بخشی از مقاله
چکیده
صنعت گردشگری با شناسایی فرهنگهای خاص و ترویج آنها میتواند آگاهیهای مردم را نسبت به سنتهای بومی و محلی افزایش دهد. چشمههای آب و آبهای معدنی موهبتی الهی هستند که علاوه بر شفای دردها و جنبههای درمانی از دیدنیهای طبیعت، و نشان رمز و راز و شگفتی خلقت به شمار میروند .به همین دلیل است که سعی بر به کارگیری هرچه بیشتر این آبهای معدنی در هر نقطه از دنیا وکشورها برای بهبود امراض مختلف و استفاده از خواص انها میباشند .در واقع با ایجاد مراکز گردشگری آب درمانی میتوان مسافرتها را به گردشگری درمانی و یا پیشگیری مبدل کرد که گامی مثبت در جهت گردشگری و سلامت می باشد .ایجاد چنین مجموعههایی علاوه بر مرتفع ساختن نیازهای درمانی مردم، فرصتهای اشتغالزایی مناسبی را برای بومیان آن بخشها به وجود آورده است.
واژگان کلیدی: گردشگری سلامت، آب درمانی، صنعت گردشگری.
مقدمه
ایران پس از کشور اردن بیشترین ظرفیتها و قابلیتها را در حوزهی گردشگری سلامت در بین کشورهای اسلامی داشته و همچنین از نظر تنوع اقلیمی و جاذبههای سیاحتی و زیارتی دارای پتانسیل خوبی برای جذب توریستهای درمانی میباشد - جلالیان و همکاران، . - 1394 درحال حاضر گردشگری بزرگترین صنعت خدماتی جهان از نظر درآمدزایی شناخته شده و به عنوان اشتغال زاترین صنعت در سطح بینالمللی مطرح است، چرا که سرمایهی لازم برای ایجاد اشتغال دراین صنعت بسیار پایین است .گردشگری به مثابه صنعتی نوپا در سالهای اخیر تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته است.
ایجاد اشتغال، ارزآوری، تعادل منطقهای، کمک به صلح جهانی،کمک به سرمایهگذاری در میراث فرهنگی و جلوگیری از برون کوچی جمعیت و مانند آن از جمله مزایای این صنعت بوده است. - صدر موسوی و دخیلی کهنمویی،1386،ص - 129 درزمینهی قدرت اشتغال زایی این صنعت میتوان به این نکته اشاره کرد که در مقابل ورود هر 6 نفر جهانگرد به کشور، برای یک نفر شغل ایجاد میشود به گونه ایکه هم کارگران ساده بدون مهارت و هم صاحبان مهارتهای گوناگون میتوانند در این صنعت مشغول به فعالیت شوند. - مکیان و بنی نادری،1382، ص - 196 در سالهای اخیر مطالعات بسیاری به بررسی سلامت افراد جامعه و گردشگری سلامت پرداختهاند.
گردشگری سلامت
گردشگری سلامت یکی از شاخههای صنعت گردشگری است که با توجه به افزایش سطح آگاهی و رفاه در جهان به مثابه یک کسب وکار بزرگ و پر رونق درآمده است. - Smith و Puczho ، - 2009 طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، بیش از 7 درصد کل هزینه سفرهای بین المللی ، از آن اکوتوریسم است. نرخ رشد سالانه این بخش از گردشگری در دهه گذشته بین 10 تا 30 درصد بوده است. بر اساس آمار منتشر شده از این سازمان، اکوتوریسم به طور میانگین با نرخ رشد سالانه 10 تا 15 درصد در حال افزایش است. این در حالی است که نرخ رشد سالانه صنعت گردشگری در مجموع حدود 4 درصد است.
به همین دلیل و به جهت مزایای متعدد اکوتوریسم، در بسیاری از کشورهای دارای توان توسعه اکوتوریسم، اقدام به تدوین و اجرای طرحهای توسعه اکوتوریسم و سرمایهگذاری برای ایجاد زیر ساختهای مورد نیازجهت جذب علاقمندان بازدید از جاذبه های اکوتوریسمی شده است. در این کشورها با جلب مشارکت مردم بومی، برای این افراد، شغل و درآمد ایجاد شده است .و از سوی دیگر روند توسعه اقتصادی در این مناطق سرعت بیشتری یافته است .منطق حاکم بر فعالیتهای اکوتوریسم به گونه ای است که از طریق گردشگری نه تنها منابع طبیعی تخریب نمیشود، بلکه از آنها حمایت و حفاظت میشود.اکوتوریسم راهبردی پایدار در زمینه کسب درآمد و به موازات آن حفظ منابع طبیعی است. - درام و مور،1387،ص. - 9
گردشگری آب درمانی عمولاٌ تعبیر به گردشگری صحت یا بهبود میشود. ریشه این گردشگری را میتوان در هزاران سال پیش جستجو کرد .اما در دوره جدید، شروع آن را از 1939 میدانند در سال 2002 انجمن جهانی آبهای معدنی - - International spa Association را چنین تعریف کردهاند .آب درمانی، از بهبود زندگی خوب ، با استفاده از خدمات حرفهای که سبب تجدید قوای فکری وبدنیمیشود ، حمایت میکند .این انجمن بر آورد کرده است که در سال 2002 رشد تاسیس این مراکز 20 درصد بیشتر از 8سال قبل بوده است. گرچه 10 000 چشمه آب معدنی در آمریکا است و چهارمین صنعت تفریحی با 2/11 میلیارد درآمد سالانه ،بازدیدکنندگانی بالغ بر - 136000000 - نفر ایجاد کرده است .
تخمیمن زده میشود که اروپا 1100 چشمه و آمریکای لاتین 1800 چشمه داشته باشند. - عباسی،1388 ،ص - 34 کشور هایی چون فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن که در استفاده از منابع آبهای معدنی خود دارای سابقه طولانی میباشند همه ساله تعداد کثیری جهانگرد به خود جذب کرده و از نظر توریستی و اقتصادی این موضوع در کشورشان دارای اهمیت فراوانی است . درکشور ایتالیا سالانه بیش از - 1250000 - نفر که یک چهارم آنها خارجی هستند از آبگرم معدنی استفاده میکنند ، کشورهای دیگر چون روسیه ، چکسلواکی وآلمان نیز ، شرایط درمان با آب گرم معدنی و نیز کادر پزشکی متخصص با همکاری بیمههای مختلف نسبت به پذیرش بیماران و گردشگران اقدام مینمایند بعنوان مثال پزشکان متخصص آبهای معدنی فرانسه حدود 600 نفر هستند و در 100 ایستگاه آب معدنی کهحدود یک دهم شهرت جهانی دارند و در حدود 1200 چشمه راهنمایی بیماران مشغولند . - غفوری، 1382،ص - 57
استان آذربایجان شرقی با داشتن پتانسیلهای طبیعی، آثار تاریخی و تمدنی فراوان، تنوع زیستی و فرهنگی با برنامهریزی و مدیریت منسجم علمی میتواند جایگاه ویژهای در سطح ملی و جهانی داشته باشد. شهرستان مراغه نیز به عنوان قسمتی از این استان دارای جاذبههای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی زیادی میباشد، به طوری که با داشتن 264 اثر تاریخی به عنوان قطب گردشگری تاریخی استان و منطقه و جزء10 شهر تاریخی کشور انتخاب شده است - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی،. - 1389همچنین روستاهای استان دارای پتانسیلهای گردشگری بالایی میباشند و از آنجا که این روستاها در دهههای اخیر به مهاجرفرستی روی آوردهاند با توجه به پتانسیلهای بالای گردشگری روستایی شهرستان مراغه به ویژه روستاهای بخش مرکزی میتوان زمینهای برای کاهش مهاجرت، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، بهبود زیرساختها و حفظ محیط زیست روستاهای شهرستان گام موثری از طریق توسعه گردشگری برداشت. - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی، - 1389
چشمه آب معدنی گشایش در روستای گشایش در 14 کیلومتری جنوب شرقی مراغه و در دامنهی کوههای مندل بسر واقع شدهاست. - مرکز آمار ایران،. - 1385 آب این چشمه برای بیماریهای رماتیسم و پوستی بسیار مفید میباشد، هدف اصلی گردشگران از آمدن به این روستا درمان بیماری و لذت بردن از مناظر طبیعی این روستا و آب و هوای خوش می-باشد. - اداره میراث فرهنگی و گردشگری مراغه، - 1389 لذا در راهکارهایی که در طراحی پیشبینی میشود علاوه بر تاکید به طراحی فضاهای معماری در تعامل با حواس پنجگانه یعنی بینایی، بویایی، چشایی، لامسه و شنوایی؛ به تجهیز محل چشمهها به عوامل و امکانات پیشرفته، با در نظر گرفتن فضاهایی برای استفادههای جانبی بازدیدکنندگان؛ اعم از فضاهای اقامتی و... - برای جذب جهانگرد وتوریست داخلی وخارجی وگردشگران سلامت - مورد توجه قرار میگیرد.
طرح مسئله تفریحی-آبدرمانی
آب در شکل هندسی در اکثر بناها متجلی میشود و به نوعی مرکزیت وحدت معماری در آب شکل میگیرد. نکته حایز اهمیت طرح مسئله تفریحی-آبدرمانی در این محیطها صحیحتر است. یکی آبدرمانی شاید مسئله درمان پزشکی، بیماری و غیره را یادآوری مینماید. و این موضوع مهم برای شخص بیمار و هم برای افراد غیربیمار دارد و تلقین آن با طبیعت و مناظر زیبا و بوجود آوردن محیطی که افراد به صورت اجتماعی درظاهر در تفریح و استراحت پرداخت ولی عملاً به صورت فردی به مداوا و آب تنی میپردازند و میتوانند یاد و خاطره درمان را از بین ببرد. طرح پیشرو از این منظر که حفظ ارزشهای معماری و شهرسازی گذشته ارجحیت داشته و موجب تقویت هویت شهری میشود. و از نظر دارا بودن پتانسیل خوب توریستی دارای امتیازات بالایی میباشد. هدف اصلی این نگارش ارائه طراحی آبدرمانی با استفاده از این چشمههای آب گرم طبیعی به صورت امروزی و صحیح و زمانبندی شده و علمی و بوجود آوردن یک مجموعه تفریحی که در آن مهمترین پارامتر و پتانسیل جذب بیشتر توریست منطقه با استفاده از مصالح ارگانیک و طبیعی که در منطقه موجود میباشد تحقق مییابد - زائرحجازی، سپهری مقدم، - 1394
فواید گردشگری:
چشمههایی آب و آبهای معدنی موهبتی الهی هستند که ع الوه بر شفای دردها و جنبه های درمانی از دیدنی های طبیعت، و نشان رمز و راز و شگفتی خلقت بشمار می روند .به همین دلیل است که سعی بر به کارگیری هرچه بیشتر این آب های معدنی در هر نقطه از دنیا وکشورها برای بهبود امراض مختلف و استفاده از خواص انها می باشند .در واقع با ایجاد مراکز گردشگری آب درمانی می توان مسافرتها را به گردشگری درمانی و یا پیشگیری مبدل کرد که گامی مثبت در جهت گردشگری و سلامت می
