بخشی از مقاله
چکیده
سایت های و شبکه های اجتماعی تبدیل به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بسیاری از جوانان امروز شده است . و آزادی نسبی فراهم شده توسط سایت های شبکه های اجتماعی موجب شده است تا نگرانی در مورد پتانسیل سوء استفاده آن زیاد شود . که عدم آشنایی کامل با فضای مجازی می تواند آسیب هایی را برای خانواده ها به بار آورد. این مقاله در صدد بوده است تا برخی از معایب و تهدیدات موجود در اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی را معرفی و راهکارهایی جهت مقابله و کاهش این گونه آسیب ها ارایه نماید.
واژگان کلیدی:آسیب اجتماعی، خانواده، فضای مجازی، روابط اجتماعی، تأثیرات اجتماعی.
مقدمه:
فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت در فضای مجازی کنار هم آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می کنند. امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت افزایش یافته است. پست الکترونیک، پیام های کوتاه، چت روم ها، نرم افزارهای ارتباطی - وایبر ،لاین،... - ، وب پایگاه ها و بازی ها، روش هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده اند. روزانه میلیون ها نفر در سراسر دنیا از اینترنت استفاده می کنند و یکی از کاربردهای اصلی اینترنت، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است.امروزه خانواده ایرانی در سبد فرهنگی خود مواجه با شبکههای ماهوارهای، فضای مجازی، رسانههای مدرن و ... است که هر کدام به نوبه خود بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را هدف گرفتهاند.
گسترش فضای مجازی در حوزه رابطه فرزندان و والدین نیز تغییراتی بوجود آورده است که از جمله آن به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد تکنولوژی، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را میتوان نام برد. در بحث ازدواجها نیز مسائلی چون ناپایداری ازدواجها، تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارتهایی برای ازدواج ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، افزایش روابط دختر و پسر ، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش تنوعطلبی جنسی مردان و … را میتوان اشاره کرد. تغییراتی که در حوزه دینی در جامعه رخ داده، کاهش آموزههای دینی در خانواده، دوری خانواده از شریعت، کمرنگشدن حریمهای دینی در روابط خانوادگی است.حال با توجه به مقدمه فوق، این سوال مطرح می شود که تأثیرات اجتماعی فضای مجازی چیست و چگونه می توان از تأثیرات زیانبار آن پیشگیری نمود؟
آسیب های شبکه های اجتماعی و فضای سایبری
شبکههای اجتماعی ابزار مفیدی ست، اما اکثر افراد نمی دانند که چطور باید از آن به درستی استفاده کرد که همین مسئله می تواند شبکههای اجتماعی را به ابزاری مخرب تبدیل کند.
-1 اتلاف وقت و از بین بردن عمر افراد: شاید اولین آسیبی که این نرمافزارها در جامعه به وجود میآورند، اتلاف وقت و عمر ما باشد که باعث شده افراد ساعتهای زیادی از وقت خود را به این برنامهها اختصاص دهند و مشغول و سرگرم آن شوند و علاوه بر اتلاف وقت و عمر خود، از کارهای ضروری خود نیز باز بمانند و حتی کارهای خود را نتوانند با تمرکز خوبی انجام دهند و به نوعی به یک اعتیاد ناخواسته دچار شدهاند. جلوگیری از پیشرفت جوامع دیگر یا سرگرم کردن ساعتهای طولانی افراد به این نرمافزارها و شبکهها.
-2 افرادی که به طور مستمر از این شبکه ها استفاده می کنند و به نوعی به آن معتادند پس از مرور زمان غرق در رویا میشوند و از دنیای واقعی فاصله میگیرند. به طوری که حتی وقتی صدایشان می کنید، صدایتان را نمی شنوند!.
-3 دسترسی نوجوانان و جوانان به این نرم افزارها و بهره گیری اعتیادگونه آنها علاوه بر ایجاد بیماری های عصبی و فیزیکی باعث انزوا، گوشه گیری و بیماری های عصبی می گردند. افت تحصیلی، اضطراب، دلهره و روابط غیر منطقی با جنس مخالف اصلی ترین ناهنجاری های ناشی از کاربری این گونه نرم افزارها می باشد.
-4 بسیاری افراد از نظر روانی طوری به گروه های - وایبر،لاین و... - وابسته می شوند که نمی توانند یک لحظه هم از آن دست بکشند، در چنین شرایطی زندگی عادی فرد مختل شده و مشکلاتی برایش پیش می آید. درنتیجه هر بار که مشکلاتی برایشان پیش می آید به فضای مجازی اکتفا می کنند که بار منفی دارد چون در این فضا قرار می گیرند و نمی توانند در دنیای واقعی با آدم ها روبه رو شوند. به این ترتیب فردی با اعتمادبه نفس پایین به دلیل اینکه نمی تواند مسائلش را بیان کند دچار درماندگی می شود.
-5 کمتحرکی و افسردگی افرادی که بیشازحد به این شبکهها اعتیاد دارند، کم شدن روابط خانوادگی، دور شدن از واقعیتها، افتادن در دام زندگیهای نامشروع، وابستگی بیشازحد به این فضاها و برنامهها در حد اعتیاد به آنها و بازماندن از زندگی عادی و متعارف، مواجهه شدن با ضربههای روحی و روانی و همچنین تغییر سبک زندگی افراد و تغییر فرهنگ و هویت شخصی نیز از دیگر آسیبهایی این شبکهها است.
-6 گسترش فساد و ترویج روابط نامشروع و غیرشرعی: آسیب دیگری که این نرمافزارها و شبکهها دارند ایجاد فضایی برای گسترش فساد و روابط غیرشرعی است. بسیار دیدهشده که این روابط به سوءاستفادههای زیادی از کاربران انجامیده است. روابطی که بر اساس اطلاعات غیرواقعی افراد نسبت به یکدیگر به وجود آمده است و باعث گسترش عادیسازی روابط دختر و پسر و حتی روابط افراد متأهل شده و در نتیجه باعث سست شدن ارزشهایی دینی و حتی از هم پاشیدن نظام خانوادهها شده است.
-7 احساس نیاز به توجه را به شدت افزایش می دهد.رقابت بی پایان برای به دست آوردن لایک بیشتر و کامنت های متعدد در شبکه های اجتماعی از جمله فیسبوک و توییتر می تواند زندگی شما را به نابودی بکشاند.
-8 استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی خلاقیت افراد را نابود می کند.
