بخشی از مقاله
چکیده
حجاب به عنوان یک خواسته فطری است که محدود به اسلام نیست. خالق بشر که بر تمای اسرار و رموز آفرینش عالم خبیر است، زیبایی، امنیت، رشد و تعالی انسان ها به خصوص زن را در عفاف و حجاب دانسته است، آیات نورانی قرآن کریم ضرورت این حکم الهی را به نحو مطلوب تبیین کرده است. این مسأله از آن جهت که خطابش با زنان است، به نیمی از جمعیت جامعه مربوط است و از آن جهت که در تنظیم روابط زن و مرد نقش دارد، به همه افراد جامعه مربوط می شود. رعایت حجاب نه تنها برای خود زن ارزش آفرین است، بلکه باعث حفظ ارزش های انسانی جامعه، مبارزه با تهاجم فرهنگی غرب، کاهش چشمگیر مفاسد فردی و اجتماعی، آرامش و پایداری نهاد مقدس خانواده و استیفای نیروی کار در سطح جامعه... است. از آن جا که این موضوع نقش بارزی در کاهش آسیب های اجتماعی دارد، سعی شده با رویکرد به جایگاه نهاد خانواده، نقش آن در پایداری اجتماع ارائه گردد. این پژوهش به روش توصیفی انجام شد. یافته ها نشان دادند بین حجاب، عفاف و آسیب های اجتماعی رابطه وجود دارد.
واژگان کلیدی: حجاب، عفاف، آسیب های اجتماعی
مقدمه
حجاب و عفاف منشأ فرهنگ و ادبیات است زیرا همه زیبایی و شکوه تمدن و فرهنگ انسان را در یک کلمه می توان خلاصه کرد و آن عشق است. زبان عاشقان، زبان شعر است که چون دل پر سوز عاشق، درون سوز است. زبان سرخ آتشین که تن نمی شناسد و سر بر باد می دهد ولی مهربان و ترحم برانگیز است و حتی دل معشوق سنگ دل را می سوزاند و به تحسین وا می دارد. این بلندای شکوهمند و فرهنگ و ادب شرقی، عرفانی و ایرانی، دست مایه یک نسل سرافراز اصیل، خویشتن دار و متمدن است که از منظر عفاف به یکدیگر می نگریستند. زن در حشمت و جلال می زیسته و مرد همواره در پی این حشمت و جلال می رفته است که به سادگی و آسانی دست یافتنی نبوده است. کمتر بازیچه دست هوسران مردان بوده و بیشتر ارزش و اعتبار داشته است. زن بدون حجاب و عفت، این جمال مرموز و شاعرانه را از کف می دهد و به زباله دانی شهوت مردان بی اصول بدل می گردد، مردانی که نه شاعر، بلکه تبهکارند. پوشش، معرف شخصیت و عفت زن مومن است و موجب می گردد که افراد لاابالی جرأت نکنند به او جسارت کرده و به دید شهوت و هوسرانی به او بنگرند.
بیان مساله
وقتی زن پوشیده و سنگین از خانه بیرون رود و جانب عفاف و پاکدامنی را رعایت کند افراد فاسد و مزاحم جرأت نمی کنند متعرض او شوند. زن به خاطر عصمتی که دارد و میراث دار پاکی مریم است، نباید بازیچه هوس و آلوده به ویروس گناه گردد. گوهر عفاف و پاکی، کم ارزشتر از طلا و پول و محصول و باغ و وسایل خانه نیست. دزدان ایمان و غارتگران شرف فراوان هستند.سادگی و خامی است که کسی خود را در معرض دید و تماشای نگاه های مسموم و چشمهای ناپاک قرار دهد و به دلبری و جلوه گری بپردازد و خیال کند بیماردلان و رهزنان عفاف را به وسوسه نمی اندازد و از زهر نگاه ها و نیش پشه های شهوت در امان می ماند.
کسانی که از جماعت رسوا نگریزند، رسوای جماعت می شوند. آن که کودک عفاف را جلوی صدها گرگ گرسنه می برد و به تماشا می گذارد، روزی هم پشت دیوار ندامت، اشک حسرت بر دامن پشیمانی خواهد ریخت، در آخرت هم در آتش بی پروایی خود خواهد سوخت. از اول نباید به پای بیگانه اجازه ورود به مزرعه نجابت داد که بوته های نورس عصمت و عفت را لگدمال کند ولی گریه بی حاصل است و بی ثمر، وقتی که شاخه شکست و گل چیده شد. زن به خاطر ارزش و کرامتی که دارد باید محفوظ بماند و خود را حراج نگذارد و در بازار سودا گران شهوت، خود را به بهای چند نامه و نگاه و لبخند نفروشد.
مقوله بی حجابی امروز به یک معضل کاملاً مشهود در جامعه درآمده است معضلی که فقط برای افراد بیحجاب مشکل ایجاد نمی کند؛ در واقع آسیبهایی که از بیحجابی ناشی میشود، تمام اعضای جامعه در بر میگیرد. حجاب و عفاف که یک دستور دینی است از مسائل مهم و کلیدی جامعه ماست و با بسیاری از مسائل پیوند خورده و دارای ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شده است. این مسأله ازآن جهت که خطابش با زنان است، به نیمی از جمعیت جامعه مربوط است و از آن جهت که در تنظیم روابط زن و مرد نقش دارد، به همه افراد جامعه مربوط می شود این حکم از آثار، برکات و نقش آفرینی های خاصی برخوردار است و اگر حقیقت این حکم برای انسان ها روشن و آشکار گردد بعید است که فطرت های سالم و خداخواه تسلیم آن نشوند و آن را اطاعت ننمایند.
بر همین اساس حجاب و پوشش اسلامی که یکی از اوامر انسان ساز الهی و یکی از احکام حیات بخش اسلام در زندگی طیبه است و منطبق بر فطرت بشر و مبتنی بر نیازها و شرایط روانی او و زمینه ساز پویائی و کمال انسانی فرد و جامعه است.رعایت حجاب نه تنها برای خود زن ارزش می آفریند، بلکه می تواند خانواده، اجتماع و ... را نیز تحت تاثیر قرار دهد. همان طور که رعایت آن به عنوان یک امر ضروری می تواند مفید باشد، عدم رعایت آن نیز پیامدهایی منفی را به همراه دارد. فواید و اثرات رعایت حجاب و پیامدهای آن پاسخی مناسب به این سوال است که چرا حجاب برای زنان ضروری است ؟ نقش آن در کاهش آسیب اجتماعی و استحکام نهاد خانواده چیست؟
آنچه می تواند جامعه ای را از این آسیب ها ی شوم مصون داشته و حفظ کند، ترویج فرهنگ دقیق عفاف و تبیین ابعاد مختلف آن در جامعه است. این نوشتار به همین منظور انتخاب و تنظیم یافته است. از ارتباط نزدیک حجاب و عفاف، با کاهش آسیب اجتماعی می توان بهره برد. با رعایت حجاب و عفاف از فروپاشی خانوادهها جلوگیری میشود.شناخت تاثیر حجاب و نقش آن در کاهش آسیب اجتماعی میتواند مسیر حرکت جامعه را به سوی ترقی و تعامل هموار سازد، به طوری که علاوه بر درک عمل آن ها و جلوگیری از تداوم آن عمل با ارائه راه حلهایی به سلامت جامعه کمک نماید.تعریف لغوی حجاب به معنا پوشش بیرونی و عفاف به معنای پوشش درونی، این دو عامل باعث سلامت جامعه است و در صورت نبود این دو موجب به وجود آمدن مشکلات و اثرات مخرب زیادی در جامعه خواهد شد.
تعریف اصطلاحی عفاف و حجاب دو خصلتی است که مورد پذیرش تمامی انسان بوده و هست. و انسان های بزرگ و ادیان آسمانی نیز بدان توصیه کرده اند. در شریعت اسلام نیز بر آن تأکید فراوان شده است. همین خصلت انسان یکی از فلسفه های اصلی پوشش آدمی بوده است - قمی، . - 1383حجاب به شکل و قالب و نوع و چگونگی پوشش برمی گردد. تفاوت باطن و ظاهر یا روح و جسد و یا گوهر و صدف را می توان به عنوان تمثیل در این زمینه به کار برد - لقمانی، . - 1380
ضرورت طرح حجاب از جانب مکتب اسلام
طرح حجاب از طرف مکتب مترقی اسلام، بیانگر آن است که حضو زن را پذیرفته و برای سلامت حضور، حجاب را مطرح می نماید پس مغز حجاب، حضور مثبت و سازنده زن است و آنقدر این حضورِ شایسته نزد خدای متعال پسندیده است که فریضه بی بدلیل نماز را برای زنان، با لباس حضور اجتماعی قرین و همراه خوا سته است. در چند سوره از قران کریم مسئله حجاب تصریح شده است که نشان از اهمیت موضوع دارد. در آیاتی از سوره نور، احزاب و انفال به حجاب و عفت زنان اشاره شده است. لفظ حجاب در آیه 54 سوره احزاب آورده شده." حجاب مخصوص که در قران کریم برای زنان است: یکی خمر - مفرد آن خمار= به کسر " خ" و فتح "م" به معنای روسری است - آیه 31 سوره نور - است و دیگر جذابیب - مفرد آن جلباب=لباس بلند زنانه - است که در آیه 59 سوره احزاب به آن اشاره شده است " - دانشنامه جهان اسلام - .در سوره احزاب آیه 59 می خوانیم: ای پیامبر به زنان خود و دختران و زنان مومن بگو روسری ها و مقنعه های خود را بپیچانند این جور به عفیفه بودن و شریف بودن شناخته می شوند، تا کسی معترض ایشان نشود وایشان را آزار ندهد و خداوند آمرزنده و مهربان است.قرائتی در کتاب گناه شناسی آورده است: در قران با تعبیرات گوناگون از حیا سخن به میان امده است: حیا در زبان - سوره انعام آیه - 108، حیا در طرز سخن گفتن - سوره احزاب آیه - 32،حیا در راه رفتن، حیا در شرکت در مجالس میهمانی، حیا در نگاه کردن - سوره قصص آیه . - 25
حجاب و عفاف، ریشه در فطرت
فطرت امری است که خدای متعال آن را در وجود هر فرد قرار داده وانسان بدون اکتساب، به آن میل و رغبت دارد. دستورات اسلامی منطبق بر مسیر شکوفائی فطرت بشری است و با کمی دقت بر این دستورات و احکام فطری، اهداف، آثار و نتایج عقلانی و حکمیانه آن ها نیز آشکار می گردد. بر همین اساس حجاب و پوشش اسلامی که یکی از اوامر انسان ساز الهی و یکی از احکام حیات بخش اسلام در زندگی طیبه است و منطبق بر فطرت بشر و مبتنی بر نیازها و شرایط روانی او و زمینه ساز پویائی و کمال انسانی خواهد بود و اصولاً عمل به قوانین اسلام یک عمل اعتباری و قراردادی نیست بلکه عمل به قوانین اسلام یعنی پاسخ گوئی به نیاز فطرت است.
عفاف نیز یکی از این باورهاست. روح عفت و پرواپیشگی از بدو خلقت آدمی تاکنون بر انسان حاکم بوده است. البته ممکن است شکل، اندازه و کیفیت بروز آن در دوره های مختلف متفاوت باشد، اما این خصلت همیشه بروز و ظهور داشته است. قران کریم در داستان آفرینش آدم و حوا از این خصلت فطری چنین یاد می کند:»فدلهما بغرور فلما ذاقا الشجره بدت لهما سوء تهما و طفقا یخصفان علیهما من ورق الجنه - «مصطفوی، . - 1375 - شیطان - آن دو را فریفت و به پستی افکند. چون از آن درخت خوردند، شرمگاه هایشان آشکار شد و به پوشیدن خویش از برگ های بهشت پرداختند.حیا و عفت، خصلتی انسانی است و آدمیان به حکم نهاد و آفرینش خویش بدان رغبت دارند. هنوز قوانین جهانی بر لزوم جلوگیری از کارهای خلاف عفت تاکید دارند، اگر چه رعایت آن در همه جا یکسان نیست و میزان به فعلیت رسیدن آن در افراد مختلف است.
تاریخچه حجاب و عفاف
تاریخ حجاب به آفرینش اولین موجودات روی زمین یعنی آدم و حوا بازگشت می کند و فراز و نشیب های بی شمار تاریخ، قدرت محو آن را نداشته است.یا» بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً «... سوره اعراف آیه 26 ای فرزندان آدم برای شما لباس فرو فرستادیم که اندام شما را می پوشاند و مایه زیست شماست و لباس تقوی بهتر است این از آیات خدا است باشد که متذکر شده پند گیرید. این آیه بیانگر اهمیت لباس، پوشش، ستر و ساتر از نظر قرآن است. » جمله یواری سواتکم« وصف لباس است و دلالت دارد بر اینکه لباس پوشش واجب و لازمی است که کسی از آن بی نیاز نیست و آن پوشش عضوی است که برهنه بودنش، زشت و مایه رسوایی آدمی است - « سوره اعراف آیه . - 26
