بخشی از مقاله
چکیده
عصر جهانیشدن و آزادسازی، در کنار توسعه بخش خدمات باعث تحوّلات گستردهی در جهان اطراف ما گردیده است . این پیشرفتها، صنعت گردشگری را در مرکز توجه قرار داده است که در آن منابع انسانی و تحولات آن، بهعنوان مسئلهای کلیدی برای سرویسدهی مناسب در نظر گرفته شدهانداهمیّت. توجه به توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری؛ اطمینان از استقرار مناسب منابع انسانی است، به نحوی که کیفیّت فرهنگ حفظ شود و مشتریان نه تنها در بافت محلی، بلکه در سطح جهانی نیز راضی باشند. در وضعیت رقابتی محیط کسب و کار فعلی، استفاده مؤثر و کارآمد از سرمایهی انسانی به یک اولویت تبدیل شده است.
با توجه به موارد فوق، پژوهش حاضر به بررسی؛ ضرورت توسعه منابع انسانی در جهت ارتقاء صنعت گردشگری روستایی میپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که وضعیت فعلی منابع انسانی در صنعت گردشگری ایران نیاز مبرم به اصلاحات دارد و رواج فرهنگ توسعه منابع انسانی نیز از ضرورتی انکارناپذیر برخوردار است.لذا داشتن نگاه تخصصی به امر آموزش نیروهای فعّال و بکارگیری پرسنل آموزش دیده و متخصص در صنعت گردشگری روستایی، برنامهریزی در راستای توانمندسازی منابع انسانی، تدوین استانداردهای حرفهای این صنعت و نظارت بر اجرای این استانداردها، میتواند گام بزرگی در جهت ارتقاء صنعت گردشگری روستایی کشور باشد.
مقدمه
امروزه، اقتصاد روستایی دچار افول شدید شده و سطح درآمد و اشتغال درفعّالیّتهای کشاورزی سنتی و بهطور خاص، درآمد سرانه روستاییان تا کمتر از متوسط درآمد سرانهی کشور کاهش و نرخ بیکاری افزایش یافته است. در نتیجه توجه به متنوعسازی فرصتهای شغلی میتواند راه حلی برای این موضوع باشد
بر این اساس، با توجه به این که کشاورزی از نظر ایجاد شغل، قادر به پاسخگویی به نیازهای شغلی جدید نیست،فعّالیّتهای غیرکشاورزی عامل اثرگذاری در افزایش رفاه خانوادههای کمدرآمد روستایی میباشد و کمک به جلوگیری از مهاجرت به مراکز شهری، تقویت پایههای اقتصادی مراکز روستایی و استفاده کامل از پتانسیلهای روستا میشود
از اینرو، یکی از فعّالیّت های غیرکشاورزی در جوامع روستایی با در نظر گرفتن مناظر طبیعی و منابع انسانی آن، گردشگری روستایی است. تأکید بر گردشگری به این دلیل است که ایران از لحاظ جاذبههای گردشگ ری جزء ده کشور نخست جهان محسوب میشود. در این میان، جاذبههای طبیعی در ایران میتواند سهم عمدهای از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دهد
ایران با توجه به شرایط اقلیمی خاص خود، یکی از محدود کشوریهای جهان است که از منظر تنوع آب و هوایی، بهعنوان کشوری چهار فصل در دنیا از آن یاد میشود بنابراین، ایران ظرفیت مناسبی برای گسترش گردشگری روستایی دارد که میتواند فرصتهای شغلی و اقتصادی خوبی برای جوامع مقصد ایجاد نماید.
توجه به آموزش وارتقاء دانش آنان یکی از رموز اصلی تضمین حیات این صنعت گردشگری است که بسیار متاثر از ارتباط دو سویه میزبان و مهمان است و منجر به تصمیمگیری در مورد تجربه مجدد و یا عدم تکرارآن میشود، که نقش کارکنان در آن ازاهمیّت ویژهای برخوردار است
با رشد صنعت گردشگری، نیاز به جذب و آموزش نیروی انسانیاهمیّت ویژهای پیدا میکند که تنها فراوانی نیروی انسانی نمیتواند ضامن عملکرد مناسب برای دستیابی به اهداف صنعت گردشگری باشد. از اینرو، در این پژوهش به بررسی ضرورت توجه به توسعه منابع انسانی در ارتقاء صنعت گردشگری روستایی پرداخته میشود.
روش تحقیق
در پژوهش حاضر محققین با مراجعه به کتابخانهها و پایگاههای اینترنتی به شیوه مطالعه اسنادی، به جمعآوری اطلاعات نظری تحقیق پرداختهاند و در نهایت با تکیه بر روشتحلیل محتوایی راهکارهای جهت توسعه منابع انسانی در راستای ارتقاء صنعت گردشگری روستایی ارائه گردیده است.
صنعت گردشگری
براساس تعریف سازمان جهانی توریسم، گردشگری یا در اصطلاح انگلیسی توریسم، به کلیهیفعّالیّتهای افرادی اطلاق میشود که به مکانهایی خارج از محیط عادی خود بهمنظور گذراندن ایام فراغت، انجام کار و سایر هدفها، برای مدت کمتر از یک سال میروند و در معنایی دیگر، شامل افرادی است که در ارتباط با کار و حرفه خویش سفر میکنند و افرادی فعّالیّت های علمی و تحقیقاتی انجام میدهند، پس بنابراین میتوان گفت که دامنهی تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آنان از محیط نیز وسیع است
بهعبارت دیگر، گردشگری روستایی، ترویج فعّالیّت های گردشگری مبتنی بر طبیعت است که منجر به حفظ و حراست از محیطزیست و ایجاد مزایای اقتصادی و توسعه اجتماعی برای مقاصد طبیعتگردی میگردد
در گردشگری روستایی، جوامع محلی بهعنوان بهرهمندان بیواسطه و مستقیم محسوب میشوند و مسئول بحران وضعیت تنوع زیستی و سرمایههای با ارزش محیطزیست هستند و همچنین معیشت آنها به شدت به منابع طبیعی وابسته است
صنعت گردشگری و یا اصطلاحاً صنعت توریسم، سومین صنعت مولد شغل و سرمایه بعد از صنعت نفت و خودروسازی میباشد. به همین دلیل در دهههای اخیر بسیاری از دولتها، مسئولین اقتصادی و صاحبنظران با حساسیت بیشتری به گسترش این صنعت روی آوردهاند و در تلاش هستند؛ سهم بیشتری از بازار جهانی این صنعت را برای جوامع خود بهدست گیرند ؛ زیرا توسعهی صنعت گردشگری، زیرساختهای اقتصادی و شرایط اجتماعی کشورها را تحت تأثیر خود قرار میدهد و منجر به جهش و توسعهی این بخش نسبت به سایر بخشهای اقتصادی میشود
دلیل بهکار گرفتن صنعت برای گردشگری این است که به موازات توسعه گردشگری، ضررورت دارد؛ صنایعی نیز متحول شود و بهکار افتد که مستقیماً با گردشگران در ارتباط است از جمله؛ انواع زیرساختها مانند صنعت حمل و نقل ریلی، هوایی، صنایع ساختمان و غیره.
گردشگری بهعلت ویژگیهای منحصر بهفردی که دارد، مفهوم صنعت را توسعه داده و فناوری خاص خود را مطرح کرده است. به بیان دیگر، صنعت گردشگری بهمثابه یک مجموعه صنعت، نیرو محرکهای را فراهم میسازد که با تکیه بر آن، چرخهای صنایع حیاتی با شتاب بیشتری حرکت کنند و راه توسعه محلی و ملی هموار شود. منافع اقتصادی حاصل از سرمایهگذاری کالا در عرصه صنعت گردشگری در صورت اتخاذ خط مشیهای واقعبینانه میتواند
تاثیر به سزایی داشته باشد. بر این اساس صنعت گردشگری یکی از کلانترین عرصه های فعّالیّت اقتصادی است که نه تنها در کشورهای گردشگرپذیر اروپا - ازقبیل؛ ایتالیا و اسپانیا - و برخی از کشورهای در حال توسعه - ازقبیل؛ مصر - یکی از اصلیترین منابع درآمد این کشورها میباشد
از این رو توسعه صنعت گردشگری از طریق مطالعهی علمی و سپس برنامهریزی دقیق برای بهبود و مستحکم نمودن ارکان این صنعت ممکن میباشد؛ که این ارکان شامل جاذبههای گردشگری منطقه، وضعیت تسهیلات و خدمات گردشگری موجود در هر منطقه میباشد
اهمیّت صنعت گردشگری
صنعت گردشگری، سالیان سال است که مورد توجه جوامع انسانی بوده و برحسب نیازهای متفاوت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی به روند رو به رشد خود ادامه داده است
روند رو به رشد انقلاب صنعتی در قرنهای اخیر، با افزایش اوقات فراغت مردم و بهبود زیرساختهای ارتباطی و گسترش صنعت حمل همراه بوده و تقاضا برای گردشگری را در سطح جهان افزایش داده است ، بهطوری که در قرن حاضر، به یکی از پرسودترین و کارآمدترین فعّالیّت های اقتصادی در سطح جهان تبدیل شده است
صنعت گردشگری سبب جذب درآمد، اشتغالزایی، جذب ارز و تقویت زیرساختهای اجتماعی، ارتقای فرهنگی و کاهش بیکاری میشود و برای افراد دارای مهارتهای گوناگون شغل ایجاد میکند. بنابراین توجه به صنعت گردشگری یکی از روشهای مورد توجه کشورها، در زمینهی ایجاد فرصتهای شغلی و رهایی از بیکاری و توسعهی مناطق است
این در حالی است که، صنعت گردشگری برای کشورهای در حال توسعه مانند ایران که دارای مشکلاتی چون محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی است ولی سرشار از دیدنیهای طبیعی، باستانی، تاریخی، زیارتی و تفریحی است دارایاهمیّت ویژهای است ، که با توسعه صنعت گردشگری روستایی توجه به ظرفیّتهای طبیعی و فرهنگی موجود درروستاها میتواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستا، حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی و تاریخی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستا ایفا کند
نقش منابع انسانی در صنعت گردشگری
گردشگری بخش انسان محور اقتصاد ملی است که با انسان و رفتارهای او ارتباط دارد - ضرغام، - 1383 و آموزش منابع انسانی در زمینه صنعت گردشگری یک سرمایهگذاری مفید و عامل کلیدی محسوب میشود
شالوده اقتصاد روستا و فلسفه ماندگاری روستاییان در این مکانها،فعّالیّت در بخش کشاورزی است و از طرفی در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، کارایی تولید کشاورزی به دلیل پایین بودن سطح فناوری، بهرهوری زمین و نیروی کار، محدود بوده است و رشد جمعیت در مناطق روستایی بدون سرمایهگذاری نظاممند در جهت تقویت زیرساختهای اقتصادی و متنوعسازی آنها، منجر به گسترش بیش ازحدفعّالیّتهای تولیدی متکی بر منابع طبیعی و تخریب آن میگردد
با توجه به جایگاه مهم صنعت گردشگری، دولتها با این صنعت همکاری میکنند و سیاستهای مورد نیاز در جهت توسعه مهارتها و استانداردهای حرفهای گردشگری را تنظیم میکنند و در تلاش هستند تا بتوانند در فضای پررقابت به نیازهای روزافزون این صنعت پاسخ دهند بنابراین در کنار تمامی این عوامل، نیاز به نیروی ماهر و متخصص در صنعت گردشگری به وفور افزایش یافته است
