بخشی از مقاله
چکیده
فضای سایبر محیطی بسیار حساس و حساسیت برانگیز است که با ویژگیهای خاص خود تمایزات بنیادینی با فضای ملموس واقعی دارد. محیط سایبریا محیط مجازی مفهومی است که اخیرا ازسوی حقوقدانان مورد توجه قرار گرفته و همزمان با خلق این محیط اکثرا فعل و انفعالات محیط واقعی نیز به این فضا کشیده شده است. در همین راستا جنگ و تخاصم نیز در این عرصه مطرح گردیده است و حملات سایبری به زیرساختهای کشورهای گوناگون انجام شده که با توجه به نبود قواعد بینالمللی در این زمینه، در مقابله با این مسائل ضرورت دفاع غیرعامل در این عرصه اجتنابناپذیر است که بهعنوان ارتش سایبری از آن یاد میگردد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی-استنتاجی به بررسی جنگ سایبری و پدافند غیرعامل بارویکردی بر اندیشهی مقام معظم رهبری در این عرصه، پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: فضای سایبر، جنگ سایبری، پدافند غیرعامل
مقدمه
جنگ به عنوان پدیدهای شوم پیوسته زندگی آدمی را در این کره ی خاکی تحت تاثیر خود قرار داده و هماره یکی از بدترین خاطرات انسان بوده است.دولتها همواره برای مقابله با تهاجمهای دشمنان اقدام به فراهم آوردن ارتش و سربازانی نمودهاند.حال با ظهور اینترنت به عنوان یک ابزار جدید،سریع و ارزان ارتباطی مسئلهی جنگ نیز در این فضا مطرح شده است که مقتضیات خاص خود را میطلبد،در واقع فضای سایبر میدان جنگ را گسترش داده و عرصهی جدیدی به میدانهای سنتی تر جنگ همچون زمین،هوا،دریا و فضا افزوده است،در این فضا ارتشهای فضای واقعی برای دفاع از کیان کشور کارایی چندانی نخواهند داشت.
ذکر این نکته مهم است که فعالیت و حملات برشمرده طبق برخی قوانین و مقررات ملی و فراملی جرم تلقی می شود . در آن نظامها، نگاه به این قبیل فعالیتها کیفری است، رویکرد این نظامها این است در فضای سایبری جایی برای اطلاعات درنظر گرفته شده، و آن فضای مجازی نباید محل تجمع کاربرانی باشد که هدفی سیاسی یا ایدئولوژیک را دنبال می کنند .به هر حال به نظر می رسد تکلیف مقوله حملات فراملی مربوط به آن در همه نظامها مشخص و همگون نیست، و ضروری است که در سطوح ملی و بین المللی مقررات مشخصی برای آن وضع شود و تدابیری برای همکاری میان کشورها اتخاذ شود. در واقع مقتضی دفاع در این فضای جدید تشکیل ارتش مختص آن میباشد و پژوهش حاضر در پی آن است که با مطرح نمودن کم و کیف جنگ سایبری و ویژگی های آن ضرورت سربازگیری در این عرصه را با عنایت به رهنمودهای مقام معظم رهبری تبیین نماید.
از این رو خوانندهی محترم در این پژوهش که به روش کتابخانه ای نگارش شده است برای پی بردن به ضرورت سربازگیری در جنگ سایبری با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در این عرصه لازم است با تاریخچه جنگ و تحولات آن و همچنین طرح مساله جنگ در فضای سایبری و ویژگی های آن و همچنین شیوه های نوین حملات سایبری آشنا گردیده تا در ادامه مطلب بتواند با تعمق بیشتری به سربازگیری سایبری با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری که در این عرصه بیان گردیده است توجه نماید.
.1تاریخچه جنگ و تحولات آن
جنگ به عنوان پدیده ای که میتوان وجود آن را با عمر بشری در این کره ی خاکی قرین دانست در طول قرون واعصار تفاسیر وتدابیر خاص خود را داشته است تا آنجا که روزگاری جنگ هیچ محدودیتی به خود نمی دید و شاید یگانه محدودیتی که در دوران باستان در عرصه ی جنگ دیده می شد اعلان رسمی جنگ بود که در یونان ملاحظه می گردید ولی قابل توجه آنکه تا قرن چهارم قبل از میلاد معاهدات صلح معمولا برای یک مدت معین منعقد می شد واز این امرچنان بر می آید که در ادوار باستانی حالت جنگ حالتی عمومی بین ملتها بوده است - نوس بام،. - 7:1337با گذشت زمان وتوجه بیشتر افکار بشری بر مسئله جنگ رفته رفته ضرورت تغییر نیز در این حوزه به چشم می آید وبا ظهور دین مسیحیت ومطرح شدن دو نهاد حقوقی به نام های »صلح الهی «و»5متارکه الهی6«که توسط شورای لاتران مطرح گردیده بود.7 کوشش هایی در جهت تدوین قواعد
-1مهمترین قواعد حقوق ملل مسیحی عبارت بود از تأسیس دو نهاد حقوقی به نامهای »صلح الهی«و »متارکه ی الهی.«صلح الهی کوششی بود در راه تنظیم مقررات جنگ که توسط شورای لاتران به سال 1059 تعمیم داده شد.برابر مقررات این نهاد، غیر جنگجویان، کلیساییان، کودکان، زنان، افراد بی سلاح، اموال متبرکه، مانند اموال کلیسا و اموالی که از نظر اقتصادی مفیدند، مانند ابزار و محصولات کشاورزی، حیوانات و...باید از تعرض مصون می ماندند و حریم آنها حفظ می گردید.متارکه ی الهی که شورای کلرمن به سال 1095 مقرراتی در باب آنها وضع نمود،نهادی بود که ایام جنگ و ستیز را محدود می نمود...حقوق« ملل مسیحی، اساساً از دو جهت با حقوق بین الملل معاصر اختلاف جنگ وافراد واماکن وکودکان وزنان وحقوق آنان در زمان جنگ به چشم می خورد - ضیایی بیگدلی، - 38:1386وهمچنین می
توان نظریه ی اسلام درباره ی جنگیدن ومحدودیت هایی که درباره ی ایام جنگ در ماههای حرام وضع کرده و همچنین جنگیدن درمسجدالحرام و... را ذکر نمود. ولی آنچه که پیوسته با اندیشیدن در این دوران به ذهن متبادر می گردد این نکته است که تا عصر حاضر قواعد قابل اعتنایی برای پیش گیری از جنگ نبوده است شاید بتوان اولین قدمهای موثر را در تاسیس جامعه ملل دید چرا که هرچند در خود میثاق جامعه جنگ ممنوع اعلام نگردیده بود ولی در تاریخ 24سپتامبر 1927 مجمع جامعه ملل ضمن یک اعلامیه رسمی جنگ تجاوزکارانه را یک جنایت بین المللی محسوب نمود وخواستار ممنوع شدن آن گردید - ضیایی بیگدلی،. - 8:1380
ولی بعد ازگذشت این دوران با میثاق بریان – کلوگ که در سال 1939مورد تصویب والحاق 63کشور از جمله ایران قرار گرفت جنگ ممنوع گردید ولی نکته شایان توجه آن بود که در همین سال جنگ جهانی دوم 8آغاز گردید با این همه باز نیز نمی توان از تاثیر مثبت این معاهده غافل گردید چرا که همین عوامل بود که باعث شد در زمان تدوین منشور سازمان ملل متحد در سال 1945حفظ صلح به عنوان اولین و اصلی ترین هدف سازمان در ماده ی 1منشور مذکور قرار گرفت وجنگ به صورت رسمی ممنوع گردید.
آنگونه که ذکر گردید با تحولاتی که به وجود آمده بود به نظر می رسید که آینده ی بشر به سوی صلح پایدار در حرکت باشد ولی بعد از سال 1945 نیز با توجه به دو قطبی شدن جهان به بلوک شرق و غرب، دور جدیدی از رقابتها میان آمریکا و شوروی آغاز شده بود که به جنگ سرد 9شهرت یافته است. در واقع این نوع جنگ ترکیبی از جنگ سنتی - جنگ سخت - وجنگ نرم بود که طی آن دو ابر قدرت در عین حال از رویارویی با هم پرهیز می کردند. اما این وضیت نیز چندان نپایید با فرو پاشی شوروی در سال 1991 میلادی وپایان جنگ سرد بشریت در فکر این افتاد که چه نیک از گرفتاری دیگری رهیده است ولی در این سال ها کارشناسان جنگ ایالات متحده با استفاده از تجارب دو جنگ جهانی و دوران جنگ سرد دریافتند که می توانند با هزینه کمتر و بدون دخالت مستقیم در سایر کشورها به اهداف خود نایل آیند، با فراگیر شدن چنین افکاری در ذهن متخصصان آسوده ترین راه این نوع جنگ نیز متبادر به ذهن گردید که همانا جنگ در فضای سایبربوده است. در واقع جنگ به عرصه ای برده شد که آن فضا مترادف با دنیا کامپیوترها وشبکه اینترنت بود - قاجار قیونلو، - 132:1391
.2فضای سایبر و طرح مساله جنگ در آن
بشر در طول تاریخ، مراحل مختلفی را پیموده است و از اوان خلقت در این کره ی خاکی به دنبال ارتباط با هم نوع خود بوده است. عمر این ماجرا را می توان از روزی که بشر با شوق فراوان با ایماء و اشاره با همنوع خود ارتباط برقرار ساخت تا اختراع خط و ... متصور شد. ولی در قرن 20 میلادی بشر با فراگیر شدن ارتباطات در بستری جدید، رویکردی نو در مقابل خویشتن مشاهده کرد و برای اولین بار مسئله ای به نام فضای مجازی10برایش مطرح گردید - صابرنژاد، - 27:1392؛ که شاید تا آن زمان تصوّر کردن چنین چیزی برای آدمی محال بود. مسئله ای که در این فضا ذهن بشری را به خود جلب کرد این بود که آیا قواعد سابق اجتماع، در این عرصه نیز می تواند مصداق داشته باشد یا نه ؟ و در صورت امکان، هنجارهای آن به چه نحوی تبیین خواهد شد؟ ولی پیش از پاسخگویی به این مسائل باید کم و کیف این فضا به وضوح شناخته شود.
داشت:اولاً حقوق ملل به اراده ی کشورها به وجود نیامده بود بلکه حقوق مشترکی بود که بر اساس مقتضیات عقل طبیعی، برای ملتهای مختلفو متمایز تأسیس شده بود.ثانیاً تنظیم روابط میان کشورها، تنها هدف حقوق ملل نبود، بلکه در مجموع، کلیه ی روابطی را که خارج از چهار چوب یک کشور معین وجود داشت، در برمی گرفت.بدین معنی که کلیه ی روابطی که از حدود قلمرو حقوق مدنی خارج بود، مشمول احکام »حقوق ملل می شد.«
