بخشی از مقاله
چکیده
زیرساخت ها و ضعف تبلیغات که به عنوان موانع اصلی و حیاتی در راه رسیدن به اهداف یاد می شود رنج می برد ولی در مقابل هدف از این مقاله بررسی نحوه گسترش گردشگری پایدار روستائی از طریق حفاظت از بافت های با ارزش روستائی و هموار زیرساخت ساختن موانع موجود در پیشروی صنعت گردشگری و توسعه روز افزون بخش گردشگری روستائی می باشد . بدین منظور برای رسیدن به این اهداف با استفاده ار روش توصیفی - تحلیلی و همچنین با استفاده از مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدیدها به شیوه SWOT به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری روستای فراشاه پرداخته شده است . تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که این روستا علی رغم اینکه بین 10 روستای هدف گردشگری کشور قرار دارد ، هنوز از کمبود آن عواملی چون کاهش مهاجرت ، افزایش تعامل روستا با نواحی همجوار ، اشتغال زایی و افزایش انگیزه بخش خصوصی به سرمایه گذاری تا حدودی از نقاط ضعف موجود کاسته به عنوان نقاط قوت تلقی شده است .
واژه های کلیدی : گردشگری ، روستائی ، روستای فراشاه ، بافت های با ارزش ، توسعه پایدار .
مقدمه
واژه توریسم، نخستین بار در سال 1811 در مجله ای به نام اسپورتینگ آمده است - محلاتی، 1380 ، . - 14 از دهه 1970 مطالعات مربوط به صنعت توریسم به مفهوم امروزی خود جایگاه خاصی در میان سایر علوم دانشگاهی به وجود آورده است - حیدری چیانه، 1383، - 14 که تأکید آن بر رشد اقتصادی به عنوان شاخص توسعه ملی بود و بر اساس تولید ناخالص ملی - - GNP و نرخ اشتغال و همچنین ضریب تکاثر اندازه گیری شد - رضوانی ، 1390، . - 36 مسأله توریسم و صنعت گردشگری در دنیای معاصر و در کشورهای توسعه یافته همپای دیگر صنایع و بخشهای اقتصادی توسعه چشمگیری داشته است ، بطوریکه امروزه بسیاری از کشورها با داشتن گردشگری و سرمایه گذاری در ایجاد امکانات و تسهیلات و خدمات رفاهی مورد نیاز گردشگران ، درآمد ارزی قابل توجهی عایدشان می گردد.
علاوه بر این ، صنعت گردشگری برای آنان دستاوردهای متنوع فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی نیز در پی داشته است . حال این صنعت به عنوان صادرات نامرئی کالا و خدمات و کارخانه ای بدون دود و یک منبع مهم درآمد ارزی و عامل مؤثزیرساخت ها و ضعف تبلیغاتکه به عنوان موانع اصلی و حیاتی در راه رسیدن به اهداف یاد می شود رنج می برد ولی در مقابل هدف از این مقاله بررسی نحوه گسترش گردشگری پایدار روستائی از طریق حفاظت از بافت های با ارزش روستائی و هموار ساختن موانع موجود در پیشروی صنعت گردشگری و توسعه روز افزون بخش گردشگری روستائی می باشد . بدین منظور برای رسیدن به این اهداف با استفاده ار روش توصیفی - تحلیلی و همچنین با استفاده از مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدیدها به شیوه SWOT به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری روستای فراشاه پرداخته شده است .
تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که این روستا علی رغم اینکه بین 10 روستای هدف گردشگری کشور قرار دارد ، هنوز از کمبود آن عواملی چون کاهش مهاجرت ، افزایش تعامل روستا با نواحی همجوار ، اشتغال زایی و افزایش انگیزه بخش خصوصی به سرمایه گذاری تا حدودی از نقاط ضعف موجود کاسته به عنوان نقاط قوت تلقی شده است × واژه توریسم، نخستین بار در سال 1811 در مجله ای به نام اسپورتینگ آمده است - محلاتی، 1380 ، . - 14 از دهه 1970 مطالعات مربوط به صنعت توریسم به مفهوم امروزی خود جایگاه خاصی در میان سایر علوم دانشگاهی به وجود آورده است - حیدری چیانه، 1383، - 14
که تأکید آن بر رشد اقتصادی به عنوان شاخص توسعه ملی بود و بر اساس تولید ناخالص ملی - - GNP و نرخ اشتغال و همچنین ضریب تکاثر اندازه گیری شد - رضوانی ، 1390، . - 36 مسأله توریسم و صنعت گردشگری در دنیای معاصر و در کشورهای توسعه یافته همپای دیگر صنایع و بخشهای اقتصادی توسعه چشمگیری داشته است ، بطوریکه امروزه بسیاری از کشورها با داشتن گردشگری و سرمایه گذاری در ایجاد امکانات و تسهیلات و خدمات رفاهی مورد نیاز گردشگران ، درآمد ارزی قابل توجهی عایدشان می گردد. حال این صنعت به عنوان صادرات نامرئی کالا و خدمات و کارخانه ای بدون دود و یک منبع مهم درآمد ارزی و عامل ر در ایجاد اشتغال و . . . مورد توجه اکثر کشورهای جهان قرار گرفته است و امروزه پس از صنایع نفت و خودرو سازی ، به عنوانپویا ترین صنعت از نظر تحرک و ایجاد زمینه های اشتغال توانسته تغییرات شگرفی را در فضای زندگی و چشم اندازهای مختلف جغرافیایی ایجاد نماید . - نوروزی ، 1389 ، . - 157
در ایران عزیز ما به علت مسائل خاصی پس از پیروزی انقلاب و شروع جنگ تحمیلی و . . . مسأله توریسم نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در این مدت 20 سال بیابد و با وجود توانهای بسیار خوب طبیعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، ارتباطی و جغرافیایی و . . . در بازارهای جهانگردی سهم بسیار نا چیزی دارد . به علاوه تأثیر گذار بودن استعماری در فعالیتهای اقتصادی کشورهای جهان سوم از یکسو و وابستگی اقتصادی کشور به نفت از سوی دیگر موجب رکود در سایر بخشهای اقتصادی کشور شده که پیامد آن مهاجرت و خالی شدن روستاها بعنوان مراکز تولید و در نتیجه گسترش روز افزون شهرها و پیدایش زندگی شهری توأم با مشکلات عدیده را در پی داشته است . - مهدی ، 1386 ، . - 2 پتانسیل های گردشگری در هر روستا بیش از هر چیز به سرمایه های جغرا فیایی،کیفیت مناظر طبیعی، و آثار تاریخی و فرهنگی بستگی دارد .
ایران، با برخورداری ازجاذبه های مختلف در نواحی روستایی، محیط های دل انگیزی را بر ای گردشگری فراهم کرده است. توسعه گردشگری در مناطق روستایی عنصری اساسی است و یکی از راه های نجات روستاها از فقر، مهاجرت و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به شمار میرود. در اکثر نواحی روستایی، به دلیل غالب بودن اقتصاد کشاورزی و آسیب پذیری آن، توجه به دیگر فعالیت های توسعه ای نظیر گردشگری به عنوان مکمل این بخش می تواند از جنبه های مختلف، تضمینی در بهبود شرایط زندگی روستاییان باشد . گردشگری روستایی می تواند در توانمندسازی مردم محلی و توسعه منابع انسانی، تنوع بخشی اقتصادی و رشد آن ، خلق فرصت های شغلی، حل معضل بیکاری، ارتقای استانداردهای زندگی از طریق تأمین خدمات اجتماعی و پرکردن شکاف بین نواحی شهری و روستایی در زمینه های مختلف و کاهش مهاجرت روستایی به کلان شهرها نقش عمده ای داشته باشد - مهدوی ، 1381 ، . - 40
مبانی نظریهای تحقیق
گردشگری روستائی شکلی از گردشگری و فعالیت اقتصادی است که پیرامون شهرها و نقاط دارای شکل و بافت روستائی انجام می گیرد و در بردارنده آثار مثبت و منفی برای توسعه محیط زیست روستا ، انسان و طبیعت می باشد . - بختیاری و شریعتی ، . - 1390 روستا ، واحد اجتماعی است که اکثریت افراد آن به کار کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل, ده نامیده میشود - نیکخلق, . - 1381 بافت نحوه مقابله با همسان سازی انسان با محیط است که در عرصه کالبدی عینیت می یابد و به مرور زمان به سبک و سیاقعموماً واحدی تبدیل و ریخت شناسی سکونتگاه را شکل می دهد - احمدیان و محمدی ، . - 1388
روش تحقیق
روش انجام این تحقیق مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی می باشد . در مطالعه توصیفی به شناخت وضع موجود روستا و نحوه پیدایش و شکل گیری و همچنین مشخصات و پتانسیل گردشگری روستا می پردازد که مبتنی بر روش های میدانی ، کتابخانه ای ، استفاده از طرح های فرادست ، نقشه ، عکس و ... می باشد . در روش تحلیل اطلاعات حاصله از روش SWOT بهره گرفته شده است تا بتوان نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدید های خارجی یک سیستم استفاده شده است . تجزیه و تحلیل SWOT شناسایی نظام مند عواملی است که راهبرد باید بهترین سازگاری را با آنها داشته باشد - ابراهیمی ، . - 1390
ناحیه مورد مطالعه
روستای فراشاه بر اساس تقسیمات سیاسی به عنوان مرکز دهستان پیشکوه ، از توابع بخش مرکزی شهرستان تفت استان یزد می باشد . دهستان پیشکوه از سمت شمال به شهرستان یزد ، از سمت جنوب به دهستان شیرکوه و بخش نیر و از سمت شرق به شهرستان مهریز و از سمت غرب به دهستان علی آباد و نصرآباد محدود می شود . همانگونه که بیان شد این روستا تابع دهستان پیشکوه ، از بخش مرکزی به مختصات طول جغرافیایی 54 درجه و 6 دقیقه و عرض جغرافیایی 31 درجه و 44 دقیقه و ارتفاع متوسط 1760 متر از سطح آب های آزاد می باشد . طبق سرشماری سال 1386 ، تعداد 1489 نفر در قالب 446 خانوار در روستای فراشاه ساکن هستند - طرح هادی اسلامیه ، . - 1386
یافتههای تحقیق
بهترین گزینه جهت تجزیه و تحلیل و همچنین بررسی نقاط قوت و ضعف روستا در زمینه گردشگری استفاده از مدل SWOT به منظور ارائه راهبردهای مناسب برای توسعه پایدار می باشد . این تکنیک اصطلاحی است که برای شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت ها و تهدید های خارجی یک سیستم به کار برده می شود. منطق رویکرد مذکور این است که راهبرد اثر بخش باید قوت ها و فرصت های سیستم را به حداقل برساند. اگر این منطق درست به کار گرفته شود نتایج بسیار خوبی برای انتخاب و طراحی یک راهبرد اثر بخش خواهد داشت - حکمت نیا، . - 293:1385 در زیربه برخی از نقاط قوت و ضعف روستا در زمینه گردشگری و همچنین فرصت ها و تهدیداتی روستای فراشاه با آن روبرو است اشاره شده است :
نقاط قوت - : - S برخورداری از تجهیزات و تأسیسات نظیر آب ، برق ، تلفن و ....، وجود قدمگاه علی ابن موسی الرضا - ع - ، وجود جاذبه های تاریخی ،وجود جاذبه های طبیعی ، نزدیکی روستا به مرکز استان و شهرستان و ...
نقاط ضعف: - - W عدم وجود حمل و نقل مناسب ، عدم اطلاع رسانی نسبت به توانمندی های روستا ، وجود تعارض بین فرهنگ بازدیدکنندگان و مردم روستا ، نامناسب بودن تسهیلات خدماتی و ...
فرصت - : - O ایجاد اشتغال در بخش های مختلف و جلوگیری از مهاجرت ، امکان عرضه و فروش محصولات کشاورزی و .... ، امکان جذب اعتبارات جهت آبادانی و عمرانی روستا از مقامات بالاتر و ... ×
