بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش، نقش اخلاق در حسابداری و حسابرسی مورد بررسی قرار می گیرد. از هدفهای این پژوهش، بررسی عواملی که باعث رفتار غیر حرفه ای و غیر اخلاقی حسابداران و حسابرسان می شود، می باشد. اخلاق به عنوان یکی از مهمترین موضوعات با اهمیت برای جلب اعتماد جامعه جهانی به توانایی حرفه حسابداری و حسابرسی مورد توجه می باشد. متاسفانه رفتارهای غیر اخلاقی و غیر حرفه ای شرکتهای بزرگ حسابرسی از جمله انرون و ورد کام باعث بروز مشکلات جهانی و بی اعتمادی افراد به موسسات حسابداری و حسابرسی شده است. به دلیل نیاز افراد جامعه به یک مرجع قابل اعتماد که به دور از هر گونه تمایلات جانبدارانه ای بتواند صورتهای مالی ارائه شده توسط شرکتها، را تایید نماید ضرورت توجه به اخلاق حسابداری برای حسابداران حرفه ای و کسانی که به خدمات حسابداری تکیه دارند اهمیت زیادی دارد و حرفه حسابداری باید اصول اخلاقی و قوانینی را تدوین نماید که اعضای آن را ملزم نماید تا به سطحی از خویشتنداری برسند که ماورای این الزامات قانونی و مقررات باشد و این اصول اخلاقی در آنها نهادینه شود. نتایج پژوهش نشان میدهد که آموزش به دانشجویان قبل از ورود به بازار کار، ایجاد و حفظ فرهنگ سازمانی و اخلاقی در موسسات، همسو شدن دوره های آموزشی کشور با دوره های آموزشی در سطح بین الملل می تواند بر رعایت اصول اخلاقی توسط فعالان این رشته موثر باشد.
واژه های کلیدی: حسابرسی، حسابداری، اخلاق، رفتار غیر حرفه ای.
مقدمه
اخلاق یکی از مهمترین موضوعات با اهمیت در حسابداری و حسابرسی است. پیشرفت های چشمگیر علمی و فنی و بروز مسائل اخلاقی بنگاه های تجاری در دو دهه اخیر موجب گردید تا اعتماد جامعه جهانی به توانایی حرفه حسابداری و حسابرسی در حفظ منافع سرمایه گذاران، کاهش یابد. . - کامیابی و نوش آبادی، - 1392 هدف این مقاله، ارائه راهنماییهای لازم درباره رفتار حرفه ای، شامل ضوابط عمومی و اصول بنیادی است که باید توسط کلیه حسابداران حرفه ای، به منظور دستیابی به هدفهای موردنظر حرفه حسابداری رعایت شود. ارتباط میان این ویژگیها و رفتار حرفهای، محور اصلی بسیاری از انتقادات وارده به حرفه حسابداری طی 30 سال گذشته است.
طی قرن بیستم، حرفه حسابداری بهعنوان شغلی وابسته به اخلاق و اصول اخلاقی تلقی میشد؛ اما این ادعا از سوی تنظیمکنندگان مقررات، قانون گذاران، سرمایهگذاران و سهامداران مورد تردید قرار گرفته است. پیامدهای رفتارهای غیر اخلاقی و غیر حرفه ای شرکتها از جمله انرون و ورد کام باعث بروز مشکلات جهانی و بی اعتمادی افراد به موسسات حسابداری و حسابرسی شده است به طوری که حرفه حسابداری و حسابرسی به طور جدی آسیب دید. اگر فرهنگ اخلاقی توسط حسابرسان رعایت می شد این چنین رسوایی هایی به بار نمی امد و اعتبار و شهرت بسیاری از افراد که به این موسسات اعتماد کرده بودند بر باد نمی رفت. برای جلوگیری از این وقایع ناخوشایند و عواملی که باعث رفتار غیر حرفهای و غیر اخلاقی میشود باید علل بروز این رفتار مورد واکاوی قرار گیرد.
تعریف اخلاق
اخلاق در زبان لاتین به عنوان - Ethics - بیان میشود که از ریشه ای یونانی به معنای آداب و رسوم گرفته شده است. اما در زبان فارسی اخلاق از کلمه ای عربی بر وزن افعال و جمع واژه خلق گرفته شده است. خلق مجموعه صفات، ویژگی ها، حالات وخوی درونی که سرچشمه گفتار و رفتار انسان هستند، را گویند و به معنی بهبود روابط انسان با خدا - خدامحوری - ، با خود - خودباوری و عزت نفس - و با دیگران - مردم داری - میباشد.در فرهنگ دهخدا اخلاق چنین تعریف شده است:
“دانش بد و نیک خویها. یکی از سه بخش فلسفه عملیه، و آن تدبیر انسان است نفس خود را یا یک تن خاص را. که به معنی خلق و خوی ها تعریف شده و علم اخلاق عبارتست از علم معاشرت با خلق و آن از اقسام حکمت عملیه است و آن را تهذیب اخلاق و حکمت خلقیه نیز نامند.”اخلاق حرفه ای اخلاق کسب و کار، یکی از بخشهای اخلاق کاربردی است و در فرهنگ وبستر به معنای رفتار بیطرفانه، عادلانه و صحیح در جهان تجارت است. از اجزای آن، میتوان به اخلاق حرفه ای اشاره کرد. اخلاق حرفه ای، زیر مجموعه اخلاق کسب و کار و شامل احکام و روشهای پسندیده ای میباشد که در یک حرفه مورد استفاده قرار میگیرد. نظام هر حرفه، ترکیبی از قوانین، مقررات و اخلاق حرفه ای میباشد
که بر آن حاکم است. ضوابط رفتاری و اخلاقی هر حرفه، مهمترین خط مشی آن را تشکیل می دهد و مواردی چون تعریف مفاهیم اصلی حرفه، روابط اعضا با جامعه و روابط اعضا با یکدیگر را در بر می گیرد. اخلاق حرفه ای دانشی است که به نحوی روشمند، رفتار مناسب و درست را در هر حرفه تبیین و رهنمودهای عملی و کاربردی را به منظور تعیین حد و مرز مسئولیتها، ارائه می دهد. بسیاری از حرفه های شناخته شده، اصول و استانداردهای کاربردی را برای اخلاق حرفه ای خود تدوین نموده اند. هدف اساسی از تدوین استانداردهای رفتاری، این است که مسئولیتهای اخلاقی در قبال جامعه، دیگران و محیط مشخص گردد. - بیات، - 1387 تحقیقات گذشته بر مفاهیم جنبی - فرعی - اخلاقی پرداخته اند و تاکنون به طور مشخص مفهوم اخلاق به صورت بنیادین و دررابطه با ذات دانش حسابداری، ارایه و الگوسازی نشده است. ارتباط حسابداری و اخلاق فراتر از یک مفهوم جنبی می باشد چرا که موارد یادشده خاص حسابداری نیست. اصول و مبانی حسابداری ریشه های اخلاقی دارند به طوری که تفکیک حسابداری از آن امری ناشدنی است. - 1952، - Littelton اگرچه حسابداران چالش های اخلاقی زیادی را تجربه نموده اند، لکن درک مبانی، چارچوب و بافت تفکر اخلاقی اهمیت مضاعف دارد. 1996 - ، - Gaa
اهداف آموزش اخلاق به حسابداران
1 - ربط دادن آموزش حسابداری به مسائل اخلاقی.
2 - به رسمیت شناختن مسائل در حسابداری که دارای مفاهیم اخلاقی هستند.
3 - توسعه دادن حس تعهد اخلاقی یا مسئولیت پذیری.
4 - توسعه توانایی های موردنیاز برای مقابله با درگیری های اخلاقی یا مشکلات.
5 - یاد بگیرید با عدم قطعیت حرفه حسابداری مقابله کنید.
6 - صحنه را برای تغییر در رفتار اخلاقی تنظیم کنید.
7 - تقدیر کنید و درک کنید تاریخ و ترکیب تمامی جوانب اخلاق حسابداری و ارتباط آن ها را با حوزه عمومی.
فرهنگ اخلاقی سازمان فرهنگ بهصورت مجموعهای از الگوهای رفتار اجتماعی، هنرها، اعتقادات، رسوم و سایر محصولات انسان و ویژگیهای فکری جامعه یا ملت تعریف میشود. از ترکیب دو واژه فرهنگ و سازمان اندیشهای تازه پدید آمده است که هیچیک از آن دو واژه این اندیشه را در بر ندارد. سازمان، استعاره ای برای نظم و تربیت است، درحالیکه عناصر فرهنگ نه منظم هستند و نه با نظم. از این رو، میتوان گفت فرهنگ در سازمان مانند شخصیت در انسان است. به عبارت دیگر، هر سازمان شخصیتی به نام فرهنگ سازمانی دارد. فرهنگ سازمانی قسمتی از محیط داخلی سازمان را توصیف می کند که در حقیقت ترکیبی از مجموعه تعهدات، اعتقادات و ارزشهای مشترک بین اعضای سازمان است و برای راهنمایی کارکنان در انجام وظایف استفاده می شود.
هافستد 2004 - ، - Hofstedبیان میکند تعریف فرهنگ سازمانی به دلیل مشخصات پیچیده آن، مشکل است؛ زیرا بخشی از صورت های فرهنگ، غیر ملموس بوده و قابل مشاهده نیست. با وجود این سختی، به نظر می رسد بیشتر نویسندگان بر این نکته اتفاق نظر دارندکه فرهنگ سازمانی نقطه محوری و مرکز عملکرد سازمان است. هیل و همکاران 2000 - ، Hill - et al معتقدند فرهنگ سازمانی الگویی از ارزشها، عقاید و رفتارهای یاد گرفته شده از گذشته به همراه تجربه ای است که در طول حیات سازمانها، توسعه یافته و در رفتار اعضا آشکار می شود. مارتین 2002 - ، - Martin فرهنگ سازمانی را به عنوان الگوهایی از مفاهیم که از به هم پیوسته شدن مظاهر فرهنگی گوناگون مانند داستانها، آداب و رسوم، تجربیات رسمی و غیررسمی حاصل شده است می داند.
