عوامل زمینهساز جنگ سایبری هستند.وقوع جنگ سایبری تهدیدی برای امنیت ملی خواهد شد که عواقب فاجعهبار آن ممکن است براندازی نظام حاکمیتی، شروع همزمان جنگ فیزیکی، تخریب وجهه کشور در سطح بینالملل و تلفات انسانی یا مخاطره گسترده برای سالمت و ایمنی عمومی باشد.
جرائم سایبری:184عبارت است از هرگونه دخل و تصرف غیرمجاز از طریق ورود یا خروج، ضبط و ذخیره، پردازش و کنترل دادهها و نرمافزارهای رایانهای و ایجاد یا واردکردن انواع ویروسهای رایانهای و امثال آن. میدان فعالیت این نوع از جرمها محیط سایبر - شبکه و اینترنت - است. طبق مطالعات شرکت پژوهشی گارتنر، در سال 2014 میالدی در سراسر جهان حدود 71/1 میلیارد دالر صرف امنیت اطالعات و دادهها شد که این رقم نسبت به سال 2013 حدود 7/9درصد رشد داشته است.
سرقت اطالعات شخصی، عکسها و فیلمهای خانوادگی ، هك شدن ایمیلها، دستبرد به حسابهای بانکی و کارتهای اعتباری چند نمونه از جرایم سایبری هستند که کابران به وفور با آنها مواجهند. مرکز مطالعات استراتژیك و بینالملل185ابراز داشت جرائم سایبری ساالنه بهطور متوسط حدود 445 میلیارد دالر به اقتصاد جهان و همچنین هك شدن و سرقت مالکیت معنوی در جهان، بیش از 160میلیارد دالر به مردم آسیب وارد میکند شایانذکر است که رقم اعالمشده، از میزان درآمد ساالنه بسیاری از کشورها بیشتر است و همین موضوع باعث افزایش نگرانیها شده است.هکتیویسم سایبری:186 هکتیویسم به استفاده از رایانه و شبکههای رایانهای در جهت اعتراض و مقاصد سیاسی گفته میشود.
چنانچه هك را آنگونه که تصور میشود "رخنه غیر قانونی در رایانهها" تعریف کنیم، هکتیویسم را میشود "استفاده قانونی یا غیر قانونی از ابزارهای دیجیتال برای رسیدن به مقاصد سیاسی" دانست .هکتیویستها، هکرهایی هستند که در جهت ترویج و تبلیغ عقایدشان و یا رسیدن به مقاصد سیاسی مشخص دست به رخنه کردن میزنند. حرکتهای هکتیویسم بر پایه این عقیده استوارند که استفاده بهجا از کدهای رایانهای میتواند نتایجی مشابه با نتایج حرکتهای کنشگری یا نافرمانی مدنی داشته باشد.
.2اهمیت فضای سایبری و تهدیدات پیش روی آن
در جهان امروز ، بخش عمدهای از اقدامات و تعامالت کشور - اقتصادی،سیاسی،اجتماعی،فرهنگی،نظامی - درکلیه سطوح فردی،اجتماعی،مؤسسات و سازمانهای دولتی یا غیردولتی در فضای سایبر از طریق شبکههای ارتباطی و تجهیزات مرتبط انجام میگیرد. زیرساختهای کشور یا خود بخشی از فضای سایبر را تشکیل میدهند و یا از طریق این فضا کنترل،مدیریت و بهرهبرداری میشوند.درواقع عمده اطالعات حیاتی،حساس و مهم کشور نیز به این فضا منتقل و یااساساً در این فضا شکل میگیرند.تهدید سایبری عبارت است از هر رویداد یا واقعه با قابلیت وارد نمودن ضربه به مأموریتها، وظایف، سامانههای سایبری یا کارکنان دستگاه بهواسطه یك سامانه اطالعاتی، از طریق دسترسی غیرمجاز، تخریب، افشاء، تغییر اطالعات، ممانعت یا اختالل در ارائه خدمت. منشاء تهدیدات سایبری میتوانند دولتهای متخاصم، مزدوران سایبریکه عموماً تحت حمایت پنهان دولتها قرار دارند،
تروریستهای سایبری، مجرمین سازمانیافته سایبری و هکرهای دارای انگیزه سیاسی باشند. هدف تهدیدات سایبری زیرساختهای کشوراست مراکز اطالعرسانی و مخابراتی، منابع و مراکز تولید و انتقال انرژی، فرودگاهها و بنادر، ایستگاهها و مسیرهای ارتباطی، مراکز فرماندهی و تصمیمگیری، اهداف نظامی و مراکز پشتیبانی، تأسیسات تأمین، ذخیره و انتقال آب، صنایع مادر و تأسیسات زیربنایی، نظام پولی، مالی و بانکی کشور، نظام درمان، بهداشت و سالمت کشور، انبارهای اصلی مواد حیاتی پارهای از اهداف مهم قابل تهدید هستند.
.3ایران، قربانی حمالت سایبری
حمالت سایبری ناشی از آسیبپذیریهای سایبری میباشد که عمدتاً از ضعف موجود در فناوری مورد استفاده، ضعف پیادهسازی سامانه سایبری، ضعف در تنظیمات، ضعف در بهرهبرداری نشات میگیرد. در اوایل دوران ریاستجمهوری اوباما
