بخشی از مقاله
چکیده:
دراین نوشتارضمن توضیح مفاهیم، قانون، سنت و جامعه، بررسی مختصري ازعلل و انگیزه هاي زندگی اجتماعی، نقد روش جامعه شناسی در تحلیل موضوع، بررسی نظرات در خصوص حقیقی یا اعتباري بودن جامعه، چیستی قانونمندي در مطالعات اجتماعی به همرا دلائل آن ارائه شده، شپس به طرح نظر قرآن کریم در مورد موضوع پرداخته، با اثبات این همانی قانونمندي جامعه از دیدگاه جامعه شناختی با سنت هاي اجتماعی الهی در قرآن کریم، اشتراك جوامع در قانونمندي مفهومی شده در جامعه شناسی، اثبات و سپس به ویژگی ها، شرایط و عوامل تحقق قانونمندي از نگاه قرآن کریم پرداخته شده است.
این مقاله که در 37 صفحه تدوین گردیده است وبا ارائه نتیجه و توصیه در زمینه موضوع مورد بررسی خاتمه یافته است تلاش داشته تا با نوعی تفسیر اجتماعی از قرآن کریم و نگاهی از درون به آن، زمینه سازي تئوریزه کردن برخی موضوعات که به عنوان امر مسلم و تمام شده جامعه شناختی تلقی می شده را فراهم ساخته، اثبات نقش و توان قرآن کریم بطور خاص در اثبات قانونمندي جامعه و تاثیرات این بحث در مطالعات جامعه شناختی بطور عام را دنبال نماید.خاطر نشان می شود که عمده منابع این نوشتار از کتب جامعه شناسی،کتب اندیشمندان مسلمان و تفاسیر اجتماعی بوده است.
مقدمه
چه بسیار شهرها را که- ستمکار بودند-هلاکشان کردیم و - اینک - آن - شهرها - سقفهایش فروریخته است و - چه بسیار - چاه هاي متروك و کوشکهاي افراشته را.آیا در زمین گردش نکرده اند تا دلهایی داشته باشند که با آن بیندیشند. گوش هایی که با آن بشنوند در حقیقت چشم ها کور نیست لیکن دل هایی که در سینه هاست کور است. - سوره حج آیات - 46-45 بشر پس از گذشت طولانی از عمر خود وبا پیشرفت علوم و تمدن دریافت که مشابهت ها ي زیادي میان رفتار او در جوامع مختلف به چشم می خورد و این سوال ها براي او به جد مطرح شدند که آیا می توان میان رفتارها و نتایج آنها در جوامع مختلف رابطه علی پیدا کرد؟ و آیا با داشتن قدرت انتخاب و آزادي می توان از وجود قوانین در جوامع بشري سخن به میان آورد؟ ودر صورت وجود این قوانین، آیا سنخ این قوانین از سنخ قوانین طبیعی است؟ و روش شناخت آنها کدام است؟
هرچند برطبق برخی اظهار نظرها شکل گیري علوم اجتماعی و از جمله جامعه شناسی در پاسخ به کشف قوانین حاکم برجامعه بوجود آمد، ولی در گزاره هاي قرآنی از هزار و چهارصد سال پیش شواهد فراوانی از عوامل سقوط و رشد و شکوفایی جوامع و سیر آنها مطرح شده بود که با تامل دربرخی از آیات آن، پرده برداري از نقش این کتاب الهی در تئوریزه کردن قانونمندي جامعه و حاکمیت سنن الهی بر حیات اجتماعی بشر امري گزاف نیست. قوانینی که هر چند ناآگاهان از محتواي بلند قرآن کریم آن را از ساحت این کتاب آسمانی دور می دانند لیکن براي اهل تامل و تدبر در این کتاب الهی، این جنبه از آموزه هاي قرآن دلیل آشکاري بر هم آمیختگی آن با فطرت و نیازهاي اساسی بشر به عنوان موجودي اجتماعی است و تعالی و رشد مادي و معنوي او نیز در گرو اینگونه زندگی است.
قرآن به عنوان وحی الهی به این وسعت از این حقایق پرده برداري و بگونه اي معجزه آسا بر آنها پافشاري می کند و بر توجه به آنها اصرار می ورزد و با هر نوع تفکر که معتقد است حوادث خود بخودي شکل می گیرند و ما را در برابر آنها جز تسلیم و رضا راهی نیست ، به شدت مقابله وبه مخالفت صریح بر می خیزد . در واقع انسان هاي معمولی حوادث تاریخ و جامعه را توده اي از اتفاقات نامربوط می دانند که بر حسب تصادف و نه بر مبناي قدرت خدا و نقش او در اعمال و رفتارهاي فردي و اجتماعی بشر شکل گرفته و تفسیر و توجیه می گردد.
