بخشی از مقاله
چکیده
رویکرد ژئواکونومیک که از ابتداي قرن 21 به صورت رویکردي نوین براي تحلیل مسائل بین المللی عنوان شد تعامل سه عنصر جغرافیا ، قدرت و اقتصاد را جهت کسب قدرت و امنیت دولت ها مورد مطالعه قرار می دهد .در قرن حاضر انرژي به ویژه نفت و گاز به عنوان روح ژئواکونومیک در فرایند توسعه ،تامین امنیت منطقه اي و بین المللی نقش آفرینی می کند .در راستاي اهمیت یابی منابع انرژي در پیشبرد اهداف ملی و پر رنگ شدن گاز به عنوان یک منبع انرژي ارزان و پاك نسبت به نفت ، کشور هاي تولید کننده و صادر کننده به دنبال افزایش سهم خود در این بازار هستند .ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخائر گاز جهان ، جایگاه ویژه اي در این بازار دارد این ذخائر علاوه بر تامین نیاز داخلی و هم چنین تبدیل آن به برق و امنیت انرژي داخلی کشور موثر هستند .در این میان عسلویه به دلیل برخورداري از ذخائر عظیم گازي و هم چنین بزرگترین پروژه هاي اکتشاف و استخراج گازي کشور جایگاه به خصوصی در تامین امنیت انرژي و امنیت ملی ایران دارد .هدف پژوهش این است تا نشان دهد این اهمیت با محاسبه جایگاه ویژه اقتصادي این منطقه و بهره گیري از همکاري هاي بین المللی و منطقه اي در اکتشاف ،استخراج و صدور گاز بیشتر می شود.
واژگان کلیدي: ژئواکونومی، عسلویه، امنیت ملی، امنیت انرژي
مقدمه
اهمیت انرژي موضوع مهمی است که در دهه هاي اخیر بسیار پر اهمیت شده و اولویت سیاسی همه کشور ها اعم از تولید کننده و مصرف کننده قرار گرفته است. ایران همواره در طول دهه هاي مختلف به دلیل دارا بودن نفت و گاز مورد توجه کشور ها و قدر تهاي بزرگ بوده است و بازار مناسبی در معادلات جهانی داشته است. امروزه کارشناسان بر این باورند که تقاضاي جهانی انرژي در حال گذار از نفت و افزایش تقاضاي گاز است و به همین اساس توجه به تولید و صادرات گاز و در مجموع تجارت گازي از اهمیت ویژه اي برخوردار است .در این بین ایران دارنده بزرگ ترین ذخایر اثبات شده گاز در جهان به شمار می رود ، در حال حاضر ایران 18 درصد از ذخایر کشف شده دنیا و 41 درصد ذخایر گازي خاورمیانه را در خود جاي داده است.
توان صادرات و کسب در آمد هاي ارزي توسط فروش گاز و هم چنین تامین نیاز گازي داخل کشور امتیاز بزرگی براي ایران محسوب می شود که ارتباط مستقیم با امنیت ملی جمهوري اسلامی ایران دارد. در این میان عسلویه و منطقه پارس جنوبی که 50 درصد تامین گاز کل کشور را در خود جاي داده و در این معادلات از جایگاه ویژه اي برخوردار است و این اهمیت زمانی پر رنگ تر می شود که این منطقه قابلیت صادرات گاز به خارج از کشور را دارد.هم چنین با توجه به همکاري هاي منطقه اي و بین المللی گسترده که در پارس جنوبی با شرکت هاي بزرگ نفتی دنیا و هم چنین کشور هاي منطقه براي انتقال گاز صورت گرفته ، این مهم را به وضوح نشان می دهد.
اهمیت این پژوهش از آنجا ناشی می شود که ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخائر گازي جهان توانایی بالقوه اي در اثرگذاري و مشارکت در بازار هاي انرژي جهان را دارد و هم چنین این توانمندي می تواند به امنیت ملی و اقتصادي کشور تاثیر عمده گذارد . این اهمیت طوري است که ما شاهد استفاده سیاسی از این ابزار - صادرات گاز - براي پیشبرد اهداف خود در صحنه بین المللی هستیم که نمونه بارز آن بیانات اخیر رهبري در تحریم متقابل اروپا از سوي ایران در صورت عدم موفقیت مذاکرات هسته اي است. این پژوهش سعی دارد تا با روشی توصیفی _تحلیلی و با استفاده از منابع ایتنرنتی و کتابخانه اي جایگاه عسلویه را در امنیت ملی ایران بررسی نماید .
فرضیه اي که در این مقاله به کار برده شده این است که عسلویه به دلیل در بر داشتن ذخایر استراتژیک گازي که اهمیت آن روز به روز بیشتر می شود و از طریق همکاري هاي منطقه اي و بین المللی و اقتصادي و با توجه به سهم اعظمی که در تامین انرژي و در نتیجه در تامین امنیت داخلی دارد ، منجر به افزایش امنیت ملی جمهوري اسلامی ایران می شود .
-1پیشینه پژوهش
کتاب منطقه آزاد انرژي در ایران :امکان سنجی و تاثیرات در سال 87 که تالیف دکتر نوبخت است با همکاري مرکز تحقیقات استراتژیک به تفصیل در باب اهمیت انرژي و تاثیرات آن بر امنیت ملی توضیح داده شده است .منطقه آزاد را مهمترین رکن در توسعه امنیت انرژي و به کار گیري سرمایه خارجی و انتقال تکنولوژي به منظور توسعه تولید و تقویت بنیان هاي عرضه نفت و گاز می داند و نتیجه گیري می کند که گسترش سرمایه گذاري هاي در صنایع نفت و گاز موجب تقویت امنیت ملی خواهد بود.
نقش گاز طبیعی در امنیت ملی ایران ،روسیه و قطر :مطالعه تطبیقی نوشته اکبر ترکان که در سال 91 چاپ شده است ،نویسنده منابع گاز را منابعی راهبردي براي این دولت ها می داند و عنوان می کند که روسیه و قطر بهره برداري خوبی از این جایگاه خود در فروش گاز در دنیا به دست آورده اند اما ایران هنوز نتوانسته از این موقعیت استراتژیک بهره برداري مطلوبی داشته باشد و همچنین برنامه هاي چشم انداز سه کشور در زمینه گاز را با هم مقایسه تطبیقط نموده است.
