مقاله طراحی مراکز فرهنگی با رویکرد معاصرسازی بافت ارزشمند تاریخی در ایران

بخشی از مقاله

طراحی مراکز فرهنگی با رویکرد معاصرسازی بافت ارزشمند تاریخی در ایران

چکیده:

مفهوم امروزی منظر فرهنگی نتیجه روند توسعه ی جامعه ی معاصر و ارزش های حاکم بر آن است .پس از جنگ جهانی و ویرانی های حاصل از آن و توسعه ی عظیم صنعتی، از دهه 1950 مردم دریافتند که زندگی شان ارتباط نزدیکی با محیطی دارد که در آن زندگی و کار می کنند و این امر، تشخیص هویت فرهنگی و مرجعی روحی و روانی برای روشی متعادل در زندگی شد .از آن جای یکه بازآفرینی مراکز فرهنگی تأثیری قابل توجه بر مطلوبیت مؤلفه های کیفیت، در محیط زندگی شهروندی دارد بدین منظور در طی این پژوهش مفاهیم کیفیت، بارویکردمعاصرسازی بافت ارزشمندتاریخی درایران خواهند شد. همچنین با توجه به اینکه مجموعه های شهری، یکی از جلوه های اصلی شکل گیری شهرهای بزرگ در طول تاریخ بوده و امروزه کم توجهی مدیران شهری به این گونه فضاها، این مراکز را با مشکلات متعددی روبرو کرده و باعث کاهش کیفیت محیط زندگی شهروندی در آن ها شده است؛ روش تحقیق این نوشتار بر مبنای روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد مورد پژوهی تاریخی بنا نهاده شده است .منابع تحقیق، منابع کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است.

کلمات کلیدی:بازآفرینی، کیفیت محیط، معاصر سازی ، مجموعه های شهری، مولفه های کیفیت.

-1مقدمه:

کشور ما ایران، دارای فرهنگ بسیار متنوع و تاریخ کهنی است و یکی از غنیترین کشورهای جهان از حیث ساخت فضاهای انسانی در بیشترین دورههای تاریخی تمدن و فرهنگ بشر و حتی ما قبل تاریخ است. با برقراری رابطه بین فرهنگ و معمساخت فضاهای انسانی در بیشترین دورههای تاریخی تمدن و فرهنگ بشر و حتی ما قبل تاریخ است. با برقراری رابطه بین فرهنگ و معماری و شهرسازی، علاوه بر اینکه این آثار گرانبها را ارج می نهیم میتوانیم همانند گذشته، آثار درخشانی را به جامعهی بشری عرضه داریم.

از جمله ی فضاهای انسانی که محل تعامل اجتماعی و فرهنگی نیز میباشد، بافتها و معابر با ارزش تاریخی است که ذهن شهروندان را انباشته از خاطرات جمعی و ذهنیتهای مشترک راجع به نوع و چگونگی حیات مدنی میگردانند. شبکه در هم تنیده این بافتها و معابر که نتیجه سالها تلاش شهروندان برای تداوم حیات شهری است، مملو از خاطرات، دلمشغولی ها، نیازها و مسائل شهروندان بوده و گویای نوع زندگی، طرز فکر، سطح اقتصادی، نوع روابط اجتماعی و سایر اشتراکات ذهنی و عینی شهروندان در مقیاس شهر میباشد. از دید عملکردگرایان، معابر فضایی ارتباطی است که جهت دهنده، تقسیم کننده و تقویت کننده ساختار شهر است. آنان که به ادارک محیط اهمیت میدهند راهها را مهمترین عامل سازمان یافته در نقشه پرداری ذهنی انسان میدانند .(lynch 1960) جامعه شناسان شهری حیات و مدنیت یک شهر را در ارتباط با فضاهای باز آن دانسته، (جین جیکوبز، ( 1961 در این ارتباط میگوید: فکر کردن به شهر یعنی به تصور در آوردن خیابانهای معابر با برقرای مناسب تبادلات و ارتباطات کالبدی، فضایی و اجتماعی شهر میتواند در حیات و سرزندگی فضاهای شهری بیشترین نقش را داشته باشد.

خیابانها بیش از آنکه سازنده ساختار کالبدی شهر باشند، بیانگر ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه میباشند. به همین خاطر نه میتوان با دیدگاهی شهودی- هنری به تغییر و تزیین خیابانهای موجود شهری پرداخت و با تصمیماتی خود محورانه حافظه جمعی را از چهره خیابان زدود و نه میتوان به بهانه حل مسئله ترافیک سواره، مقام آنرا در حد یک "شریان عبوری" تنزل داد. امروزه نقش معابر به عنوان مکانی برای تعاملات اجتماعی، دیداری، برخوردها و صحنه حضورشهروندان شدیداً تضعیف شده است (پاکزاد، 1383، 134و.(133

تا کنون با دید فنی و سواره مداری تحقیقات فراوانی در خصوص ترافیک سواره و مقاومسازی ساختمانهای بافتفرسوده محدوده طراحی انجام گرفته، مرمت بناهای با اهمیت بازار و حواشی آن آغاز شده، اما هیچگاه به صورت جامع با تکیه بر پیادهمداری و رفتارشناسی انسانی، مطالعه و طراحی آن صورت نپذیرفته و به مجموعه بافت و ساختار آن به عنوان یک موجود زنده که نقاط و نشانهها و مکان خاطرات گوناگون دربردارد، نگاه نشده است. در این پروژه با تاکید بر مراکز محلی منطبق بر الگوهای بومی و مکانخاطرات و حفظ نشانهای بافتار موجود، به برنامه ریزی و طراحی و بهسازی آن پرداخته میشود. این پروژه به عنوان یک نمونه و الگوی نوین میتواند در طرحهای احیای بافت فرسوده مورد استفاده اجرایی واقع گردد و در سیاستگذاری نمونههای مشابه نیز راهگشا باشد.

همچنین میتوان با خلق فضا و بازپیرایی بافت ارزشمند تاریخی، جهت ایجاد و بازآفرینی حوزهی عمومی و جلب عموم مردم در جهت تعامل اجتماعی کوشید و با رهایی بخشیدن شهروند متمدن از فضاهای مجازی، انسان امروز را بیش از پیش به تعاملات و برخوردهای اجتماعی در فضاهای عمومی ترغیب کرد.

1-2روش تحقیق:

×شیوه بررسی در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد در این پژوهش از روش اسنادی ومطالعات کتابخانه ای استفاده شده است.

2-1هویت:

در علوم روانشناسی هویت تعریف و مفهوم نسبتا روشنی دارد. روانشناسی یکی از مشخصات شخصیت را احساس هویت میداند و آن عبارت است از احساسی که انسان به استمرار حیات روانی خود دارد و یگانگی و وحدتی که در مقابل اوضاع و احوال متغیر در خارج همواره در حالات روانی خود حس میکند (کلاین برگ، 1355، ج.(11:2

در جامعه شناسی نیز مقوله هویت به عنوان یکی از مهمترین ویژگیها و خصوصیات افراد و گروههای اجتماعی از جایگاه با اهمیتی برخوردار است و دیدگاهها و نظریههای مختلفی در مورد آن ارائه شده است.

در فرهنگ دهخدا در بیان ریشه و اصل کلمه هویت، لفظ »هو« آورده شده است و هو »خود« پنهانی مشاهده آن غیر را درست نیاید، تعریف شده است (دهخدا، 1372، .(20847 هویت اشاره به غیاث است و آن درباره خدای تعالی اشاره است به کنه ذات او به اعتبار اسما و صفات

و یا اشعار به غیوبیت آن. هویت گاه بر وجود خارجی اطلاق میشود و گاه بر ماهیت با تشخص اطلاق میشود که عبارت است از حقیقت جزئیه (دهخدا، 1372،(20866 و (بهزادفر، (20:1387 در زبانهای لاتین، واژه هویت را در برابر واژه «Identity» برگزیدهاند. این واژه از قرن شانزدهم در زبان انگلیسی کاربرد داشته است و شکلهای دیگر آن در سایر زبانهای اروپایی از واژه «Identities» در لاتین متاخر گرفته شده است. «Identities» از دو بخش «Iden» به معنای همان و «entities» به معنای وجود تشکیل شده است. از زمان پیدایش تعابیر گوناگونی چون، کیفیت یا »همان« بودن، یکتایی، فردیت، شخصیت و ....داشته است (بهزادفر، .(20:1387

2-2شرایط هویت مندی:

مهمترین شرط هویتمندی قابل تشخیص بودن است. بر این اساس، نخستین گام در راستای تشخیص هویت، امکان بازشناسی پدیده بر اساس شباهتهای آن با پدیدههای هم سنخ و تفاوت هایش با پدیدههای غیر هم سنخ در ذهن است. (مهدوی نژاد و همکاران، آ، (1389 در واقع بازشناسی به معنای شناسایی اشیا نیست، بلکه تجربه معنا و مفهوم آن نیز هست.

صرف اینکه پدیدهای از پدیدههای متفاوت با خود تفکیک شد، قابل تشخیص نمیگردد، بلکه باید از پدیدههای هم سنخ خود نیز متفاوت گردد. در اینجا لزوم دارا بودن تشخص دوشادوش قابلیت بازشناسی مطرح میشود و مفهوم منحصر به فرد بودن به هویت را مییابد. بر مبنای این تفاوتها از پدیده توقعاتی میرود که باید صرفا خود آن پدیده از عهده پاسخگویی به آن برآید. توقعات را برآورده سازند. به طور کلی اگر بازشناسی و برآورده شدن توقعات موضوعی، شرط تام هویتمندی یک پدیده است، تشخص و پاسخگویی به توقعات موضعی نیز شرط خاص برای احراز و تثبیت هویت آن به شمار میرود (پاکزاد، .(67-8 :1375

2-3فضا:

فضا نیز نظیر هر پدیده دیگری زمانی برای ما دارای هویت خواهد بود که از طرفی بتوانیم آن را موجودی مسستقل و عینی تلقی کرده که از طرف دیگر خود نیز بعنوان موجودی عینی در آن فعالیت و رفتار نماییم و بالاخره بتوانیم ذهنیت ناشی از اداراک آنرا با ذهنیات خود تطبیق دهیم (پاکزاد، 1375، .(68-67

اینگونه اندیشیدن در مورد فضا مستلزم آنست که فضا را در رده عینیت افراد جای دهیم اگر محیط را واقعیت و محل یا جا را اطلاعاتی از رده واقعیت بدانیم فضا بخش گزینش شدهای از اطلاعات محیط است که به آن محل خاص مرتبط است.

-3کیفیت ومفهوم آن:

کیفیت مفهومی پیچیده است که در شرایط و مناسبت های مختلف، معانی گوناگونی به خود می گیرد. این مفهوم در کلیه زمینه های مرتبط با زندگی انسان به کارگرفته شده است و کارشناسان هر رشته مسائل و پدیده های مرتبط با کیفیت را با توجه به بستر و حالت آن تفسیر نموده اند .معماری و نظام های طراحی شهری دیدی متفاوت از کیفیت در محصول و فرآیند ارائه می دهند؛ کیفیت بر این اساس، توانایی کافی برای یک محصول یا خدمات ویژه است).(Ozsoy&Esin,2004,20 گرایش های مختلفی در شکل گیری کیفیت محیط شهری وجود دارد .ب راساس نظر لینچ، مؤلفه های شکلی شهر خوب و کیفیت های مطلوب مکان شهری موفق، عبارت است از : سرزندگی( محیط سالم)، ادراک( احساس مکان و هویت)، تطابق( تطابق فضایی)، دسترسی( قابلیت سرویس به مردم، فعالی تها و ادراک ) و کنترل .)Lynch,1981,76) در واقع، کیفیت ها در کلیت خود تعیین درونی و اساسی پدیده ها هستند که »آن رابه چیزی تبدیل می کند که باید باشند«و به دین وسیله یک چیز را از همه چیزهای دیگر متمایز م یگردانند(پاکزاد،1385،.(104 کیفیت ها به شیء ثبات نسبی م یبخشند و به گفته ارسطو، کیفیت ها آن هایی هستند که »تفاوت یک موجود« رابیان م یکنند .منظور از کیفیت، از طرفی خاصیت ها و ویژگ یهای اصلی یک چیز است و از طرف دیگر، ( . کلیت و قاعده ای از جزء کیفیت هایی است که یک چیز را ب هوجود

آورده اند (پاکزاد،1385،.(106 در واقع با کمک جزء کیفیت ها، می توان به تفاوت ویژگی های یک چیز پی برد؛ در حال یکه به وسیله کیفیت های کلی می توان به تفاوت چیز ها از یکدیگر رسید(پورجعفروصادقی،1388،.(67 جاکوب در سال 1987 قابلیت زندگی، هویت و کنترل، دسترسی به فرصت ها و امکانات، اجتماع و زندگی عمومی و خوداتکایی شهری را اهداف ضروری برای محیط خوب زندگی شهروندی ذکرمی کند(.)Jacob&Appleyard,1987,26 در مجموع کیفیت یک مکان به عنوان زیرمجموعه ای از فاکتورهای برنام هریزی، طراحی، توسعه و نگهداری محیط زندگی شهروندان باید به قابلیت زندگی، فردیت، شخصیت، زیبای یشناختی، ارتباط، پیوستگی، قابلیت دسترسی، قابل روئیت بودن و گوناگونی پاسخ بدهد .

-4-1بافت تاریخی:

مراد از بافت های تاریخی،آن هایی است که به رغم فرسودگی، در گستره شان بناها، مجموعه ها، تأسیسات وتجهیزات شهری باارزش( و یا ترکیبی از آن ها )وجود دارد(.(Sharan,2005,1-3

بافت های تاریخی شهرهای ما، ظرافت و زیبایی و نیزروح خلاق مردمی، بالاخص هویت را به نمایش می گذارندکه طی سالیان دراز آن ها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آورده اند .شهرها در گذشته واجد وحدت بصری بودند و با فرم هایی که به تدریج پیچیدگی بیشتری می یافتند، شیرازه ی اجتماعی جوامع رابه وجود می آورند، ولی در شهرسازی معاصر، نظم خشک مقیدی جای تنوع اجتماعی گذشته را گرفته است(.(Piran,2005,7

بافت های تاریخی و فرهنگی شهرها آثار گرانبهایی ازفرهنگ، دانش معماری و شهرسازیبومی اند و به عنوان جزئی از هویت اجتماعی هر قوم و کشوری تلقی می شود.

4-2ساختاروویژگی بافت های تاریخی ارزمند در ایران:

باف تهای سنتی تاریخی، واقعیت انکارناپذیر شهرهایی به شمار م یروند که واجد پیشینه تاریخی هستند .عضو وعرصه ای از شهر که در زمانی نه چندان دور به حیات خودادامه می دادند و پذیرای رفت وآمدها و دادوستدهای مادی و معنوی مردمان آن روزگار بودند .به عبارت دیگر »بافت های کهن شهری مکانی خلاق و زنده برای درک موقعیت انسان در جهان و پیوند او با گذشته اند، مکانی برای دگرگونی محیط و تغییر نگاه به زندگی حال و آینده.(Habibi,2006,55)« شهرهای سنتی ایران مبین ساخت ویژه ای هستند و آن پیوستگی مجموعه ی مرکزشهرو محلات از طریق گذرهای اصلی و بازار است که وظیفه ی پیوند میان عناصر مهم شهر را برعهده داشته اند.

در بافت های کهن شهرهای تاریخی ایران، مرکز شهر ومرا کز محات از طریق گذرهای اصلی به هم ارتباط پیدا م یکنند .مجموعه مرکز شهر متشکل از عناصر مختلف از نزدیک دروازه ها شروع شده و تا محل هها ادامه داشته است .عناصر اصلی مجموعه ی مرکز شهر را مسجد، راسته بازارهای مختلف، کاروانسرا، مدرسه، حمام و غیره تشکیل می داده است .(Habibi,2006,55)

بافت های تاریخی ایران هم ا کنون دارای ویژگی ها ومشخصاتی بدین شرح هستند:

-این محدوده اغلب دارای مرکزیت مکانی در شهر است وخصلت مرکز شهری را نیز حفظ کرده است و نشانه هایی چون شبکه شعاعی منتهی به این مرکز، وجود بازار ومجمع ها و راسته های عملکردی تأییدکننده مرکزیت شهری است.

- قدمت ساخت وساز شهری و فراوانی نسبی بیشتربافت ها و ساختمان ها ( تک بناهای ) قدیمی در این محدوده عاملی است که آن را از پهنه های شهری پیرامون خود جدا میکند.

-وجود بازار شهر با عملکرد شهری، منطق های و گاه فرامنطقه ای و تمرکز راسته ها در محدوده بافت تاریخی شهر که گاهی این راسته ها به بیرون از بافت نیز امتداد می یابند.

-وجود تعداد زیادی از ساختمان ها، فضاها و یادمان های شاخص و قدیمی شهر در محدوده بافت، خصلتی تاریخی فرهنگی به آن می دهد ومشخصاً حاکی از تمایز این محدوده از حوزه های اطراف آن است.

-غیرمعاصربودن محیط شهری و نا کارآمدی و کیفیت محیطی پایین آن.

- بالا بودن مزیت نسبی محدوده برای استقرار فعالیت های شهری و منطق های.

-بی توجهی به برنامه ریزی و اقدام یکپارچه در محدوده بافت، به گونه ای که گاه محدوده بافت حتی از لحاظ تقسیم بندی شهری، میان شهرداری چند منطقه پاره پاره می شود.

-محدوده بافت، اغلب نقش کانون اقتصادی- عملکردی شهر را ایفا می کند و مرکز استقرار بازار و بسیاری ازواحدهای اقتصادی و خدماتی است .تعداد کارگاه های موجود در بافت و همچنین درصد شاغلان در محدوده بافت شاخص های مناسبی برای سنجش این مرکزیت است.

-یکی دیگر از ویژگی های جمعیتی این محدوده تفاوت جمعیت شب( سا کنان محدوده )و روز(سا کنان، شاغلان و مراجعان به محدوده ) است.

به موازات محدودشدن فضای گسترش واحدهای اقتصادی، وجود محدودیت های اداری و قانونی دراین زمینه و نیز هزینه زیاد ایجاد و را ه اندازی یک واحد اقتصادی در محدوده بافت های تاریخی، گسترش خزنده غیرمشهود واحدهای اقتصادی به داخل بافت های مسکونی پیرامون خود و تبدیل واحدهای مسکونی به واحدهای اقتصادی( تولیدی، خدماتی، انباری )ادامه یافته و تشدید شده است .این امر همجواری کاربری های ناسازگار در کنار یکدیگر را تشدید کرده است(.(Taherkhani and Motavasseli,2006,102&104

هطور کلی، ویژگی عمده ساخت کالبدی بخش قدیم ی رام یتوان در اصل زیر خلاصه نمود:

اصل پیوستگی فضایی :سازمان کالبدی شهرهای قدیمی ایران بر پیوند فضایی میان عناصر مجموعه-1مرکزشهر -2 مرا کز محات، از طریق یک رشته فضاها و عناصرارتباط دهنده -3گذرهای اصلی -4میدان استوار است( .(Tavassoli,1997, 8

5-1 بازآفرینی:

بازآفرینی یا معاصرسازی در طی روند مربوط به از نو فعال شدن صورت می پذیرد .در این اقدام، محیط فیزیکی و ساختار اجتماعی اقتصادی فضاهای شهری، از طریق توانمندسازی محیطی احیا می شوند . بازآفرینی خلق فضاهای جدید با حفظ ویژگی های اصلی فضایی قدیم( کالبدی و فعالیتی )است و هدف، حفظ ویژگی های ارزشی بافت قدیمی، خلق ویژگی های جدید و متناسب با نیاز روز و تعریف مجدد ارزش های گذشته برای پاسخ گویی به نیازهای معاصر می باشد(حناچی،1386،(15 بازآفرینی محیط های شهری از رکود اقتصادی، محیطی، اجتماعی و فرهنگی که در اثرزوال وتخریب کالبد فیزیکی به وجود می آید،جلوگیری می کند(.(Robert&Sykes,2000,14

به صورت کلی، بازآفرینی، نگرشی هماهنگ و گسترده و اقدامی است که به حل مسائل و مشکلات شهری منجر می شود و در پی ایجاد وضعیتی پایدار در اقتصاد، کالبد، اجتماع و محیط است .کلیه تدابیر در وهله اول از نظر سبک معماری و شهرسازی، ارزیابی و سپس به صورت هم زمان در تطابق با مؤلفه های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی و ویژگی های محیطی بررسی می شوند .در این باره، پژوهشگران پنج هدف کلان را برای بازآفرینی محیط های شهری درنظر گرفته اند که عبارت اند از-1 ارتباط میان شرایط فیزیکی محیط شهری و

محرومیت اجتماعی؛ -2نیاز به توجه به مسکن و سلامت در محیط های شهری؛ -3 جذابیت ارتباط بهبود وضعیت اجتماعی با پیشرفت اقتصادی؛ -4 جلوگیری از رشد بی رویه شهر؛-4 تغییر نقش و ماهیت خط مشی در پیش گرفته شده.

در سال های اخیر سیاست های بازآفرینی فرهنگی وکیفی به عنوان ابزار معاصرسازی و رویکرد برنامه ریزی استراتژیک در سایت های تاریخی ارزیابی شده است .هدف اصلی در روند بازآفرینی، افزایش کیفیت زندگی اجتماع محلی و تضمین مشارکت آن ها در این روند است((Aykac,2009,5 .در بازآفرینی کیفیت مدار، باید متغیرها و نمایانگر های محیطی را هدف قرار داد و آن چه را که آفریده شده بود، بازآفرینی نمود .هسته مرکزی شهر، فضاها و مکان های همگانی و بیرونی برجسته ای هستند که با معاصرسازی کیفیات محیطی، می توانند نماد سامان بخشی و سرزندگی تمامیت شهر باشند .بازآفرینی مرکز تاریخی شهر به مثابه خانه و مأمن میلیون ها نفر از مردم و بازدیدکنندگان مختلف، سبب تسهیل و بهبود تعاملات عالی انسانی می گردد؛ زیرا مراکز تاریخی شهرها با ایجاد مؤلفه های کالبدی و شرایط خاص برای فعالیت های سرگرمی و گردشگری می توانند اقتصاد محلی را ارتقا دهند.( پامیر،1389،.( 2 تصویر ذهنی افراد و امکان بازشناسی خاطرات از یک شهر به صورت گسترد های از»کیفیت قلمروهای همگانی«آن در قالب خیابان ها، بلوارها، باغ ها، میادین، میدانچه ها و آب کنارها نشأت می گیرد .نشانه های منحصربه فرد معماری می توانند به نماد تبدیل شوند؛ اما در نهایت، کیفیات کلی محیط همگانی است که شهر را خاطر هانگیز و قابل زندگی می سازد؛ بنابراین بازآفرینی مرکز شهر، تلاشی است در جهت آفرینش دوباره محیطی که نشان دهنده زندگی شهری نمونه بوده است.

-6طبقه بندی ابنیه واجد ارزش موجود در بافت:

ابنیه موجود در بافت قدیم را از لحاظ کیفیت ارزشی میتوان به صورت زیر طبقه بندی نمود (پورجعفر محمدرضا، .(1388

6-1معماری:

در این طبقه بناهایی قرار میگیرند که از نظر سبک نمونهای از سبکهای گذشته میباشند. به عنوان مثال مساکن قدیمی از نظر نما، مقطع، طراحی، مصالح، تکنیک و سازه از مساکن جدید متمایز بوده و به عنوان بناهای واجد ارزش قابلیت حفظ و نگهداری را دارا میباشند.

6-2تاریخی:

این ابنیه به دلیل وقوع یک حادثه مهم تاریخی اعم از اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ... واجد ارزش نگهداریند. این قبیل ابنیه خود میتوانند دارای سه زیر مجموعه دیگر باشند که عبارتند از:

- اجتماعی: این دسته بیانگر اوضاع اجتماعی، فرد، گروه و یا گروههای خاصی است مانند منزل امام، مجلس و یا مدرسه....

- سیاسی: در این گروه، ابنیهای قرار میگیرند که بیانگر اوضاع سیاسی گذشته میباشند به عنوان مثال میتوان از منزل ستار خان، مجلس و حسینیه ارشاد نام برد.

- اقتصادی: ابنیهای که در این دسته قرار میگیرند بناهایی میباشند که در گذشته اهرمهای اقتصادی یک منطقه محسوب میگردیدهاند مانند کارخانه قدیمی ریسندگی، شستشوی قالی، کارخانه قدیمی چرم سازی تبریز و ...

6-3مذهبی:

این گروه نشانگر ابنیهای میباشند که واجد ارزشهای مذهبی جهت حفظ و نگهداری میباشند مانند مرقد امام، مرقد امام زاده، عارف، حسینیه، تکیه و ...