مقاله جایگاه نخبگان درجامعه و وظایف مسئولین در قبال آن ها از دیدگاه مقام معظم رهبری

بخشی از مقاله

چکیده:

رهبر انقلاب اسلامی ، جوانان نخبه را به ماندن در کشور بجای رفتن به کشورهای بیگانه با برخی ذهنیت های رفاهی، سفارش کردند و فرمودند: بجای آنکه خود را در هاضمه بی رحم و آزمند جوامع بیگانه، قرار دهید، سازنده هندسه صحیح سلامت کشور و تضمین کننده مغز و سلسله اعصاب و استخوان بندی جامعه خود باشید. حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به مشکلات و ضعف های کشور در کنار پیشرفتها و توانایی ها، خاطرنشان کردند: ماندن در کشور و تلاش برای برطرف کردن ضعف ها و منشأ اثر بودن برای مردم، دارای افتخار و شرف است. نخبهی جامعهی اسلامی باید متناسب با منظومهی فرهنگی جامعهی اسلامی تعریف شود یک کشور از نخبگان خودش میخواهد که به نیازها و مطالبات عمومی و به مصالح کشور بیندیشند؛ به آنها پاسخ دهند و خودشان را متعهد بدانند. پیشرفت همهجانبه هر کشور در گرو توجه به نخبگان و توسعه دانش و فناوری است. رهبر انقلاب می فرماید"اعتقاد راسخ من این است که اگر چنانچه بر روی مسئلهی علم و فناوری و نخبهپروری سرمایهگذاری کنیم، حتماً در یکی از بااولویتترین کارها سرمایهگذاری کردهایم. پیشرفت علمی و به دنبال آن، پیشرفت فناوری، به کشور و ملت این فرصت و این امکان را خواهد داد که اقتدار مادی و معنوی پیدا کند. بنابراین با یک نگاه راهبردی، علم یک چنین اهمیتی دارد.

واژگان کلیدی: نخبگان، جامعه، مسئولین، مقام معظم رهبری

.1 مقدمه

نقش نخبگان هر جامعه در افتخار و استقلال آن کشور نقشی بارز است، به طوری که یک نخبه می تواند خود به تنهایی جمعیتی را به دنبال خویش بکشاند و اگر فردی خواستار موفقیت محیط اطرافش باشد، آن جمع را در راه توسعه راهنمایی می کند و اگر عکس آن باشد، می تواند با جریان سازی و پیش داوری با جاذبهی گرچه محدود خود، آن ها را برای به انزوا کشیدن راهنمایی کند. پس نقش نخبگان چه در حالت مثبت و چه غیر از آن مهم و قابل توجه است و نباید آن را نادیده گرفت. نخبه باید با احساس مسئولیت به کشور و ملت خود، در عرصه کاری تلاش و فداکاری کند چرا که بدون علاقه به سرنوشت این دو، فرد نمی تواند در جامعه خود تآثیری واقعی و راهگشا داشته باشد. به طوری که می توان خروجی های نخبگان را معلول مسئولیت پذیری، علاقه و دلبستگی به توسعه کشور دانست.

از طرفی هم نخبه کسی است که از فرصت های بدست آمده نهایت بهره و توان مفید را می برد و اساساَ نخبه و نخبه گری دلیل نابغه گری شخصی نیست. به طور مثال یک نفر می تواند از لحاظ تحصیلی در سطوح متوسط باشد ولی از استعدادهای ذاتی خود در مسائل ورزشی به بهترین نحو ممکن استفاده کند که فرد نیز نخبه لحاظ می گردد. مباحت علمی و پژوهشی صرفا یکی از ملاک های نخبگی است. پیشرفت های مقطعی و یا پیوسته کشور ایران را در سه دهه اخیر، می توان ناشی از اراده، مسئولیت پذیری و احساس دلبستگی نخبگان به کشور برشمرد که با وجود مشکلات فراوان و نبود زیرساختهای تکنولوژیکی، صدها شخصیت برجسته در رشته های مختلف، به تلاش مشغولند و نتایج بزرگی را در عرصههای مختلف بدست آوردند - محسنی، . - 1394

الف - وظایف نخبگان با توجه به عقب ماندگی علمی تاریخی کشور به دلیل تسلط حاکمان و زمامداران وابسته و غافل که باعث فاصله علمی زیاد بادنیا شدند ،ضرورت استمرار حرکت پرشتاب علمی تا رسیدن به نقطه متناسب با شأن و جایگاه ملت ایران را دو چندان می کند. لذا نخبگان به عنوان سردمداران نهضت علمی کشور نقش ویژه ای در این میان برعهده دارند.در کلام رهبری نخبگان دارای وظایف زیر می باشند:

.2 بجا آوردن شکر نعمت نخبگی

رهبر معظم انقلاب در ایتدا چند سفارش پدرانه به جوانان نخبه داشتند. »نخبگی را یک نعمت الهی دانستن و بجا آوردن شکر این نعمت« اولین توصیه رهبر انقلاب به جوانان برتر علمی بود که گفتند: این نخبگی را از برکت انقلاب اسلامی نیز بدانید زیرا انقلاب به جوانان ایران شخصیت، هویت و جرأت داد تا نیرو و استعداد درونی خود را بکار اندازند - - .94/7/22

.3 شرکت نخبگان در اردوهای جهادی

جهاد یکی از مفاهیم اساسی مکتب اسلام است. به عبارتی، واژه جهاد حکایت از امری مقدس و پر اجر و ثواب دارد. از منظر رهبر انقلاب تولید علم امر مقدسی است. » من امروز به شما عرض میکنم… امروز تولید علم… یک جهاد است. مجاهد فی سبیلاللَّه تولید کننده است؛ باید هم علم را بیاموزیم و هم علم را تولید کنیم.« - بیانات معظم له در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی - 85/01/01 - ترجیح دادن روحیه جهادی بر روحیه تافته ی جدا بافته بودن دومین سفارش پدرانه حضرت آیت الله خامنه ای به جوانان نخبه بود.ایشان یکی از آفت های افراد صاحب امتیاز را »احساس تافته ی جدا بافته بودن« دانستند و خاطرنشان کردند: این، یک بیماری شخصیتی است که نباید بگذارید در شما رشد کند و تنها راه مقابله با آن نیز تقویت »روحیه جهادی« و انجام دادن کار با همه توان برای خدا و به عنوان یک وظیفه است.

رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه شرکت در اردوهای جهادی یکی از راههای تقویت »روحیه جهادی« است، افزودند: شرکت در اردوهای جهادی موجب آشنایی با متن مردم و مشکلات و معضلات جامعه می شود.معظم له با اشاره به تجربه طولانی خود در سالهای بعد از پیروزی انقلاب، بی خبر بودن برخی از مسئولان از واقعیات و معضلات جامعه بخصوص در روستاها و شهرهای دور دست و در میان خانواده های فقیر را یکی از مشکلات دانستند و گفتند: اردوهای جهادی بهترین فرصت برای جوانان بمنظور آشنایی با واقعیات و همچنین خدمت مستقیم به مردم است.ایشان با انتقاد از ادامه اردوهای دانشجویی به برخی کشورهای اروپایی، با وجود هشدارهای قبلی، تأکید کردند: این اردوها یکی از غلط ترین کارها است و اردوهای جهادی بسیار بهتر و شرافتمندانه تر از برگزاری چنین اردوهایی است - - .94/7/22

.4 انفاق دانش

رهبر انقلاب با تاسی از آیات قرآن انفاق کردن را صرفا در امور مادی و مالی نمیبینندانفاق" رزقِ دانش این است که آن را در خدمت جامعه قرار بدهید؛ در خدمت تاریختان، در خدمت آیندهتان، در خدمت ملّتتان قرار بدهید" - - 93/07/30

.5 نخبگان به مثابه سازنندگان هندسه صحیح سلامت کشور

رهبر انقلاب اسلامی ، جوانان نخبه را به ماندن در کشور بجای رفتن به کشورهای بیگانه با برخی ذهنیت های رفاهی، سفارش کردند و فرمودند: بجای آنکه خود را در هاضمه بی رحم و آزمند جوامع بیگانه، قرار دهید، سازنده هندسه صحیح سلامت کشور و تضمین کننده مغز و سلسله اعصاب و استخوان بندی جامعه خود باشید. حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به مشکلات و ضعف های کشور در کنار پیشرفتها و توانایی ها، خاطرنشان کردند: ماندن در کشور و تلاش برای برطرف کردن ضعف ها و منشأ اثر بودن برای مردم، دارای افتخار و شرف است. - 94/7/22 -

. 6 خدمت رسانی نخبگان به مردم

"نخبه خودش را طلبکار از نظام نمیداند، طلبکار از مردم نمیداند، خودش را کسی می داند که می تواند به این مردم خدمت کند و موظف است که این خدمت را انجام دهد" - - .91/07/12

.7 افسران مقابله با جنگ نرم

مقام معظم رهبری، مختصات مبارزه ای را تبیین کرد که در آن، هر قشر می بایست رسالت خود را بازشناسد و نحوه ایفای نقش خود را نیز دریابد. در" جنگ نرم، قدر مسلّم، نخبگان فکریاند که باید به میدان بیایند. یعنی شما افسران جوانِ جبههی مقابلهی با جنگ نرم هستید" - . - 88/06/04

.8 نقش نخبگان در الگوی ایرانیاسلامی پیشرفت

نخبهی جامعهی اسلامی باید متناسب با منظومهی فرهنگی جامعهی اسلامی تعریف شود. به عبارت دیگر، ممکن است کسی درسهای متداول دانشگاهی را در داخل یا خارج از کشور خوانده باشد و در یک فضای کاملاً مشخص، استاد یا دانشجوی موفقی تعریف شود، اما نخبهی یک جامعهی اسلامی نباشد. "یک کشور از نخبگان خودش میخواهد که به نیازها و مطالبات عمومی و به مصالح کشور بیندیشند؛ به آنها پاسخ دهند و خودشان را متعهد بدانند" - - .83/08/10

.9 لزوم توجه نخبگان بر بعد معنوی خویش

"یک نکتهی اساسیو مهمّی هم در اینجا وجود دارد و آن نکتهی تقوا و پرهیزگاری است.جامعهی نخبگانی ما - دخترها، پسرها، جوانها عموماً؛ اساتید آنها - در سایهی تقوا و پرهیزگاری و پاکدامنی و توجه به خدا تواناییهایشان مضاعف خواهد شد، پیشرفتهایشان آسان خواهد شد. شماها یکی از بزرگترین امتیازاتی که دارید، صفای جوانی است؛ این چیزی است که همیشه با انسان نمیماند. در دوران جوانی صفا و نورانیّتی وجود دارد که جلب رحمت الهی را برای انسان آسان میکند " - جمع نخبگان خراسان شمالی در مهر ماه . - 1391

.10 لزوم توجه نخبگان به حل مشکلات داخلی

عقل حکم می کند که نخبگان ابتدا درصدد حل مشکلات داخل کشور خود باشند زیرا دولت برای آن ها سرمایه گذاری های کلانی انجام داده تا به این نقطه برسند و منتظر بهربرداری از دانش نخبگان برای پیشرفت خود است ولی به دلیل ضعف ساختاری تلاش نخبگان به حل مشکلات بیگانگان می انجامد. "برخی گزارشها حاکی از آن است که هنوز بخش عمده ای از مقالات علمی ناظر به نیازهای کشور نیست که این، خسارت است و باید به گونه ای برنامه ریزی شود که صددرصد مقالات علمی در جهت رفع نیازهای داخل قرار گیرند - - .89/07/14
ب - وظایف مسئولین با برشمردن وظایف نخبگان نسبت به کشور خویش قطعا در مقابل حقوقی برای نخبگان می بایستی قائل شد.این مهم از آنجایی نقش مهم خود را نمایان تر می کند که دشمنان پیشرفت کشور در تمام لحظه ها مشغول رصد و جذب این نخبگان به سمت خود هستند. وظایف مسئولین ذی صلاح در کلام رهبری به شرح زیر می باشد:

.11 ضرورت سرمایه گذاری بمنظور نخبه پروری

با بیان این مقدمات ضرورت توجه به نخبگان بیشتر به چشم خواهد آمد.سابقه تمدنی کشور نشانگر این است که ایرانیان همواره توانستهاند در مسیر علم و فرهنگ به جلو پیش بروند به گونهای که تجلیل و تکریم از دانشمندان جزو سابقه تمدنی ایران به حساب میآید. پیشرفت همهجانبه هر کشور در گرو توجه به نخبگان و توسعه دانش و فناوری است. رهبر انقلاب می فرماید"اعتقاد راسخ من این است که اگر چنانچه بر روی مسئلهی علم و فناوری و نخبهپروری سرمایهگذاری کنیم، حتماً در یکی از بااولویتترین کارها سرمایهگذاری کردهایم. پیشرفت علمی و به دنبال آن، پیشرفت فناوری، به کشور و ملت این فرصت و این امکان را خواهد داد که اقتدار مادی و معنوی پیدا کند. بنابراین با یک نگاه راهبردی، علم یک چنین اهمیتی دارد - - .89/07/14

.12 فراهم کردن بسترهای پژوهشی برای نخبگان

اولین مشکلی که نخبگان برای کار کردن در کشور در آن متفق القول هستند عدم وجود سازوکارهای لازم برای پژوهش می باشد لذا رهبر انقلاب فرمودند"حمایت از نخبه، در درجه ی اول باید به معنای ایجاد فرصت پژوهش و تحصیل و پیشرفت باشد - - .91/08/12

.13 نقش مهم بنیاد نخبگان در جذب و بکارگیری نخبگان

معظم له در دیدار نخبگان همواره در بیان چند توصیه مدیریتی و کاری به مسئولان و همچنین جوانان نخبه، بر لزوم جدی گرفته شدن بنیاد نخبگان تأکید می کنند:» بنیاد نخبگان یک بنیاد ملی و راهبردی است و نباید وظایف آن به دانشگاهها سپرده شود.