بخشی از مقاله
چکیده
کشور جمهوری اسلامی ایران به جهت دارا بودن نظام ضد استکباری و موقعیت استراتژیک و ثروتهای عظیم نفت و گاز و ورود به عرصههای فناوری نوین و انرژی هستهای و همچنین جایگاه معنوی و مادی آن در معادلات منطقهای و بینالمللی باعث گردیده تا همواره مورد تهدیدهایی از نوع »سخت و نرم« واقع شود. بنابه فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی تنها راه ایستادگی در مقابل استکبار جهانی و تهدیدهای آن و تأمین امنیت ملی، شناخت دقیق تهدیدها و استمرار تفکر »مبارزه و آمادگی دفاعی« در همه زمینههاست توجه به اهمیت موضوع پدافند غیر عامل از جمله مواردی است که ایشان از سالها پیش، بارها بر رعایت آن تأکید و توصیه کردهاند. به طوری که به کارگیری اصول پدافند غیر عامل و دفاع غیرنظامی را در سال 1389 در قالب سیاستهای کلی نظام در موضوع پدافند غیر عامل در 13 بند برای اجرا به دولت و مسئولان ابلاغ نمودند. این پژوهش به بررسی و تحلیل انواع تهدیدها و پدافند غیر عامل در اندیشه و نگاه فرماندهی معظم کل قوا در قالب سیاستهای کلی ابلاغی و نیز بیانات و پیامها میپردازد باشد که مردم و مسئولان نظام با نگرشی انقلابی و ایرانی، اسلامی، با بهرهگیری از راهبردهای کلان بازدارندگی و رویکرد تخصصی، دفاعی و امنیتی در راستای تدابیر مقام معظم رهبری در به کارگیری و اجرای اصول پدافند غیر عامل در کشور اقدام نمایند.
واژگان کلیدی: پدافند غیر عامل، آمادگی دفاعی، تهدید، امنیت ملی
مقدمه :
تاریخ زندگی بشر همواره با موضوع جنگ همراه بوده است این واقعیت به قدری تاثیر گذار بوده که به عنوان یک پدیده اجتماعی پذیرفته شده و جامعه شناسان بخشی از تحقیقات خود را پیرامون آن و تاثیراتی که بر زندگی انسانها می گذارد ، اختصاص داده اند در این راستا پدافند غیر عامل با توجه راهبرد استکبار جهانی به رهبری آمریکا و نیز رژیم صهیونیستی اسرائیل و خوی تجاوزگرانه و زیاده طلبانه آنان و کیفیت و کمیت تهدید های دشمنان ، به عنوان یک اصل مهم و حیاتی ، پذیرفته شده است
دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی ایران علیرغم ناکامی ها و شکست های پی در پی در عرصه های مختلف ، هیچگاه از کینه ورزی و دشمنی دست بر نداشته ، هدفی جز نابودی استقلال ، حاکمیت و هویت ایرانی ، اسلامی ما را ندارند از جمله سیاستهای دشمنان ایران می توان به نا پایدار کردن امنیت ملی ، آسیب رساندن به زیر ساخت ها و اختلال در خدمت رسانی دستگاه های اجرایی به مردم اشاره کرد . تهدید های دشمنان مدام در حال تغییر ماهیت می باشد و از مرحله نظامی وارد مرحله جدیدی شده است امروزه برای دفاع هوشمند مقتدرانه در مقابل دشمنان، لازم است به تهدید های جدید توجه کرد .
مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند : » هر جا که از کشور و مردم دفاع کنیم خداوند وعده پیروزی داده است « یکی از بهترین و ارزان ترین راههای مقابله با انواع تهدید ها با هر ماهیت و روشی ، پدافند غیر عامل و به کار گیری اصول و ملاحظات آن برای افزایش باز دارندگی ، کاهش آسیب پذیری ، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدید ها و اقدامات نظامی دشمن است . ایشان - مقام معظم رهبری - با شناخت عمیق و درک دقیق ضرورت موضوع دفاع از انقلاب اسلامی با ایجاد افقی تازه از روش دفاع، مقابله با سلطه استکبار جهانی ، بر همیشگی بودن و توسعه پدافند غیر عامل در کشور تاکید می کنند . بنابر این بررسی موضوع پدافند غیر عامل از دیدگاه معظم له و تشریح فرامین و سیاست های ایشان در این خصوص و همچنین به کار گیری آن در تمامی حوزه ها برای آینده انقلاب اسلامی و ارتقای امنیت ملی کشور راهگشا و کار ساز خواهد بود .
اتخاذ تصمیمات راهبردی جامع و منطقی به منظور مقابله با سیاست های خصمانه دشمنان نظام ، حفظ و ارتقای امنیت ملی ، ادامه سالم چرخه خدمات رسانی بخش های مختلف و مصون سازی زیر ساخت های حیاتی و حساس کشور ، امری ضروری و مهم می باشد ،لذا تنظیم و تدوین راهبرد های پدافند غیر عامل و شناسایی نقاط ضعف و قوت کشور ، تحلیل و بررسی انواع تهدیدات نظامی و تهدید های نوین یا فناورانه محور ، تحلیل فرصت ها و وضعیت آینده فرا روی کشور ، تلاش و همت مسئولان نظام و هم اندیشی دستگاههای اجرایی کشور در حوزه ی پدافند غیر عامل را می طلبد لذا به کار گیری سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه پدافند غیر عامل و حساسیت دولت ، مسئولان بخصوص بخش های نظامی ،
انتظامی ، امنیتی برای مقابله با انواع تهدیدات و حفظ و تداوم انقلاب اسلامی راهگشا و سرنوشت ساز می باشد . موضوع پدافند غیر عامل در اندیشه فرماندهی معظم کل قوا از اهمیتی ویژه برخوردار است چنانچه در دیدار مسئولان سازمان پدافند غیر عامل با ایشان در تاریخ 91/08/07 می فرمایند : "پدافند غیر عامل مثل مصونیت سازی بدن است از درون ما را مصون می کند. معنایش این است که ولو دشمن تهاجمی هم بکندو زخمی هم بکشد و ضرب و زوری هم بزند، اثری نخواهد کرد ."
ویژگی های جمهوری اسلامی ایران :
جمهوری اسلامی ایران بنا به دلایل زیر همواره مورد تهدید مزمن و پایدار آمریکا و هم پیمانان استراتژیک آن قراردارد : -ازدیدگاه ایدلوژی و اتکا و پایبندی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به اسلام ناب محمدی و مبانی آن.
- از دیدگاه ژئوپلتیک و جغرافیای سیاسی
- ازدیدگاه اقتصادی و بهره مندی از منابع عظیم نفت و گاز
- از دیدگاه فناورانه و ورود جمهوری اسلامی ایران به عرصه فناوریهای نوین همچون بحث غنی سازی اورانیوم و ....
-2 تهدید شناسی و کاربرد آن در طرح ریزی پدافند غیر عامل :
نخستین گام در مقابله با هر پدیده ای، شناخت آن پدیده و سپس طراحی راه کارهای مقابله با آن است. با این پیش فرض، ساز و کارهای پدافند غیرعامل، اساساً به طور عام برای مقابله با دشمن و تضعیف توان وی و به طور خاص برای مقابله با تهدیدات صحنه نبرد توسعه می یابند. به طورکلی سه رویکرد اصلی در توسعه ساز و کارهای پدافند غیرعامل شامل رویکردهای توسعه تهدید محور، قابلیت محور و فرصت محور قابل شناسایی است. در رویکرد تهدید محور، ساز و کارهای پدافند غیر عامل بر اساس محورهای تهدید و به منظور کاهش شدت تهدیدات توسعه می یابند. در رویکرد قابلیت محور، ساز و کارهای پدافندی بدون توجه ویژه به ماهیت تهدیدات و در راستای ایجاد مجموعه ای از قابلیت ها توسعه می یابند. اما در رویکرد فرصت محور، ساز و کارهای پدافند غیرعامل با ارزیابی دقیقی نقاط ضعف دشمن، تلاش می کنند این نقاط ضعف را مورد توجه قرار داده و با تضعیف هر چه بیشتر آن ها از قابلیت های دشمن بکاهند.
در این میان چه رویکردی می باید به عنوان
رویکرد معیار انتخاب گردد. در پاسخ به این پرسشی، توجه به دو نکته ضروری است: اول این که انتخاب هر یک از این سه رویکرد به شدت به وضعیت توازن قوای نیروها وابسته است. عامل دوم در انتخاب هر یک از این رویکردها، توجه بهماهیت پدافند است. اساساً پدافند، متغیری وابسته به آفند است. هر چند در فضای جنگ مدرن فاصله میان آفند وپدافند به حداقل میزان تقلیل می یابد، لذا گمان می رود رویکرد توسعه پدافند غیرعامل می تواند تلفیقی از رویکردهای تهدید محور و فرصت محور باشد. بدین معنی که طراحی ساز و کارهای پدافند غیرعامل می باید بر مبنای پاسخ به پرسش های ذیل باشد:
-1 محورهای تهدید دشمن کدام اند که با رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل بتوان آن ها را به حداقل رساند؟
-2 نقاط آسیب پذیر، ضعف ها و حساسیت های دشمن کدام اند که از طریق پدافند غیرعامل امکان تشدید آنها فراهمآید؟
-3 مفاهیم عملیاتی توانمند ساز دشمن کدام اند که با رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل بتوان آن ها را تقلیل داد؟
-3 اثرپذیری محورهای تهدید از نظر توانمندی ها و آسیب پذیری ها:
همان گونه که در شکل بالا ملاحظه می شود، محورهای تهدیدی که از سوی دشمن بربدنه دفاعی جمهوری اسلامی ایران اعمال می گردد، متأثر از توانمندی های او و آسیب پذیری هایش - حساسیت ها، نقاط ضعف - می باشند. بنابراین پدافند غیرعامل باید بتواند هریک از این مؤلفه هارا تحت تأثیر قرار دهد. حفظ موازنه میان این سه مؤلفه، هدف دشمن است حال آن که باید بتوان از توانمندی هایش کاست و بر آسیب پذیری هایش افزود :
