بخشی از مقاله
چکیده
امروز بحث فناوریاطلاعات و ارتباطات نوین، که تجلی روشن آن فضای تبادل اطلاعات - فضایسایبر - است. مسئلهجدیدی را با عنوان پاسخگویی به سوء استفادههایی که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید پیش روی دانشمندان علوم جنائی قرار داده است. در این پژوهش جرایم رایانهای در ابعاد خرد و کلان مورد بررسی قرار میگیرد، این بحث در قالب دو بخش دنبال میشود. در بخش اول، پسازتوضیحاتی راجع به تاریخچه جرائم رایانهای، به تعاریف و برداشتهای مختلف آن پرداخته و انواع و خصوصیات هرکدام را بیان میگردد و در بخش دوم مقاله به محتوای این نوع جرایم گوشه چشمی داشته سپس آثار مخرب جرایم رایانهای را به تفصیل توضیح داده و در ادامه نحوه پیشگیری از این جرایم و بالاخره در آخر از جرایم رایانهای درکشورمان بحث خواهد شد.
کلید واژهها:جرم رایانهای،پیشگیری جرایم رایانهای ،آثار مخرب جرایم رایانهای
مقدمه
بشر در طول حیات خود اعصارگوناگونی را پشت سرگذاشته و هریک از آنها را با الهام از تحول عظیمی که در آن عصر پدید آمده و گامی از رشد و تکامل بشری را رقم زده نامگذاری کرده است، مانند: عصر آتش، عصر آهن و عصر حاضرکه عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات نام گرفته است.هنوز نیم قرن از اختراع اولین رایانه نمیگذرد، آن هم رایانهای 30 تنی که البته سرعت عمل آن از ابتداییترین ماشینحسابهای دیجیتال-امروزی نیز کمتر بود، اما به هرحال تحولی شگرف در دنیای علم و فناوری محسوب میشد و از همین رو رایانهها در این مدت کم به خوبی توانستند جایخودرا در تمامی شئون زندگی انسان باز کنند و به نوعی خود را درتمامی پیشرفتها سهیم سازند.
این اقبایل عمومی بهرهبرداری - روزافزون از سیستمهای رایانهای زمانی شتاب بیشتری به خود گرفت که در ابتدای دههی نود میلادی امکان متصل شدن آنها به یکدیگر در سراسر جهان فراهم شد. در این زمان بود که مشاهده شد مرزها و موانع فیزیکی بیاثر شده و به نوعی رؤیاهای جهانی بشر واقعیت یافته است. اما از آنجا که این پدیدهی شگفتانگیز از همان بدو تولد در دسترس همگان قرار گرفت،هرکس مطابق اغراض و مقاصد خود از آن سود میجست و نتیجه آن شد که بعضی از این بهرهبرداریها جنبه سوءاستفاده به خود گرفت و سیاستگذاران خرد و کلان را مجبور کرد که تدبیری بیاندیشند. این سوءاستفادهها که در مجموع جرائم رایانهای نام گرفتهاند، طیف جدیدیاز جرائم هستند که به سبب ویژگیهای متمایزی که با جرائم سنتی دارند،تصمیمگیران جامعه را بر آن داشتهاند تا در ابعاد مختلف اقدامات متمایزی را طرحریزی کنند.
جرایم رایانهای جرایمی سازمان یافتهاند که از طریق اشخاص حرفهای و باسواد انجام میشوند و همیشه قوانین رایانهای امروزه برای مجازات مجرمین کافی اما کامل نمیباشد چون هر روز جرایم جدیدی به وجود میآید که برای مجازات آنها نیاز به قوانین جدید داریم همانگونه که جرایم اینترنتی همیشه درحال روز شدن هستند بایستی تلاش کرد تابتوان با نو شدن جرایم هرساله قوانینی را که در زمینه جرایم جدید قابل اعمال باشد ارائه کرد چون رایانه واینترنت همیشه وهمیشه شکلهای مختلفی به خود میگیرند برای پیشگیری از این جرایم باید همه دستگاهها تلاش کنند و مردم نیز توصیههای مسئولین را در این مورد جدی بگیرند ودر هنگام استفاده از اینترنت و رایانه مورد استفاده قرار دهند تا مورد سوء استفاده دیگران قرارنگیرند.
همچنین اگر دیدند سایت یا وبلاگی برخلاف قوانین تعیین شده در حالارایه مطلب باشد موضوع راسریعا به دادستانی اطلاع تا نسبت به اعمال فیلتر درمورد آن سایتاقدام شود قضات نیز میبایست به شدت با کسانی که اقدام به جرایم رایانهای میکنند برخود نمایند چون این جرایم هم سبب بردن مال وهم سبب بردن ابروی اشخاص میگردد برخورد قضات نیز در پیشگیری از وقوع جرم اهمیت دارد بایست سعی شود در زمینه جرایم رایانه ای مجازات ها بازدارندگی بیشتری داشته باشد تا هم سبب ارعاب مردم وهم سبب عبرت گرفت مجرمین شود تا دیگر اقدام به چنین جرایمی ننمایند.
پیشینه
تاریخچه جرایم رایانهای1
البته باید ما بدانیم که همیشه در اعصار و قرون مختلف و در گذشته، هر زمان که پدیده و علمی وارد عرصه زندگی شده و دارای بعد مثبت بوده و استفادههای مثبت از آن میشده و هم استفادههای منفی و رایانه هم از این قاعده مستثنی نیست. رایانه در عین حال که دارای استفادههای مثبت فراوانی است، میتواند بعنوان ابزار بزهکاری درجهت ضرر منافع مردم مورداستفاده قرار گیرد.به دلیل بهرهمند نبودن دولت ها و کشورها از فناوری و تکنولوژی تعیین تاریخ دقیق شروع جرم رایانهای سخت به نظرمیرسد. چراکه همانطور که میدانید برخیازکشورها مثلآمریکا کهازسطح تکنولوژی بالایی برخوردارند، به مراتب تاریخ وقوع جرم کلاهبرداری رایانهای بسیار زودتر از کشور ماست به هر عنوان تعیین دقیق اولین جرم رایانهایکار دشواری است چرا کهاگر ما حتی بگوییم مثلاً در قضیه الدون رویس اولین جرم رایانهای اتفاق افتاد باز هیچ دلیل قاطعی وجود ندارد که قبل از آن جرم اتفاق نیفتاده باشد.
شاید بتوان تاریخ اولین جرم رایانهای را به زمانی نسبت دادکه چرتکه وارد محاسبات افراد بشر شد.تعیین زمان واقعی ارتکاب اولین جرم کامپیوتریکار دشواری است. کامپیوتر از زمانچرتکه که از3500 سالقبل از میلاد در ژاپن، چین و هند وجود داشته، به نوعی مطرح بوده است. در سال 1801 انگیزههای مالی باعث شد تا ژوزف ژاکارد 1یکیازصاحبانکارخانه های نساجی درفرانسه، اولین کارت کامپیوتریرا طراحیکند. این دستگاه امکان تکرار یک رشته مراحل پیاپی را دریافت پارچههای مخصوص فراهم میساخت.براساس نوشتههای »پروفسور الریش زیبر«2 درکتاب "پیدایش بین المللیحقوقکیفریاطلاعات" اولین مواردی که جرم رایانهای نامیده شده ابتداعاً در مطبوعات عمومی و درادبیاتعلمی دهه1960 ظاهرشد. اینموارد شامل سوء استفادههای ابتدایی از رایانه، سابوتاژ - خرابکاری - رایانهای، جاسوسیرایانهای و استفاده غیرقانونی ازسیستم رایانهای بود. البته چون اکثر گزارشات بر مبنای نوشتههای روزنامهها بود در مورد واقعیت یا خیالی بودن پدیده جدیدجرم رایانهای بحث وتردید وجود داشت، از اواسط1970مطالعات تجربی در مورد جرم رایانهای با استفاده از متدهای تحقیقاتی رشته جرمشناسی انجامشد.این مطالعات ناظر به برخی از جرائمرایانهای میشد.
انواع و ویژگیهای جرائم رایانهای
جرایمرایانهای امروز ازگستردگی زیادی برخوردار است، اما به طورخلاصه و براساس تقریبی دستهبندی دهمین کنگره سازمان ملل متحد که در آوریل 2000 در زمینه جرم و رفتار مجرمان در وین برگزار شد،میتوان آن را در چند دسته کلی بخشبندی کرد:"دسترسی غیرقانونی"3 که عبارت است از دسترسی به بخش یا کل یک سیستم کامپیوتری بدون داشتن حق و مجوز، جلوگیری غیرقانونی از دسترسی به دادههای شخصی با استفاده از ابزار تکنولوژیک و یا در داخل یک سیستم کامپیوتری؛ مداخلات اطلاعاتی همچون آسیب رساندن، حذف، جایگزینی، تخریب و یا سرکوب و توقیف دادههای کامپیوتری بدون مجوز؛ مداخله در سیستمها شامل انسداد و توقف جدی و بدون حق عملکرد سیستم کامپیوتری با آسیبرساندن، حذف، جایگزینی، تخریب و یا توقیف دادههای کامپیوتری؛ سوءاستفاده از دستگاهها جعل هویت و کلاه برداری الکترونیک.
جرایم را به سه دسته میتوان تقسیم کرد:
-1جرایم علیه اشخاص 4
-2جرایم علیه اموال 5
-3 جرایم علیه دولت ها1
