بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر که پیشرفت هاي چشمگیر فناوري اطلاعات و ارتباطات، موقعیتی را فراهم ساخته که یادگیري هاي سازمانی را به سمت خودآموزي سوق داده است، باید پذیرفت که راهبرد مناسب براي مدیریت آموزش سازمان ها، دگرگونی در استراتژي ها است. با توجه به اهمیت عنصر دانایی در برنامه هاي توسعه ملی، آموزش هاي تحت شبکه به عنوان گزینهاي مناسب براي تقویت بنیان دانشی و نیز توسعه موزون آموزش هاي سازمانی میتواند مورد توجه قرار گیرد،امابه دلیل روشن نبودن مفاهیم اساسی و وجود رویکردهاي متفاوت به این موضوع و نیز فراهم نبودن سازوکارهاي لازم، اجراي مؤثر این مهم تا کنون میسر نگردیده است. در این مقاله با تمرکز بر وجوه مختلف یادگیري الکترونیکی، فرایند تطبیق آموزش هاي سنتی به آموزش هاي شبکه اي به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تغییر و تحولات سریع، ویژگی مهم قرن حاضر محسوب میشود. تلاش براي رفع چالش هاي دانشی سازمان جهت پاسخگویی مؤثر به نیازهاي بازار و تأمین نظر مشتریان از مهمترین راهبردهایی است که موجب گردیده تا سیاست گذاران و مدیران آموزش، با بازنگري در شیوههاي نیازسنجی، برنامه ریزي، انتقال دانش و ارزیابی مستمر فرایندها، در صدد طرح ریزي نظام آموزشی باشند که از قابلیت هایی چون انعطاف پذیري و دردسترس بودن برخوردار بوده و همه سطوح سازمان را تحت پوشش قرار دهد.
تحقق ویژگی هاي برشمرده مستلزم یادگیرندگی سازمان است و مهمترین مؤلفه براي این کار، تمرکز بر آموزش هاي شبکه اي - 1 - WBT است. پیشرفت هاي چشمگیر فناوري اطلاعات و ارتباطات موجب گردیده تا از آموزش هاي شبکه اي به عنوان ابزاري براي کمک به آموزش و توسعه آموزش هاي سازمانی نام برده شود و معمولاً در قالب هاي 2CBT،3ML و4OL، در عرصه آموزش و ارایه خدمات آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد. این گونه از آموزش ها براي سازمان هایی که از پراکندگی جغرافیایی برخوردار می باشند،بهترین گزینه اجرایی بوده و به عنوان ابزاري برتر،راه دشوار آموزش را نزدیک،هزینه هاي گران آن را ارزان، منابع دست نیافتنی را دست یافتنی و مدیریت دانش را به چالشی سودمند فرا می خواند.
علاوه بر این با بهره برداري از دانش سطوح مختلف سازمان، از امکان بایگانی شدن تجارب قدیمی جلوگیري نموده و به روزآمد کردن آن نیزکمک می نماید. [1] این مقاله با تمرکز بر وجوه مختلف آموزش الکترونیکی به بررسی ابعاد مختلف آموزش هاي شبکه اي و نحوه استقرار آن در سازمان خواهد پرداخت. براین اساس مفهوم آموزش هاي تحت شبکه در بخش اول مقاله تبیین خواهد گردید.در بخش دوم، مؤلفه ها و ویژگی هاي آموزش هاي مذکور مورد بحث قرار گرفته و ساختار و عناصر تشکیل دهنده آن و نقش مربی در این گونه آموزش ها تبیین خواهد شد.در بخش سوم، فرایند تطبیق آموزش هاي سنتی با آموزش هاي شبکه اي بررسی خواهد گردید.
آموزش شبکه اي
آن طور که از واژه Web Based Training بر میآید، تمام فعالیتهاي آموزشی که از طریق شبکه انجام شود، آموزش شبکه محور نامیده میشود.[5] امروزه، این گونه آموزش ها با دوباره سازي روشها و فرایندهاي سنتی آموزش وابستگی مستقیم داردمثلاً. بر خلاف گذشته، جنبه اصلی و مهم تدریس، یاددادن محتوي نیست، بلکه آموزش نحوه تفکر منطقی و روش علمی در حل مسایل است و از محتوي به عنوان ابزار مورد نیاز براي این فرایند استفاده میشود.
واژه WBT، معرف یک مدل آموزشی است که در مواردي که از فناوري اینترنت و اینترانت در امر آموزش استفاده میشود به کار میرود و به همین دلیل تعداد زیادي از فرایندها، از جمله آموزش رایانه محور1، آموزش تحت شبکه2، کلاسهاي مجازي3 ، و همکاريهاي دیجیتالی4،را نیز شامل میشود.» [6]زیگرل«5، آموزش تحت شبکه را نوعی نظام یادگیري براي فراگیر که از برنامههاي ویدیویی، تمرینات یادگیري و سایر مواد کمک درسی تشکیل شده است و ممکن است تحت اینترنت یا اینترانت انجام شود تعریف می کند. [7] به اعتقاد »فیزلی«6، هرگونه یادگیري که در محلی دور از مرکز آموزش و با کمک وسایل الکترونیکی صورت پذیرد، آموزش شبکه اي می باشد.» [6]خاویر گرف«7،در این رابطه میگوید:آموزش شبکهاي، بر خلاف آموزش سنتی، مقابل هم قرار دادن یک یا چند نفر نیست، بلکه استفاده از رسانه هاست. در نتیجه مثلث سنتی مدرس، فراگیر و تختهسیاه به هم میخورد.[8]
ضرورت توجه به آموزش شبکه اي
براي درك بهتر ضرورت تغییر در اهداف و استراتژي هاي آموزشی و لزوم توجه به آموزش هاي شبکه محور براي تحقق استراتژي هاي پیش بینی شده لازم است تا مبانی ایجاد تغییر در سازمان هاي دانش محور مورد توجه قرار گیرند. مهمترین مبانی یاد شده عبارتند از:
1دانش - کاملاً در حال رشد است
- 2 نیاز به آموزش در تمام دوران کاري احساس میگردد
- 3حجم زیادي از اطلاعات و دانشها از طریق اینترنت قابل دسترسی است
- 4 نه تنها دانش، بلکه تواناییو خلاقیت در آموزش کاملاً مورد نیاز است
- 5 آموزش در صنایع، روز به روز بیشتر احساس می گردد
- 6 مدیریت دانش در سازمان امري حیاتی شده است
- 7 امکان ایجاد شکاف دیجیتالی وجود دارد.
نکته مهم در موارد برشمرده سرعت پیشرفت است. در عصر حاضر همه چیز آنقدر سریع رشد میکند که سازمان ها نیاز به ابزاري دارند که به آنها کمک کند تا خود را با این تغییرات وفق دهند. بر این اساس دلایل به هم پیوسته زیادي براي تحت فشار قرار دادن نظام هاي سنتی آموزش براي تغییر وجود دارد که ذیلاً به سه محور اصلی آن اشاره میشود:
.1 نیاز به گسترش آموزش
افزایش روزافزون تقاضا براي آموزش از یک سو و محدودیت مالی و کالبدي از سوي دیگر، نظر کارشناسان را به اتخاذ راهکارهاي نوین براي گسترش آموزش با امکانات کمتر جلب کرده است.
.2 تغییر نیازهاي آموزشی
مهمترین نیازهاي جدید را به شرح زیر میتوان خلاصه کرد:
- 1 مهارت فراگیري به صورت مستقل
- 2 مهارت هاي اجتماعی - اصول اخلاقی، مسئولیتپذیري و..... -
- 3 مهارت هاي کار گروهی
- 4 توانائی تطبیق با تغییر شرایط
- 5 مهارت هاي فکري - حل مسأله، قابلیت نقد،تفکر منطقی و..... -
- 6 دانش دستیابی به اطلاعات - چگونگی دست یافتن به اطلاعات و پردازش آنها -
- 7 آموزش مستمر
.3 تاثیر فناوريهاي نوین بر آموزش و یادگیري
دلایل برتري فناوري هاي نو را به این شرح است:
- 1 حفظ کیفیت آموزش
- 2 عرضه مهارت هاي روز آمد فناوري اطلاعات به کارکنان - به نحوي که نیازهاي شغلی آنها را تأمین کند -
