مقاله تکنولوژی و فناوری اطلاعات ، رویکردی جدید در مدیریت استراتژیک منابع انسانی

بخشی از مقاله

خلاصه

پیشرفت سریع و روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات و قابلیتهای کاربردی آن در حوزههای مختلف سازمان، باعث رسوخ فناوری اطلاعات در فرآیندها و سیستمهای منابع انسانی شده و رویکردی جدید را در حوزه مدیریت منابع انسانی ایجاد کرده است. مدیران و کارآفرینان در سازمانها برای حضور موفق نیاز به الگوهای روز و پیش بینی آینده دارند استفاده آگاهانه و عاری از تقلید، درک رسالت منابع انسانی، آگاهی از چالشهای بکارگیری فناوری اطلاعات و توجه به میزان تأثیرپذیری آن در عملکرد کسب و کار یک ضرورت به شمار میرود؛ چرا که اقدامات شتابزده می-تواند اعتماد مدیران ارشد سازمان را نسبت به قابلیتهای واحد منابع انسانی در ارزشآفرینی برای کسب وکار سست نماید. از این در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی نقش فناوری اطلاعات در مدیریت استراتژیک منابع انسانی، چالشهای پیشرو مورد بحث قرار گیرد.

1.  مقدمه

اینترنت ، زندگی ما و شیوه های برقراری ارتباط با دیگران را دگرگون کرده است . به طور اساسی ، اینترنت همه جنبه های جامعه انسانی را کم و بیش تغییر داده است. در سالهای اخیر ، اهمیت اینترنت و فناوری اطلاعات - هم در فضای تجاری و هم در فضای خصوصی - به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است - به ویژه با افزایش کاربران اینترنتی و افزایش خدمات اینترنت - .

بدون شک ، کارکنان سازمان و محیط کاریشان ، از نظر طراحی شغل ،شرایط کار و بسیاری چیزهای دیگر تحت تاثیر اینترنت و فنآوری اطلاعات قرار گرفته بحث در مورد تاثیر فناوری اطلاعات بر افراد، سازمانها و جامعه موضوع تازهای نیست و از ابتدای پیدایش و گسترش فناوری اطلاعات این موضوع مورد بحث قرار گرفته است .

فناوری یک ابزار قدرتمند است .شیفتگی بیش از حد در برابر این ابزار و یا حتی نفی آن بخاطر فراهم نبودن سایر امکانات و یا حتی مسایل انگیزشی کاری نابجاست به نحوی که حاصل آن عقب ماندن کشورها در مقایسه با سایر کشور هاست. امروزه فناوری اطلاعات در همه بخش های سازمان رسوخ کرده است و حتی مهم-ترین منبع سازمان یعنی منابع انسانی از این تاثیر بی نصیب نمانده است. فناوری اطلاعات باعث شده تا سازمان ها نسبت به منابع خود مخصوصاً منابع انسانی دید جامع و کاملی داشته باشند.

با استفاده از این سیستم می توان بر میزان اختیار کارکنان افزودو اطلاعات کامل و مورد نیاز به آنها داد تا بتوانند وظیفه یا کار سازمان را به نحو مطلوب انجام دهند. از سوی دیگر گسترش فعالیت ها و وظایف مدیران در قلمرو مدیریت منابع انسانی و تعامل مستمر بین این فعالیت ها و لزوم طرحریزیهای هماهنگ در جذب، بهسازی، نگهداری و کاربرد موثر منابع انسانی به عنوان مهمترین منبع استراتزیک هر سازمان، ایجاد سیستم اطلاعات متناسب با آن و به روز نگه داشتن اطلاعات این سیستم را در سازمان های بزرگ ضروری ساخته است.

پژوهش های مرتبط در این زمینه نشان می دهد که استفاده از فناوری اطلاعات امکان دستیابی بهتر و سریع تر اطلاعات را فراهم و موجب توسعه نیروی انسانی از طریق صرفه جویی در وقت، هزینه و سوق دادن نیروی انسانی به فعالیت های مفید، که هزینه به دست آوردن و تجزیه و تحلیل اطلاعات و کاهش هزینه های بی رویه سرپرستی و مدیریت، افزایش سریع عملیات، افزایش رضایتمندی استفاده کننده، مقرون به صرفه بودن، انسجام برنامه های ساده و سریع، حصول بازده مناسب و ثابت با صرف هزینه و منابع کمتر مادی و انتشار سریع اطلاعات می شود. در بسیاری از مطالعات کاربری فناوری اطلاعات تصدیق شده است که این فناوری به رشد افزوده در سطح سازمان کمک می کند

بر این اساس و باتوجه به نقش و تاثیر فنآوری اطلاعات در توسعه منابع انسانی ، در این مقاله سعی بر آن است مفهوم فنآوری اطلاعات، مفهوم توسعه منابع انسانی تبیین و به نقش فنآوری اطلاعات در ابعاد مختلف توسعه منابع انسانی در نظام آموزشی پرداخته شود.

-2مفهوم مدیریت منابع انسانی

مقصود از مدیریت منابع انسانی، سیاست ها و اقدامات برای اجرای بخشی از وظایف مدیریت است که با جنبه هایی از فعالیت کارکنان وابسته می باشد. به ویژه برای کارمند یابی، آموزش دادن به کارکنان، ارزیابی عملکرد، دادن پداش و ایجاد محیطی سالم و منصفانه برای کارکنان سازمان..مدیریت منابع انسانی معطوف به سیاست ها، اقدامات و سیستم هایی است که رفتار، طرز فکر و عملکرد کار کنان را تحت تاثیر قرار می دهد

مدیریت منابع انسانی عبارت است از رویکردی استتراتژیک برای جذب، توسعه، مدیریت، ایجاد انگیزش و دست یابی به تعهد منابع کلیدی سازمان ؛ یعنی افرادی که در آن یا برای آن کار می کنند 

هیچ یک از منابع مطالعه شده در این زمینه، مجموعه فعالیتهای مدیریت منابع انسانی را در قالب سیستمی از فرایندهای مرتبط و به هم پیوسته ترسیم و تشریح نکردهاند. یکی از دلایل این واقعیت این است که فعالیتهای مدیریت منابع انسانی به قدری متفاوت، متنوع و دارای مبانی مختلف هستند که تجمع تمام آنها در قالب یک سیستم امکانناپذیر است .همانند تقسیمبندی رویکردهای سخت و نرم به مدیریت منابع انسانی، فعالیتهای آن را هم میتوان در دو دسته سخت و نرم گنجاند. به عنوان مثال مبحث انگیزش کارکنان یک فعالیت کاملاً نرم استدر حالی که فعالیت حقوق و دستمزد یک فعالیت کاملاً سخت است. البته این دسته بنده فرضی است چرا که میزان سختی یا نرمی دارای طیفی خواهد بود بهرحال علیرغم نبود چنین تصویر سیستماتیک از فعالیت ای سخت مدیریت منابع، می توان سیستمی برای آن طراحی که شامل فعالیت های رویه پذیر باشد.

-3مفهوم فناوری اطلاعات

فناوری اطلاعات به معنای عام آن به عنوان مجموعه ای از ابزارها و سیستم ها جهت گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد می باشد فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارت است از فناوریهایی که فرد را در ضبط، ذخیره سازی، پردازش، بازیابی، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می کند. این اصطلاح شامل فناوریهای نوین رایانه، انتقال از طریق دورنگار و دیگر وسائل ارتباطی می شود. فناوری اطلاعات روش کار ما را دگرگون کرده، امور اقتصادی و اجتماعی و حتی نحوه تفکر ما را نیز تغییر داده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه ای از روش ها، قواعد، ابزار و تجهیزات جهت شناسایی، جمع آموری، ذخیره و تولیدو تززیع، سازماندهی، باز تولید و نگه داری اطلاعات است 

امروزه فناوری اطلاعات در مقایسه با دیگر وسائل جمعی دامنه ای بمراتب وسیع تر دارد و امکاناتی را برای تغییر و پیش بینی دورنمای تازه ای را برای توسعه ارائه می کند. فناوری اطلاعات موجب پخش سریع نظراتف بهبود در آموزش،علوم، مراقبت های پزشکی و فرهنگ می شود.فناوری اطلاعات ماشین کار تلقی می شود و ارتباطات محصول آن است. فناوری اطلاعات و ارتباطلات به یکدیگر وابسته هستند.بدون فناوری اطلاعات و ارتباطات،ارتباط در سطح بین المللی و بین افراد غیر ممکن خواهد بود.

برخی از صاحبنظران فناوری اطلاعات را به عنوان گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات، اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد می دانند که با استفاده از ابزار رایانهای و مخابراتی صورت میپذیرد. فنآوری اطلاعات قبل از اینکه یک سیستم سختافزاری و مجموعهای از الگوها باشد یک نظام فکری و فرهنگی است و می توان آم را فرهنگ تولید اطلاعات نامید. به طور کلی در مفهوم فناوری اطلاعات مولفه هی زیر وجود دارد : فرهنگ تولید اطلاعات؛ اطلاعات گرایی؛ جمع آوری اطلاعات؛ خلاصه سازی اطلاعات؛ تحلیل گری ؛ حساسیت اطلاعاتی؛ پردازش گری؛ تفکر شبکه ای؛ بهینه سازی: یکپارچه سازی ؛ پژوهش گری: روش سازی؛ ذخیره سازی؛ انتقال اطلاعات.

-4نقش فناوری اطلاعات در فرایند مدیریت منابع انسانی

فناوری اطلاعات بر تمامی ابعاد و جوانب سازمانها تاثیرات شگرفی میگذارد و مدیران سازمانها جهت اداره کارا و اثربخش سازمان ملزم به توجه به مسائل مرتبط با فناوری اطلاعات هستند. چه در غیر اینصورت محکوم به فنایند. ورود و به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان در حوزه های مختلف کارکردهای خاص خود را خواهد داشت و از جمله در حوزه منابع انسانی و عملکردهای آن می تواند نقش های زیادی را در جهت انجام بهتر وظایف مدیریت منابع انسانی ایفا نماید. همانطوری که مشخص است با به کارگیری فناوری اطلاعات در هر یک از عملکردها، زمینه های لازم جهت شناسایی، انتخاب استخدام، آموزش و به کارگیری موثر منابع انسانی ایجاد خواهد شد و در نهایت ارتقاء عملکرد منابع انسانی را به دنبال خواهد داشت. برخی از نتایج کاربرد فناوری اطلاعات در عملکردهای مختلف مدیریت منابع انسانی به شرح ذیل است.

. دقت در انجام عملکرد

. سرعت در انجام عملکرد

. شفافیت در سیستم

. جامعیت در طراحی سیستم

. اطلاع رسانی گسترده و به موقع با استفاده از شبکه های اینترنت و اینترانت

. ارزیابی دقیق و سریع

. اعلام بازخورد به موقع

. انجام امور تکرارپذیر توسط سیستم های سخت افزاری

. کنترل و ارزیابی نامحسوس

. برقراری عدالت

. برقراری نظم بیشتر

.-1-4تغییر در فرآیندها و ساختار سازمانی از طریق فناوری اطلاعات

سازمان ها همواره از جوانب مختلف تحت فشار هستند تا تغییراتی در آنها اعمال شود به عبارتی دیگر سازمان ها برای انطباق با محیطشان تغییر می کنند و هدف نهایی از این تغییر یک معقوله استراتژیک است؛ سازمان از طریق انطباق با محیط می خواهند عملکرد بقاء، رشد و پیشرفت را تضمین نمایند. از این رو ساختار سازمانی در این رابطه نقشی مهم ایفا می کند. وقتی سازمان شکل معینی را می پذیرد بهتر می تواند وظایف خود را انجام دهد. در این رابطه به خصوص فناوری های اطلاعاتی عامل اصلی تغییر محسوب می شوند.

فناوری های اطلاعاتی نه تنها عامل تغییر هستند بلکه خودشان با سرعت رو به رشدی تغییر می کنند. به عنوان مثال با گذشت زمان ابزارهایی که سازمان ها جهت انجام امور جاری استفاده می کنند تغییر می کند، هم اکنون شاید به سختی بتوان سازمانی را یافت که از دستگاه نمابر و رایانه جهت انجام امورجاری خود بهره نبرد. پیشرفت در فناوری اطلاعات بدان معنی است که اطلاعات بیشتری در سازمان ها ایجاد شده و گردش آن نیز سریع تر بوده است. بسیاری از فرآیندهای دستی قدیمی به طور کامل مکانیزه شده اند، این تحولات موجب تغییرات مهمی در ساختار شغلی و تخصصی پرسنل شده است.

با توجه به مطالب فوق حتی بیان این مطلب که در آینده سازمانها بدون فناوری اطلاعات و ارتباطات بتوانند به حیات ساختاری خود ادامه دهند تقریبا دور از تصور است. تاثیرات فناوری اطلاعات، ساختار را به گونه ای دگرگون می سازد که با شکل امروزی آن متفاوت خواهد بود. ساختار سازمانی مناسب با پیشرفت فناوری ها، توان مدیریت را در تحصیل ماموریت ها و هدف های راهبردی افزایش خواهد داد. در سازمانی که فرآیند گردش اطلاعات در آن رکن اساسی را ایفا می کند - یا اطلاعات نگر و اطلاعات بر است - بدون شک فناوری اطلاعات و ارتباطات در ساختار آن تاثیر خواهد گذاشت..

ساختار سازمانی مهمترین عامل در برقراری ارتباطات و استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات است به عبارت دیگر سرمایه گذاری و به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بایستی ساختار سازمانی را متحول و اثربخش سازد. از اینرو جوامع دچار دوگانگی شده یا می شوند و بخش فوقانی و زیرین ساختار اشتغال در حال رشد و بخش میانی آن در حال کوچک شدن است . سرعت و میزان این تغییر به جایگاه هر کشور در تقسیم کار جهانی و فضای سیاسی آن بستگی دارد

-2-4 محیط و نقش در حال تغییر مدیریت منابع انسانی

یکی از پیامدهای فناوری اطلاعات، جهانی شدن نیروی کار می باشد. در واقع محیطی که مدیریت منابع انسانی می تواند نیروهای مورد نیاز خود را جذب نماید فراتر از مرزهای جغرافیایی خواهد بود. لذا مدیریت سازمان ها در زمینه جذب و به کارگیری نیروی کار در سطح جهانی - از نظر گزینش، آموزش و اجرای سیاست های پرداخت پاداش، حقوق و ... - با چالش های بسیاری رو به رو خواهد شد. جهانی شدن نیروی کار و سایر عوامل موجب شده اند که ماهیت مشاغل و کارها، دستخوش تغییرات شدید قرار گیرد