بخشی از مقاله
چکیده
سرگذشت تاریخی زن در میان اقوام، ملل، فلاسفه و اندیشمندان، وجَود آراء متفاوت و گاهاً متعارض و متناقض نسبت به ارزش و وزن اجتماعی و حقوقی زن نشان از اندکی سرمایهعلمی انسان و جزئی و گزینشی بودن آن است؛ که هنوز هم نتیجهاي بخرد و سرنوشتساز و شکستناپذیر نیافته و به هر راهی که رفته به بیراهه و کجراهه رسیده است. به-همین منظور مقاله حاضر با هدف تبیین جایگاه اجتماعی و حقوقی زن در اسلام و قران به روش مطالعه مروري در دو بخش مجزا به عظمتاجتماعی و حقوقی زن در اسلام پرداخته شده است؛ در بخش نخست گذري مختصر در ملل باستانی و اندیشههاي فلاسفه قدیم پیرامون زن و در بخش دوم نگاه اجتماعی و حقوقی مکتب انسانساز و مترقی اسلام و قرآن پیرامون مسائل اجتماعی و حقوقی و نشان دادن اینکه چگونه اسلام منزلت حقوقی و اجتماعی زن را بازگردانید و خلقت او را موهبت و عطیهالهی نامید؛ بررسی شده است؛ و در پایان نتایج و پیشنهاداتی در این زمینه ارائه گردیده است.
واژههاي کلیدي: قرآن، اسلام، جایگاه زن.
-1 مقدمه:
»ما اکرم النساء الا کریم و ما اهانهن الا لئیم«»زنان را جز بزرگواران بزرگ نمیدارند و جز لئیمان پست نمیشمرند» «رسول اکرم - ص - .«زن در طول حیات زندگی بشر همیشه یکی از مسائلی بوده است که مورد توجه جوامع و فلاسفه قرار گرفته است.گاهی او را تا حد یک حیوان پایین آوردهاند و گاهی او را فراتر از همه موجودات و از جمله مردان قرار دادهاند. گاهی او را اسیر و مهجور ساختهاند و زمانی او را آزاد مطلق دانستهاند. گاهی او را تربیت ناپذیر و غیر قابل اعتماد» باید با شلاق سراغ او رفت - « نیچه، - 1383 و گاهی او را مساوي مرد و بلکه مشابه مرد دیدهاند. و زمانی نیز» مدنیت و دموکراسی را مسأله زن، و مسأله زن را بیماري اجتماعی و فرهنگی و روانی جامعه و عصبیت از جنس مردانه و خشونت و حتی حقوق بشر دانستهاند و حتی تا جایی پیش رفتهاند که روشنفکري را مسأله زن دانستهاند - « نیکفر، . - 1378
با وجود این زن هنوز هم مسأله است، مسألهاي که دانشمندان، فیلسوفان و روشنفکران قدیم و جدید هر کدام در خور خود راجع به او و حقوق او بحث و تبادل نظر کردهاند. اما آن چیزي که بر همه محرز است این است که زن هنوز اسیر تفکرات و ورزشهاي ذهنی بشر است. زن هنوز نجات نیافته و شخصیت و عظمت و حقوق خود را باز نیافته است. وبازیچه تزویرهاي تاریخ قرار گرفته و فلسفه و اندیشههاي مدرن تنها وضعیت قدیم و جدید او را توجیه کرده است. در این میان آنچه نادیده قرار گرفته شده و از مرحله تئوریک به مرحله پراتیک نرسیده، نگرش اسلام به زن و حقوق او بود؛ که با ورود خود، به اذعان دوست و دشمن، تنها اسلام بود که حقوق و کرامت زن را احیاء کرد و بدون نقص و حب بغض بشري به طرح مسأله زن، نه به نفع زن و نه به نفع مرد بلکه براي سعادت هر دو و جامعه بشري، و بر طبق حقیقت وجودي و خلقت طبیعی زن - به شهادت علم - پرداخت و همه زنان و مردان مؤمن را به آن دعوت کرد و به همه اعلام کرد که برتري نه به زن بودن و نه به مرد بودن است»با تقواترین شما برترین شماست خواه زن باشد و خواه مرد.« و اعلام کرد که نجات دهندة زن و مرد تخیلات ذهنی و هواهاي نفسانی انسان ناقصالعقل و کم ظرفیت نیست؛ بلکه تنظیم و هماهنگ کردن اعمال و رفتار بر مسیر قانون خلقت و فطرت الهی است. بنابراین مسئله اصلی در این پژوهش بررسی و نقد دیدگاههاي متعارض با جایگاه واقعی زن و تبیین نگاه انسان دوستانه اسلام و قرآن به جایگاه زن ارزش و منزلت او میباشد از این رو در این مقاله در تلاش هستیم تا ضمن بررسی هویت زن در ملل باستان و اندیشههاي فلاسفه قدیم در بخش نخست، به روشن نمودن نقش و جایگاه اسلام در احیاي منزلت زن در بخش دوم بپردازیم.
بخش اول: قسمتی از سرگذشت زن در میان جوامع و ادیان و فلاسفه
زن در اجتماعات بدوي بشر:
زن در اجتماعات اولیه بشر بعنوان یک انسان مطرح نبوده تا چه رسد به یک شهروند درجه دوم. معامله با او همانند رفتار با حیوانات بوده است، داراي هیچ اختیار و ارزش انسانی نبوده و» حتی در قحطیهاي عمومی و در میهمانیهاي خصوصی از گوشت زن استفاده کردهاند و غذاهاي رنگارنگ براي مهمانها تهیه و تقدیم میگردید. خلاصه اینکه زن در جوامع بشر اولیه شکل انسان را داشت و آثار وجودي حیوان اهلی را - « طباطبایی، . - 1359
زن در اندیشه فلاسفه یونان قبل از میلاد:
فلاسفه یونان که از شهرت جهانی برخوردارند در سخنهاي خود جملات تحقیرآمیزي نسب به زن ارائه دادهاند که نشان از وزن اجتماعی و حقوقی زن در عصر ظهور فلاسفه یونان میدهند. افلاطون میگوید از خدایان شاکر هستم که به من هفت مزیت بخشیده است؛ نخستین آنها این است که من انسانی آزاد به دنیا آمدهام نه برده، دوم آنکه مرد به دنیا آمدهام نه زن. فیثاغورث میگوید اصلی خوب وجود دارد که آفرینندة روشنایی و نظم مرد است و اصلی بد وجود دارد که آفرینندة آشفتگی و تاریکی زن است - توصیه میشود این دیدگاه با عقیدة خلقت زن و مرد در قرآن کریم مقایسه
