بخشی از مقاله
چکیده
زن و شخصیت او در طول تاریخ، همواره دستخوش بیمهریها و ناملایماتیها در تفکرات مختلف قرارگرفته است اما اسلام زن را موردتکریم و بزرگداشت قرارداد است. و برای او شخصیت و جایگاه ویژهای قائل شده است، آن را از ناتوانی که ریشه در اعماق تاریخ دارد دور ساخت و به او نیکیها عطا نمود و او را از هر شر و بدی دورنگه داشت. اسلام به زن حق اختیار همسر، حق تملک، حق اظهارنظر و مشاوره را داده، و برای اوحق ارث بردن را قائل شده است اسلام زن را از آراستن خود برای دیگران و با عشوه سخن گفتن بر حذر داشته و او را ازهر چیزی که عفت و نجابت وی را لکهدار مینماید، برحذر داشته است. دیدگاه اسلام در مورد اشتغال و فعالیت اجتماعی، اقتصادی زنان نیز تابع نگاه جامع و همه سو نگر این دین به جایگاه انسانی و نیازها و مصلحتهای فردی و اجتماعی انسان با در نظر گرفتن اهداف کلی خلقت میباشد. چنانچه این نگرش را در تعالیم قرآن کریم و سایر متون اسلامی شاهدیم.
.1 مقدمه
نگاه به تاریخ جامعه بشری وضعیت زنان را ناگوار و تاریک نشان میدهد با ظهور ادیان الهی وضعیت زنان بهبود پیدا کرد؛ ولی براثر تحریفهایی که بر آن ادیان صورت گرفت، باردیگربرای زنان دوره تاریک رابه بارآوردند. با ظهوردین اسلام، وضعیت زنان دگرگون شد وآموزه های اسلامی و رفتار پیامبر جایگاه متفاوت نسبت به گذشته از زنان به نمایش گذاشت؛ ولی امروزه جریان تهاجمی غرب، تلاش دارند که باتهاجم فرهنگ ساختگی خود، مانع گسترش وتبیین فرهنگ ناب اسلامی درمورد زنان گردد از این رو ضروری به نظر میرسد که جایگاه واقعی زنان دراسلام و سیره پیامبر تبیین شوند تا باشد که بار دیگر زنان از تقلید هویتهای پوشالی غربی دست برداشته و به الگوهای اصیل اسلامی که نماد واقعی زن را در تاریخ به نمایش گذاشتهاند بازگرداند.
اشتغال زنان نیز از دیرباز از موضوعات مهم وچالشی در نظامهای حقوقی به شمار میرفت؛ درجامعه اسلامی از لحاظ اقتصادی هیچ تکلیفی برعهده زنان گذاشته نشده است، بلکه نقش مادری و همسری زن چنان ارزش وجایگاهی دارد که دیگر نقشهای وی در سایه این دو وظیفه تعریف میشود همان طورکه حضرت خدیجه کبری رضی الله عنها با آن همه فعالیت تجاری که داشت هیچ وقت خود عملاً سفر تجاری انجام نداد و نقش مادری و همسری خود را بر هر چیزی ترجیح دادند.
گاهی تحمیل معاهدههای حقوق بشری که در چهارچوب اسلامی تدوین نشده و جامعه اسلامی ملزم به اجرای آن میشود، تناقضاتی را با باورهای دینی به وجود میآورد که شاید کمتر کسی متوجه آن شود. در این نوشتار تلاش شده است، جایگاه زن و اشتغال زنان و انتظاراتی که اسلام از زن دارد و همچنین تناقضات آن با کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان موردبررسی قرارگیرد. و دیدگاه مخالفین و موافقین و ادله آنها در مورد اشتغال زنان بیان میگرددو همچنین به ضوابط و محدودیتهای اشتغال زنان از منظر اسلام اشارهای خواهد شد و همچنین به مقایسه اشتغال زنان در جامعه اسلامی و کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان خواهیم پرداخت.
.2 زن قبل از اسلام
درواقع بررسی اوضاع و احوال زن قبل از اسلام امری لازم و ضروری است تا از خلال این بررسی، آنانقلاب و دگرگونی را که اسلام به وجود آورده و آن آزادیای که برای زن ایجادشده و حقوقی را که در سایه اسلام به دست آورده است، شناخته شود. در دنیای قبل از اسلام شرایع و قوانین مختلفی بر جهان آن روز حکمفرما بود و هریک از آنها نگرش خاصی نسبت به زنان داشتند. ولی میتوان گفت که همه آنها بهاتفاق به پستی و ناچیز بودن زن اعتقاد داشتند واو را تابع مرد دانسته و هیچگونه اختیاری برایش قائل نبودند، چه دختر باشد و چه همسر، دختر تحت اختیار پدرش، همسر تحت اختیار شوهرش و بیوه تحت اختیار فرزندانش قرار داشت. در ذیل به نمایش خلاصهای از دیدگاهها و نظرات شرایع نسبت به زن میپردازیم.
.1-2 شریعت هند باستان:
حکم شریعتهای هند قدیم چنین بود که »وبا، مرگ، جهنم، سم، افعیها و آتش بهتر از زن هستند و حق او در زندگی با تمامحق شوهرش که آقا و مالکش است، تمام میشود، پس وقتی که جسد شوهرش را ببیند که در آتش میسوزد، خودش را در همان آتش بیندازد و گرنه لعنت ابدی گریبانگیرش میشود.« - شوقی، 1998م، - 224 زن به خاطر رضایت خدایان یا فرستادن رزق و روزی و باران به عنوان قربانی تقدیم خدایان میشد و در بعضی مناطق هند باستان درختی بود که ساکنان آن منطقه هرسال دختری را تقدیمش میکردند تا بخورد.
- السباعی،1420ق، - 13 در شریعت »منو« قانون گذار هند که بیشتر از دو هزار سال قبل از بعثت رسول اکرم ظهورکرده بود، آمده است: »زن درکودکی تحت سطه پدر، درجوانی زیر سطه شوهر و وقتی بیوه شودزیر سطه فرزندانش قرار میگیرد و درصورت عدم وجود هر یک از این افراد، همان طور که میداند تحت سطه نزدیکان و خویشاوندان است، زیرا جایز نیست که به حال خودش رها شود.« - لوبون، 1979م، - 492
2-2 شریعت حمورابی:
درشریعت حمورابی زن جزء چهارپایان به شمار میرفت تا آن جا که اگر شخصی دختر کسی را میکشت باید دخترشرا به فرد میداد که یا او را بکشد یا نزد خودش نگه دارد. - السباعی، پیشین، - 14
.3-2 نزد یهودیان:
یهودیان زن را لعنت به حساب میآوردند، زیرا اوآدم را گول زد. در تورات زن به تلختر از مرگ توصیف شده است و در سفر جامعه آمده است: »پس به تحقیق و با جستجوی حکمت پرداختم تا آگاه شوم و جست و جو کنم و بدانم که شر همان جهالت است و حماقت، جنون و دیوانگی است و زن را تلختر از مرگ یافتم که مانند دامی است، دلش خار و دستانش غل زنجیر است.« - عهد عتیق، کتاب جامعه سلیمان، فصل - 7
.4-2 نزد مسیحیان:
اما در میان مسیحیان، مسیحیان نخستین، وقتی انتشار فواحش و منکرات و انحلال اخلاقی فجیع رومی ها را دیدند احساس خطرکردند، زن را مسئول همه فسق و فجور دانستند، زیرا او به داخل جامعه میرفت از لهو و لعب و خوش گذرانی لذت میبرد و هر طوری که میخواست با مردان اختلاط میکرد. پس مقرر نمودند که ازدواج آلودگی است و باید از آن دوری جست و شخص مجرد نزد خدا با کرامتتر از متأهل می باشد و اعلام داشتند که زن دری از شیطان است و باید از زیبایی و جمالش حیا کند، زیرا زیباییاش سلاحی از سلاحهای ابلیس برای فتنه و فریب است. - شوقی، 1998م، - 39 قدیس »ترتولیا« میگوید: »زن دروازه شیطان به نفس انسان و شکننده سنتهای الهی است.« درقرن پنجم »مجمع باکون« جلسهای برای بررسی این مسأله تشکیل داد که آیا زن فقط جسم است که درآن روح وجود ندارد؟ یا در بدنش روح هم هست؟ و درپایان به این نتیجه رسیدند که او فاقد روح نجات دهنده- از عذاب جهنم- است به جز مادر مسیح.
.5-2 ضرب المثل های امتهای پیشین
- ضرب المثل چینی میگوید: سخنان همسرت را بشنو ولی باورمکن.
- ضرب المثل روسی میگوید: درمیان ده زن جز یک روح نمییابی.
- ضرب المثل اسپانیایی میگوید: از زن فاسد برحذر باش و به زن فاضل و بزرگوار اعتماد کن.
- ضرب المثل ایتالیایی میگوید: تازیانه برای اسب نجیب و اسب سرکش و چوب برای زن خوب و بد میباشد. - همان، - 17
