بخشی از مقاله
چکیده
جهاد ازجَهد یا جُهد به معنی طاقت ومشقّت گرفته شده است . مؤلف »اقرب الموارد« آن را»تلاش توأم با رنج« دانسته است ومؤلف »قاموس قرآن« از»شعبینقل« کرده است که جَهد درعمل وجُهد درقوت وطعام است.نویسندگانی چون:دکترمعین ، مؤلّف اقرب المواردو... یکی از معانی جهاد را »تلاش وکوشش برای دفاع در مقابل دشمن « ویا»مبارزه ی مسلمین باکفّار به منظور دعوت به اسلام ویا استقلال حکومت اسلامی« بیان نموده اند.
درنتیجه می توان جهاد را هرنوع تلاش وکوششی دانست که بارنج ومشقت همراه باشد.درقرآن نیز چهل بار از ریشه ی جَهد«»، دوازده بار از ریشه ی» قتال«ودرشش آیه درمورد »حرب«سخن به میان آمده است .مؤلّف »تفسیر شاهی« این تعدادآیه را به 32ومؤلّف »ادوارفقه« به 33مورد رسانده است.جهاداقتصادی عامل استقلال، عزت،شکوه ووحدت یک جامعه به شمار می رود زیرابا توجه به فرموده ی رسول خدا،مؤمنان درمهرورزی ودوستی و عطوفت مانند پیکری هستندکه هرگاه عضوی به دردآید سایراعضا به یاری آن می شتابند.
پژوهنده دراین پژوهش کوشیده است تاضمن پرداختن به معنای جهادواقتصاد وکاربردهرکدام درقرآن، به نقش کاروتلاش،دین،عدل،یاری خداوند،شکرگزاری،وحدت،رزاقیت خداوند وصرفه جویی درجهاداقتصادی اشاره نمایدودرپایان گذری به مجاهدت وتلاش درادبیات فارسی نیزداشته باشد.زیراکه:
به دوغِ گنده وآب چَه وبیابان ها حیات خویش به بیهوده چند فرسایید
خدای پَرﱢشما را زجهد ساخته است چو زنده ای بجنبید وجهد بنمایید
به کاهلی، پر وبال امید می پوسد چو پر و بال بریزد دگر چه را شایید.
-1مقدمه
خداوندا توراسپاسمی گوییم که مارابه راه راست هدایت فرمودی وازپیروان سنّت نبوی گردانیدی وبر پیامبر رحمت ،معلّم حکمت،نمونه اخلاق والگوی انسانیّت سلام ودرود می فرستیم که راهش صراط المستقیم تمام جهانیان خواهد بود. انسان روزگار ما، ضرورت یک جهادهمگانی رادر قلب خود احساس می کندوقبل از برآوردن این ضرورت ، او در هراسی روزانه به سرمی برد وهرلحظه بیم آن دارد که نتواند برمشکلات روزانه اش پیروز گردد؛درنتیجه این ترس ، آینده اش را تیره وتار وذکرش رامسخّرومأیوس ساخته است.
ازآن جاکه حرکت وعمل انسان ازفکروانگیزه ی اونشأت می گیرد،تاوقتی فکروانگیزه ای باعث تحریک انسان نشود هیچ عملی از روی اختیار از او سر نمی زند پس هرچه عمل با مشکلات بیشتری همراه باشد باید هدف وانگیزه ی قوی تری را به حرکت درآورد.گرچه تلاش برای امرار معاش خانواده امری فطری است ولی انگیزه ای بسیار قوی لازم است تا برای وصول به این مهم به درجات بالایی دست یافته وباعث رفاه خود،خانواده وجامعه ی اسلامی گردد.
بحث درباره ی پرداختن به اقتصاد وجهادوکوشش دراین راه به مجالی طولانی نیاز دارد ودرمحدوده ی یک مقاله ی چند صفحه ای نمی باشد ولی با توجه به آیه ی شریفه یلیس:» الانسان اِلّا ما سعی« - نجم: - 53برخود لازم دیدم تا به گوشه هایی از این موضوع مهم بپردازم . استفاده از آیات ،احادیث وروایات اهل بیت پیامبر اکرم - ص - دراین راه سرلوحه ی کارم بود وبه کارگیری ی ابیاتی به فراخورنیاز بروسعت تحقیق افزود.امیداست برخطاها قلم عفو کشیده وانتقادات وپیشنهادت سازنده،تحفه ی کارم باشد.ان شاء االله
-2معنای جهاد و کاربرد آن در قرآن
جهادازجَهد«» ویا از جُهد«»به معنی طاقت ومشقّت گرفته شده استنویسنده. ی تاریخ ومقرّرات جنگ در اسلام به نقل ازفرهنگ فارسی معین می نویسد:کلمه» ی جِهاد به کسراوّل مصدرلازم است و به معنی »کارزار کردن ،جنگ کردن«می باشدودر اقرب الموارد به معنی »تلاش توأم با رنج« ودرصحاح به معنی »طاقت یاسختی«آمده است. درقرآن ازریشه ی »جهد«،چهل بار وازریشه ی» قتل«،دوازده بار وازریشه ی »حرب« درشش آیه به نحوی سخن به میان آمده است.بنابرنوشته ی مؤلّف »ادوار فقهتعدادآیاتی« که ناظربه مقرّرات خاصّ جهاد می باشد 33 آیه است ومؤلّف »تفسیر شاهی « این تعداد را به نقل از »کنزالعرفان32 « آیه ذکر کرده است.
- اشراق، - 118:1360 مفسّران درباره ی معنی اصطلاحی جهادنظرات متفاوت وگاه مشابهی ارائه کرده انداز آن جمله :در فرهنگ حقوقی درباره ی تعریف اصطلاحی جهادآمده ست »: جهاد درحقوق عمومی اسلام، عبارتست :از مبارزه ی مسلمین با اجانب - یا کفّار - به منظوردعوت آنان به دین اسلام ویا به منظوردفاع ازاستقلال حکومت اسلام ومسلمین وهمچنین مبارزه باشورشیان داخلی که قیام دسته جمعی ومسلّح علیه حکومت قانونی اسلامی نمایند.«
صاحب لمعه الدّمشقیه - ج2، ص - 379جهادرا»بذل نفس ومال برای اعلای کلمه ی اسلام واقامه ی شعائر دین« می داند .ومؤلّف کنز العرفان آن رابذل» جان وآنچه برآن متوقّف است، مثل مال وثروت،در جنگ بامشرکین و متجاوزین ، درراه اعلای کلمه ی اسلام بر وجه مخصوص «می خواند. مؤلّف جنگ وصلح دراسلام می گوید:» معنی فقاهتی وقضایی جهادعبارتست: از بذل جهد وصرف کوشش فرد ، درراه خدا، یعنی تبلیغ ایمان ونشر فکرخداپرستی واعلای کلمه ی حق درجهان - .« تقی زاده اکبری، - 20:1386 استاددهخدا درلغت نامه می نویسد:»علم جهادعلمی است که درآن ازاحوال جنگ وچگونگی ترتیب سپاه وبه کاربردن سلاح جنگی وامثال این ها بحث می کند - .« همان مأخذ ،139:1386تا - 142
-3اهداف انسان ها از مبارزه
انسان از راه مبارزه با انسان می کوشد تانیروی مبارزه با طبیعت راتکامل بخشدوپیروزی برآن را که عبارت از تأمین زندگی وادامه وبهبودش می باشد ، مهیّّا گرداند .مبارزه ی انسان ها با یکدیگر مانند مبارزه ی جانداران درجهت بقاء گروه و واحداجتماعی اصلح جریان می یابد .درمیدان این مبارزه ، فرد صالحباقی نمی ماندبلکه ملّت صالح به پایداری می رسد.
