بخشی از مقاله
چکيده
گردشگري روستايي بالاخص گردشگري طبيعي روستايي که به نام اکوتوريسم روسـتايي تسـميه يافتـه است ، از مهمترين رويکردهاي اقتصاد گردشگري در راستاي بهره وري بهينه و پايدار از منابع طبيعي و زيست بوم روستايي بشمار مي رود که از جنبه هاي فرهنگي و اجتماعي، اقتصـادي و معيشـتي، و رشـد و پيشـرفت رشـد ناخالص ملي مورد التفات فزاينده اي قرار گرفته و دارد که در اين ميان ، پاسداشت و نگهداشـت محـيط زيسـت و منابع طبيعي، از مهمترين محورها و مولفه هاي گسترش آن بشمار مي رود.
در واقع مي توان گفت که در راستاي اصلاح الگوي مصـرف در حـوزه منـابع کشـور کـه از مـتن بيانـات رهبري در سال الگوي مصرف استيفاد مي گردد، مي توان منابع طبيعي و جاذبه هاي گردشـگري شـرايط فعلـي ايران را گنجينه و منابعي دانسـت کـه بايـد راهکارهـايي در راسـتاي روشـهاي اسـتفاده بهينـه ، گسـترش توجـه گردشگران داخلي و خارجي به منابع و جاذبه هـاي روسـتايي و روشـهاي مـديريت مـوثر و کارآمـد ايـن صـنعت برداشته شود که با توجه به گسترش فناوري اطلاعات و ارتباطات ، لازم است تا از اين فناوري در توسعه و مديريت گردشگري روستايي بهره برد.
بر اين اساس در اين مقاله در روش تحقيق تطبيقي و توصيفي با رجوع به نمونه هـاي مـوردي در حـال انجام و انجام شده ملي و بين المللي به ارائه يک مدل براي توسعه گردشگري الکترونيک پرداخته مي شود. نتـايج و يافته هاي پژوهش حاضر بر ارائه مدلي در توسعه گردشگري الکترونيک روستايي بر اسـاس چرخـه دمينـگ در محورهاي : ١- طراحي و برنامه ريزي. ٢- اجرا . ٣- بازرسي و کنترل . ٤- اقدام اصلاحي اشاره دارد کـه مـي تواند در شرايط معاصر ايران در توسعه گردشگري روستايي در راستاي اصلاح الگوي مصرف در صنعت گردشگري روستايي در حوزه بکارگيري بهينه و کارامد منابه و جاذبه هاي موجود مناطق روستايي حال حاضـر ايـران اشـاره دارد.
واژگان کليدي
گردشگري روستايي، گردشگري مجازي، توسعه پايدار
مقدمه
فناوري اطلاعات و ارتباطات بواسطه ايجاد محيط اطلاعاتي براي هر يک از موسسات توريسـتي و ايجـاد ساختار اطلاعاتي که در آن ، کل سيستم مي تواند بخوبي کار کند، در سيستم توريسم تاثير گزار بوده است . بخش هاي مختلف اين صنعت در اين محيط اطلاعاتي مي تواند به شناسايي فرصت هاي تجاري در بازار بپردازنـد و بـه توسعه همکاري با تهيه کننده ها و واسطه ها اقدام کنند و همچنين مي توانند موسسات غير رسمي را به منظـور توسعه و ارائه خدمات توريسم ايجاد کنند. به اين ترتيب بيشتر سـودها نصـيب سـهامداران مـي شـود، چـرا کـه تغييرات تکنولوژي همکاري هاي موثري را بوجود مي آورد و ابزاري را براي جهاني شدن صـنعت توريسـم فـراهم کرده است . فناوري اطلاعات و ارتباطات با ارائه ابزار و امکانات موثر هم براي مشتري هـا بـه منظـور شناسـايي و خريداري توليدات مناسب ، و هم براي توليد کنندگان به منظور توسعه ، کنترل و توزيع توليدات در سطح جهـاني به طور موثري به تشديد، افزايش و حمايت از جهاني شدن (Globalization) سطح عرضه و تقاضـاي فعلـي در سراسر جهان در صنعت توريسم پرداخته است .
علاوه بر اين در راستاي اصلاح الگوي مصرف منابع گردشـگري در منـاطق هـدف گردشـگري خاصـه در مناطق روستايي استفاده از فناوري اطلاعات مي تواند تاثيرات مثبت فراگيري داشته باشد که توجه به اين موارد از مهمترين راهکارهاي گسترش اين صنعت بشمار مي رود و در اين مقاله به صور ارائه مدلي پيشنهادي مورد توجـه قرار گرفته است .
گردشگري مجازي
گردشگري مجازي (e-tourism) را مي توان مولفه اي اساسي و از انواع گردشگري همگام بـا تکنولـوژي اطلاعات (Information Technology) بشمار آورد که حداکثر دو دهه از ظهور آن نمي گذرد. گردشگري مجـازي، حضور در سرزمين ديجيتـالي وب (Digital Web) و مشـاهده داده هـاي صـوتي ( Audio data )، متنـي ( text data) و تصويري از دنياي فيزيکي است که امکان سفرهاي مجازي و غيـر واقعـي و بهـره گيـري از جاذبـه هـاي طبيعي مناطق هدف گردشگري را برخي کاربران که قصد مراجعه به اين اماکن گردشگري هدف را دارند و يا براي کساني که از اين امکان محروم مي مانند، فراهم مي کند . گردشگري دور دنيا که در نوشـته ژول ورن ، نويسـيده شهير فرانسوي، در هشتاد روز امکان پذير شد، امروزه تنها با ابر متن هاي اينترنتي، با يک کليک امکان پذير شده است . با استفاده از سايت هاي کاخ موزه ها و اماکن باستاني جهان مي توان به دنيايي اطلاعات متني و تصويري از نمادهاي تاريخ باستان و جلوه هايي از گردشگري تاريخي _ باستاني دست يافت . برخي از پايگاه هـاي دولتـي در اينترنت ، امروزه سيستم هاي دوربين شهري خود را به سرزمين ديجيتال نيز پيوند داده اند. با اين دوربين ها مـي توان شهرهاي مختلف را به صورت زنده مشاهده کرد و حتي از آن ها عکس يادگاري گرفت . خيلي از علاقمنـدان به بازديد از موزه هاي بزرگ جهان ، از هرميتاژ مسکو تا لوور پاريس ، از تارنماهاي اينترنتي آن هـا بـراي مشـاهده اطلاعات استفاده مي کنند. حتي، رزرو بليط هواپيما، هتل ، مسابقات بين المللي ورزشي و جشنواره هاي فرهنگـي _ هنري جهاني، امروز با رفتارهاي سازماني الکترونيکي همراه شده است .
مزاياي گردشگري الکترونيک در راستاي اصـلاح الگـوي مصـرف منابع کشور
از آنجا که در طي فرايند گردشگري الکترونيک اکثر فعاليتهاي وابسته به فرايند بصورت الکترونيکي و با بهره گيري از فناوري اطلاعات انجام مي شود، بر اين اساس مزاياي بسياري را براي آن مي توان بر شـمرد کـه در راستاي اصلاح الگوي مصرف يا اصلاح ساختار توليد و امکان دهي دسترسي گردشگران به منابع طبيعي و جاذبـه هاي گردشگري قابل تبيين محتوايي است :
١) فراهم آوردن خدمات اينترنتي با کيفيت و سرعت بالا براي گردشگران :
به وجود آوردن يک زيرساختار مناسب جهت اتصال به اينترنت و شبکه گسترده اطلاعات از مزايايي است که در طي فرايند گردشگري الکترونيک بدست مي آيد. اين زيرساختارها شـامل اجـزاي نـرم افزاري و سخت افزاري لازم جهت برقراري ارتباطات و انتقال اطلاعات بـه صـورت الکترونيکـي مـي شود.
٢) فراهم سازي کانالهاي آموزشي و محيط آموزشي همگاني براي گردشگران و اهالي صنعت گردشگري:
ابزارهايي که فناوري اطلاعات در اختيار گردشگران قرار مي دهد، باعث تسهيل فراينـد رزواسـيون ، ذخيره جا و اخذ پذيرش انتخاب اماکن هدف گردشگري و رويـه رسـيدن بـه مقصـد و مسـافرت و برنامه ريزي بهتر و بيشتر گردشگري در استفاده از جاذبه هاي تاريخي، طبيعي و زيسـت محيطـي اين اماکن مي شود. با استفاده از اين روشها مي توان روشـهاي آمـوزش مجـازي را در هـر زمـان و مکان براي مخاطبان پياده سازي کرد، بطوريکه براي تحصيل و برگزاري کلاسهاي آموزشي ديگر به حضور فيزيکي افراد در کلاس نيازي نيست ، بلکه کلاسها مي توانند بطور مجـازي و بـر روي شـبکه اينترنت برگزار شوند. بدين ترتيب روستاييان مناطق هدف گردشگري نيـز کـه بـدليل عـدم وجـود امکانات فيزيکي از بسياري از خدمات ارائه شده محروم بـوده انـد، بـا اسـتفاده از ايـن روش امکـان استفاده از خدمات و تسهيلاتي را که تنها در مناطق شهري وجود دارند، بدست مي آورند.
٣) شرکت در فعاليتهاي اقتصادي شهري بوسيله روستاييان :
از طريق فناوري اطلاعات اين امکان براي روستاييان مناطق هدف طرحهاي گردشگري فـراهم مـي شود تا بتوانند در فعاليتهاي اقتصادي روستا که در ارتباط با بازارهاي شهري منطقه اي و حتي ملي است ، مداخله کنند. اين امر به مثابه ابزاري توانمند اسـت کـه روسـتاييان در آن بعنـوان بـازيگران اصلي در فعاليتهاي اقتصادي روستايي و حتي سطح ملي مطرح مي کند، چنانچـه روسـتاييان مـي توانند با حذف واسطه هاي مربوطه ، به فروش محصولات و فراورده هاي خود بپردازند و يا مايحتـاج و مواد مورد نياز براي کشت و زرع خود را بي واسطه از فروشندگان خريداري نمايند.
٤) افزايش و بهبود کيفيت زندگي:
در اين ساختار توزيع خدمات و تسهيلات رفاهي بطور متناسب و عادلانـه ميـان سـاکنان شـهري و روستايي و خود روستاييان با يکديگر ، صورت مي گيرد کـه در نتيجـه موجـب بهبـود سـطح رفـاه اجتماعي و بسترسازي گسترش و بسط عدالت اجتماعي در ساختار جامعه مـي شـود. در طـي ايـن ساختار روستاييان از آموزشهاي عمومي و فرصتهاي تجاري و سرمايه گذاري جديـد برخـوردار مـي شوند که بهبود ساختار کيفيت زندگي روستايي را نيز بهمراه دارد.
٥) ارائه بهتر و بيشينه خدمات و تسهيلات به روستاييان مناطق گردشگري:
در طي اين فرايند اين امکان براي روستاييان فراهم مي شود تا بتواننـد از خـدماتي کـه در روسـتا وجود ندارد، برخوردار شوند و در واقع حلقـه اي مکمـل ميـان شـهر و روسـتا بشـمار مـي رود کـه بسياري از دشواريهاي سفر به شهر را براي روستاييان کاهش مي دهد که از جمله آنها مي توان بـه 01دسترسي به آموزش مجازي ، بانکداري الکترونيک و پرداخـت قبـوض و عـوارض سـاليانه ، ورود بـه عرصه تجارت الکترونيک و فروش محصولات و فراورده هاي روستايي و حذف واسطه هاي اقتصادي، و سازماندهي به بهداشت و مديريت روستايي، اشاره داشت .
٦) ارائه خدمات يک مرحله اي به گردشگران و روستاييان مناطق گردشگري:
با ايجاد ساختار مناسب ارتباطات بوسيله فناوري اطلاعات و همچنين الکترونيکي کردن ديگر نيازي به مراجعه پي درپي مردم به ادارات و سازمانهاي مختلف وجود ندارد، بلکه تمام فرايند تنها به يـک فعاليت تقليل خواهد يافت .
٧) تقويت رقابت تجاري و ايجاد فرصتهاي تجاري بيشتر در بستر تجارت الکترونيک :
الکترونيکي کردن پرداختها و دريافتها و همچنين آگاهي سريع از فرصتهاي تجاري و امکان سرمايه گذاري ، محيط رقابتي قابل توجهي را در عرصه تجارت بوجود مي آورد. در اين صورت تجار و اهالي روستا مي توانند نسبت به فرصتهاي تجاري موجود آگـاهي پيـدا کننـد و در صـورت تمايـل بـراي استفاده از آنها به صورت الکترونيکي اقدام کنند.
٨) ارتباط بهتر سازمانها و ارگانهاي وابسته به صنعت گردشگري :
ارتباط سازمانها و بخشهاي مربوط بـا يکـديگر و تسـهيل امـر مکاتبـات از طريـق اينترنـت ، توسـط زيرساختارهاي الکترونيک ارتباط يکپارچه اي را بين سازمانهاي مرتبط با يکديگر بوجود مـي آورد، چنانچه سازمانهاي و نهادهاي وابسته به فرايند گردشگري (تورهـا، آژانسـهاي مسـافرتي و هتلهـا و مديريت مرکزي توريسم در مناطق گردشگري روستايي و حتي روستاييان ، پذيراي گردشگر که مي توانند با تشکيل NGO هاي خصوصي به پذيرش و جذب گردشگران اقدام کننـد)، مـي تواننـد در سريع ترين زمکان ممکن به آخرين اطلاعات راجع به گردشگران ، نحوه سکونت و ساماندهي فرايند اقامت بپردازند و از اين طريق ، اين امکان نيز فراهم مي شود تا ارگانها و نهادهاي وابسته و مرتبط با گردشگري به منظور ارتقاء کيفي خدمات قابل ارائه و بررسي مشکلات موجود با هـدف ايجـاد رفـاه بيشتر براي گردشگران و يا ساکنان محلي از اين فناوري استفاده نمايند.
٩) افزايش مشارکتهاي روستايي و مداخلات مستقيم روستاييان در اداره امور محلي در ارتباط با روسـتا يـا
مسايل گردشگري:
از اين طريق اين امکان فراهم مي شود تا روستاييان بعنـوان بخشـي از ذينعفـان (Stake holders )
پروژه هاي گردشگري در فرايند تصميم سـازي (Decision making) و تصـميم گيـري ( Decision taking) مداخله نمايند و به تدبير امور محلي روستايي و يا بهبود و سازماندهي مسـايل مـرتبط بـا اداره امور روستايي بپردازند.
١٠) دسترسي همگاني به خدمات شهري :
از اين طريق اين امکان براي روستاييان مناطق هدف طرح گردشگري فراهم مي شود تا بـه برخـي خدمات و تسهيلات شهري دسترسي بلاواسطه داشته باشند ، درعين حال که از مراجعـه مسـتقيم آنها به مناطق شهري که با صرف هزينه و زمان زياد ممکن مي شود ، پرهيز نمايند.
١١) همگون سازي فعاليتهاي گردشگري و ظرفيت برد گردشگري مناطق روستايي با پتانسيلهاي موجود:
از اين طريق اين امکان فراهم مي شود تا علاوه بر هدايت ، راهبري و کنترل مديريت گردشـگري در مناطق روستايي هدف ، اين امکان نيز فـراهم شـود تـا بتـوان ظرفيـت کـل پـذيرايي جهـانگردان و گردشگران اکوتوريسم خاص ( توريسم کشاورزي، توريسم مزرعه ، توريسـم سـبز و ...) کـه نيـاز بـه اسکان و همکاري نزديک روستاييان دارد، فراهم شود که از اين طريق از ورود گردشـگران خـارج از ظرفيت محلي روستاييان جلوگيري مي شود، چنانچه بدون اين روش ممکن اسـت گردشـگران بـه برخي مناطق روستايي وارد شوند و مکاني براي اسکان آنها يا مزرعه اي براي گذران اوقات فراغت و يا خانواده اي روستايي براي ارائه خدمات به آنها وجود نداشته باشد.
١٢) ايجاد اشتغال براي جوانان روستايي و افزايش درامد خانوارهاي روستايي:
در طي اين فرايند اين امکان فراهم مي شـود تـا خانوارهـاي روسـتايي خـود بـه جـذب و پـذيرش گردشگران بپردازند و از طريق اينترنت از برخي از گردشگران که تمايل بـه اقامـت در روسـتا و در ميان خانوارهاي روستايي مناطق هدف را دارند، بخواهند تا در تاريخ ، زمـان و مکـان مشـخص و از پيش تعيين شده از خدمات و تسهيلات گردشگري اکوتوريسم روستايي ايـن منـاطق بهـره گيـري کنند.
١٣) مديريت ، هدايت و کنترل و راهبري بهتر گردشگري روستايي:
استفاده از اين روش و فناوري اطلاعات ، اين امکان را فراهم مـي کنـد تـا بتـوان بـه سـازماندهي و کنترل و تدبير بهتر امور مربوط به گردشگري پرداخت و در واقع بعنوان مرکزي براي برنامـه ريـزي محلي در توريسم روستايي عمل مي کند. در طي اين روش از اقـدامات ناهماهنـگ کـه مـي توانـد نارضايتي گردشگران و يا روستاييان را در پي داشته باشد ، پرهيز مي شـود و امکـان سـازماندهي و مديريت مناسب طرحهاي گردشگري روستايي بصورت انفرادي يا گروهـي در ميـان اجـزاء صـنعت گردشگري ( تورها، آژانسها و مراکز خدماتي و رفـاهي محلـي، محلهـاي اسـکان و هتلهـا و سـطوح خدماتي محلي و روستاييان ) فراهم مي شود.
١٤) تسريع در بر طرف کردن مشکلات احتمالي و ارتباط مستقيم با گردشگران :
در طي اين فرايند اين امکان وجـود دارد تـا در صـورت ايجـاد مشـکلات از پـيش تعيـين نشـده و احتمالي، بتوان به سرعت مراتب امر را به گردشگران اطلاع داد و از ايشان خواست تا در زمـان و در بستر شرايطي ديگر، نسبت به حضور در مناطق گردشگري روستايي اقـدام نماينـد. ايـن روش مـي تواند علاوه بر بهبود اشکالات موجود، باعث افزايش رضايت گردشگران و تسهيل امور رفع مشـکلات را نيز در بر گيرد.
١٥) صرفه جويي در زمان و هزينه :
با افزايش استفاده از فناوري اطلاعات و در حوزه گردشگري اين امکان فراهم مي شود تـا دو عامـل زمان و هزينه ، تا حد امکان تقليل يابند. به اين صورت که گردشگران قادر خواهند بود تا تنها با يک کليک روي صفحه نمايشگر رايانه ، نسـبت بـه رزرو محـل اسـکان و نـوع و چگـونگي برنامـه ريـزي احتمالي براي سفر ( در طول مسير و يا حتي برنامه ريزي گذران اوقات فراغت در مناطق روسـتايي هدف ) اقدام کنند ، چنانچه اين امر با تنها فشار دادن چند کليد روي صفحه کليد يا موشواره رايانه ممکن مي شود و از مراجعات حضوري پيش از سـفر يـا بـي برنـامگي احتمـالي در حضـور در ايـن مناطق مي کاهد.
١٦) ايجاد ساختارهاي لازم براي توسعه هاي آتي روستا و گردشگري محلي:
علاوه بر اين مراحل ، گردشگري يا تدبير امور محلي روستايي در آينده نيازمند سيستمهاي تکـاملي و استفاده از فناوريهاي جديد خواهد بود، چراکه هر فکر سليمي اين امر را اذعان مـي کنـد کـه بـا وجود گسترش فناوري اطلاعات و توسعه انفورماتيک لازم است تا اين موارد در صـنعت گردشـگري بعنوان صنعت برتر در آينده ، مورد ملاحظه قرار داده شود.
١٧) سيستم جامع اطلاعات گردشگري:
مهمترين و برترين مزيت استفاده از فنـاوري اطلاعـات ، مـديريت و سـازماندهي سيسـتم اطلاعـات گردشگري است ، چنانچه از اين طريق مي توان با معرفي امـاکن توريسـتي و جاذبـه هـاي موجـود طبيعي، تاريخي و فرهنگي اين مناطق بـه جـذب و نگهداشـت گردشـگران در منـاطق گردشـگري روستايي پرداخت . در ضمن اين امکان نيز فراهم مي شود تا نوع خـدمات و تسـهيلات رفـاهي ايـن مناطق و نقشه چگونگي استفاده از مناطق روستايي شامل : نقشـه جغرافيـايي و مکـان قـرار گيـري جغرافيايي مناطق روستايي، نحوه دسترسي به اين مناطق از طريق شريانها و مسيرهاي ارتبـاطي و علاوه بر اينها، چگونگي حرکت در روستا و مناطق گردشگري و نوع ميزان و چگونگي ارائه خـدمات و تسهيلات رفاهي ( محل کمپينگ ، دهکده هاي گردشگري، فروشگاهها و رسـتورانها ، هتـل هـا و متلهاي محلي )، در اختيار گردشگران اکوتوريسم روستايي و يا ديگر دوستداران طبيعت قـرار داده شود.
١٨) مديريت و نظارت واحد گردشگري:
از اين طريق مي توان به تدوين چشم اندازهاي بلنـد مـدت و ميـان مـدت در صـنعت گردشـگري روستايي پرداخت . با استقرار سيستمهاي يکپارچه (Integrated System) در گردشگري روسـتايي از فعاليتهاي موازي، بي نظمي و اختلالات موجود جلوگيري مي شود و تمام فعاليتها تحت نظارت يک سيستم مديريتي واحد در حوزه گردشگري صورت مي گيرد. علاوه بر اين ، اين امکان نيز فراهم مي شود تا بتوان به برنامه ريزي کلان براي مناطق روستايي هدف در طرحهاي گردشگري در انطباق با طرحهاي فرادست گردشگري ( طرح هاي جامع گردشگري منطقه اي و ملي ) و بستر سـازي آتـي براي توسعه و مراحل گسترش طرحهاي هدف پرداخت .
١٩) نشر فرهنگ و شاخصه هاي فرهنگي و بومي مناطق روستايي:
از طريق اينترنت و ايجاد درگاه هاي مناطق گردشگري روستايي مي توان بـه گسـترش و پـراکنش آداب و رسوم محلي روستايي و زنده سازي آداب و فرهنگ بومي برخـي از ايلهـا و اقـوام روسـتايي پرداخت که در حال فراموش شدن هستند. اين امر مي تواند باعث اعتلاي شاخصهاي فرهنگ ملـي و بهبود سطح آشنايي مردم و گردشگران با روستاييان مناطق هدف طرحهاي گردشگري منجر شود که به افزايش درک متقابل روستاييان و ساکنان شهر، يا گردشگران و ميزبانهـاي روسـتايي منـاطق گردشگري با يکديگر منجر مي شود و انسجام و همبسـتگي ملـي را در سـاختار اجتمـاعي جامعـه افزايش مي دهد.
٢٠) افزايش سطح آگاهي عمومي روستاييان و مداخله بيشتر آنها در سرنوشت سياسي اقتصـادي و اجتمـاعي
مناطق روستايي هدف طرحهاي گردشگري اکوتوريسم روستايي:
از اين فرايند توسعه اي مي توان براي افزايش سطح آگاهي عمومي روستاييان نسبت به آنچـه در دنياي اطراف آنها در حال وقوع است ، استفاده کرد. شايان ذکر است که تنها از ايـن طريـق مـي توان روسـتاييان را بعنـوان گروهـي از افـراد اجتمـاع تحـت عنـوان بـازيگراني جديـد در عرصـه فرايندهاي تصميم سازي و تصميم گيري در رابطه با امور محلي و ملي وارد کـرد و مشـارکتهاي روستايي را افزايش داد که يکي از مهمترين روشهاي توانمندسازي روستايي بشمار مي رود.
چالشهاي گردشگري الکترونيک
در فرايند تحقق گردشگري الکترونيک و بهره مندي از منافع آن ، چالشهاي اساسي وجود دارد کـه بايـد
مورد توجه قرار گيرد و براي رفع آنها برنامه ريزي هاي مربوط صورت گيرد. اين چالشهاي اساسي عبارتند از:
١. فقدان سخت افزار و نرم افزارهاي رايانه اي:
در راستاي توسعه گردشگري الکترونيک در مناطق شهري و روستايي و با توجه به شرايط اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي ايران به راحتي دريافت مي شود کـه عـدم وجـود بسـتر سـازي زيرسـاختهاي گردشگري الکترونيک (سخت افزار و نرم افـزار) از مهمتـرين چالشـهاي موجـود در برابـر توسـعه و مراحل گسترش آن بشمار مي رود. در اين ميان مي توان به کمبود رايانه و ملحقات سخت افـزاري دستگاه هاي کامپيوتري ( کيس ، کيبورد، موشواره ، CPU و مادر بورد) و در عين حال کمبـود نـرم افزارهاي کـاربري گردشـگري (کمبـود برنامـه نويسـهاي مـاهر و کـاردان و برنامـه هـاي اينترنتـي گردشگري) اشاره داشت .
٢. فقدان سواد اطلاعاتي:
آشکار است که در صورت وجود زيرساختار الکترونيک ( ICT و شبکه هـاي مخـابراتي و کانالهـاي ارتباطي )، لازم است تا کاربران ، گردشگران و روستاييان بتوانند از اين زيرساخت هاي الکترونيکـي استفاده کنند که نياز به سواد اطلاعاتي و توانمندي گردشگران و روسـتايي در اسـتفاده از رايانـه و اينترنت مطرح مي شود.
٣. فقدان زير ساختار الکترونيکي:
در عين حال غير از موارد فوق مي توان به کمبود کانالهـاي مخـابراتي و مجـاري انتقـال و خطـوط مخابراتي و زير ساخت هاي گردشگري در شبکه مخابراتي و ارتباطاتي ايران اشاره داشت که بـدون فراهم سازي و تدارک آنها يا گسترش شبکه مخابراتي و الکترونيکي ، نمي تـوان انتظـار داشـت تـا فرايند توسعه گردشگري الکترونيک از رشد قابل قبولي برخوردار شود.
٤. دسترسي به اينترنت و شکاف ديجيتالي :
طبق آمار تا پايان سال ٢٠٠٢ ميلادي بين ٧٥٠ تا ٩٠ ميليون نفـر در سراسـر جهـان بـه اينترنـت دسترسي داشته اند که از اين تعداد نزديک به ٥٠ درصـد آنهـا در ايـالات متحـده آمريکـا و کانـادا زندگي مي کرده اند، در حالي که سهم خاور ميانه و آفريقا درصد اندکي براورد شده است . با توجـه به آمار موجود استنباط مي شود که بسياري از مردم دنيا هنوز به اينترنت دسترسي ندارند و بـدين ترتيب ايجاد شهر الکترونيک و يا توسعه گردشگري الکترونيک بـا چالشـهاي جـدي در ايـن منظـر روبرو مي شود. بنابراين رفع شکاف ديجيتال و اطمينان از دسترسـي عمـومي، يکـي از مهمتـرين و ابتدايي ترين اقدامات در جهت تحقق دولت الکترونيک مي باشد.
٥. امنيت و حريم درگاه هاي اينترنتي وابسته به صنعت گردشگري:
يکي از نگراني هاي اساسي که در مورد اينترنت و فضاي سايبر وجود دارد، حفظ و پاسداشت امنيت و حـريم شخصـي افـراد (گردشـگران ، روسـتاييان ، کـاربران و تورهـا و سـايتهاي خـدمات دهنـده گردشگري) است که مي بايست راهکارهايي مناسب جهت حل آنها، انتخاب و اجرا گردد.
٦. آموزش در توسعه گردشگري الکترونيک :
در توسعه گردشگري الکترونيک ، آموزش از دو بعد اساسي مورد بررسي قرار مـي گيـرد: اول اطـلاع رساني عمومي و آماده سـازي مـردم و شـهروندان بـراي اسـتفاده از خـدمات شـهر الکترونيـک يـا گردشگري مجازي، و ديگري تربيت و فراهم سازي نيروي انساني مورد نيـاز بـراي ايجـاد، توسـعه و اداره گردشگري الکترونيکي در مناطق روستايي. بر اين اساس ، لازم است تا با آموزش روسـتاييان و جوانان محلي تلاش شود تا امکان تربيت نيروي انساني ماهر روستايي بـراي اداره امـور گردشـگري الکترونيک روستايي در مناطق روستايي هدف اجراي طرحهاي گردشگري فراهم شود.
٧. چالشهاي فرهنگي و اجتماعي:
اصلي ترين چالش گسترش فناوري اطلاعات در مناطق روستايي، بالاخص در ايران ، ايجاد مشکلات فرهنگي و چالشهاي اجتماعي است . هجوم گسترده فرهنگهاي گونـاگون و امکـان دسترسـي عامـه روستاييان به اطلاعات گسترده در درگاه هاي گوناگون موجود در اينترنت ، برخـي ناهنجاريهـا را در روابط فرهنگي و اجتماعي مردم بوجود مي آورد. در کشورهاي درحال توسعه از جمله کشـور ايـران نيز، بنا بر شرايط فرهنگي و اجتماعي ، احتمال آسيب پذيري در اثر تعامل گسترده با ديگر فرهنگها وجود دارد. هر چند که پيشرفتهاي قابل توجهي در عرصه مکانيسمهاي امنيتي و کنترلـي اينترنـت حاصل شده است ، ولي قابليتهاي کنترلي در اين گونه موارد کمتر موثر واقع مي شود. با عنايت بـه موارد فوق ، منظور کردن فاکتورهاي فرهنگي، سنتي و اجتماعي کشورها و يـا منـاطق جغرافيـايي خاص ، در تبيين اهداف و رسالت گردشگري الکترونيک قبل از ايجاد و توسعه آن ضروري جلوه مي کند.
بررسي نمونه هاي موردي:
هر چند که تجربيات گوناگوني در رابطه با شهرهاي مختلف در مورد پياده سازي شهر الکترونيک صورت گرفته است و يا در حال شکل گيري است ، ولي نمونه هاي اندکي در ادبيات جهاني و ايران در اين رابطه ديده مي شود. در هر حال از آنجا که شباهت ها و سطوح مورد بحث در گردشگري الکترونيک روستايي و مراحل توسعه آن با ايجاد شهرهاي الکترونيک مشاهده مي شود ، بنـابراين مـي تـوان از برخـي از تحقيقـات مربـوط بـه شـهرهاي الکترونيک ، مراحل گسترش و سطوح خدمات ارائه شده در آنها در راستاي گردشگري الکترونيک شهري و تعمـيم دهي آن به گردشگري روستايي استفاده کرد. از سويي ديگر، رويکردهاي مرتبط با پياده سازي شهر الکترونيک يا گردشگري الکترونيک در مناطق روستايي و شهري در کشورهاي مختلف متفاوت است که علت ايـن امـر را نيـز شرايط خاص اقتصادي و سياسي و وضعيت زيرساختار فناوري اطلاعات هر کشور و حتي شهرهاي موجـود در آن مي دانند. البته شايان ذکر است که سياستها و برنامه هاي پيش بيني شده اوليه جهت ايجاد شهرهاي الکترونيک در کشورهاي گوناگون مي تواند مورد استفاده قرار داده شـود و در مرحلـه تعيـين و تـدوين خـدمات مـورد نيـاز گردشگري الکترونيک و معيارها و مولفه هاي ديده شده در فرايند برنامه ريزي و طرح ريزي آنها ، مي تـوان ايـن موارد را لحاظ کرد. در اين بخش مقاله لازم است تا روشهاي مورد استفاده در شهرهاي تورنتو و چين تايپه بـراي پياده سازي گردشگري الکترونيک بررسي مي شود و مطالعـات صـورت گرفتـه در ايـران نيـز در قالـب مطالعـات پژوهشکده الکترونيک دانشگاه علم و صنعت ايران و در نظر گـرفتن فاکتورهـاي اجتمـاعي، اقتصـادي و فرهنگـي ايران ، به ارائه روش خاصي براي ايجاد شهرهاي الکترونيک و در بستر آن گردشـگري الکترونيـک ارائـه گـردد. در پايان نيز گردشگري الکترونيک روستاي شاهکوه به تفصيل مورد اشاره قرار داده مـي شـود و برخـي مولفـه هـا و خدمات و تسهيلات ارائه شده در آن مورد اشاره قرار مي گيرد.
گردشگري در شهر الکترونيک تورنتو:
از نظر محققين و مجريان شهر الکترونيک تورنتو برپايي اين امر شامل سه مرحله است :
١-طراحي. ٢-پياده سازي. ٣-تثبيت .
الف ) مرحله اول :
بر اساس ديدگاه مزبور اولين مرحله از ايجاد شهر الکترونيک طراحي ابعـاد و مشـخص نمـودن اجـزا و قسـمتهاي ضروري است که قابليت اجرايي داشته باشد. طي اين فرايند نقاط قوت و ضعف شهر و يا به تعبيري بهتر، فرصتها و تهديدهاي رو در روي شهر در فرايند عملياتي مشخص مي شود. سپس فرصتهاي و تهديدهاي موجود با قوتها و ضعفهاي مکنون در ساختار شهر انطباق داده مي شود تا با شناسايي پتانسيلهاي موجـود ، تـلاش شـود تـا از دل تهديدهاي ساختار فعلي فرصتهايي براي توسعه آتي فراهم گردد. پس از اين مرحله ، فرصتها و تهديدها فوق مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار مي گيرند و بر اساس آن ، معيارهاي لازم و اوليه براي پياده سازي شـهر الکترونيـک ارائه مي شوند.
ب ) مرحله دوم :
در محله دوم بايد زيرساختار لازم براي پياده سازي شهر الکترونيک طراحي شود و از گروههاي کاري متخصص در زمينه هاي مختلف براي عملي نمودن طرح ارائه شده در مرحله اول استفاده گردد. در اين راسـتا بايـد چالشـهاي طرح نيز مورد شناسايي قرار گيرند و با اتخاذ راهکارهاي مناسب حل و فصل شوند تا بتوان شـهر الکترونيـک کـم نقصي داشت . هدفهاي عمده اين مرحله عبارتند از:
((ايجاد زيرساختار سخت افزاري لازم براي پياده کردن طرح .
تهيه ضوابط و قوانين مرتبط با امنيت و مالکيت به عنوان بخشي از طرح .
هماهنگ کردن بخشهاي مختلف شهري.
کمينه کردن فعاليتهاي تکراري انجام گرفته در شهر.
کمينه کردن زمان انجام فعاليتها در شهر.
کمينه کردن کارهاي اداري و دفتري با استفاده از سيستم هاي مکانيزه و بهبود روشها.
يکپارچه سازي فعاليتهاي تجاري در پياده سازي طرح به منظور افزايش کارايي و راندمان .
بهينه سازي منابع موجود شهري.))
مرحله سوم :
آخرين مرحله در ايجاد شهر الکترونيک برقراري و تثبيت آن است . هدف نهايي از ايـن مرحلـه ارائـه يـک محـيط کاملا تکامل يافته ( با توجه به مقتضيات و امکانات موجود) براي فناوري و مديريت اطلاعات در سطح شهر اسـت .
اجراي اين مرحله از نظر عملي نقطه پاياني ندارد و در هر زمـان بـا پيشـرفت در فنـاوري و مـديريت اطلاعـات و همچنين بالا رفتن سطح نيازهاي شهروندان اين مرحله به مراحل تکاملي نزديک مي شود. برخي اهداف را که مي توان در اين ارتباط دنبال کرد، عبارتند از:
تکامل دائمي و بهبود مستمر فناوري و مديريت اطلاعات .
همگام نمودن فناوري هاي موجود با نيازمندي ها وسطح توقع شهروندان .
دستيابي به اهداف استراتژيک و ديدگاه هاي آرماني پيش بيني شده .
بر طرف کردن نيازمندي هاي تجاري مختلف بطور همزمان در شهر.
گردشگري در شهر الکترونيک تايپه :
از نظر بنيانگذاران اين درگاه اينترنتي براي ايجاد يک شهر الکترونيک سه مرحله را بايد پشت سر گذاشت :
الف _ کاربري فناوري اطلاعات در درون فعاليتهاي شهري:
