بخشی از مقاله
چکیده
روند ترکیب و تکامل گونه های جدید و نیز انقراض گونه هایی که توان سازگاری با تغییرات شرایط محیطی را نداشتند، بیش از چند میلیارد سال به طول انجامید تا سرانجام موسوم به کره زمین به وجود آمد که ارزشمندترین منبع آن تنوع زیستی است . تنوع زیستی ش بکه ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و ن ژادهای انسانی، جانوران، گیاهان، قارچها و سایر جانداران تک سلولی را در بر می گیرد. تنوعی که ما امروزه می بینیم شبکه حیاتی است که میوه بیلیونها سال تکامل می باشد و ما جزئی لاینفک از آن هستیم و کاملا به آن وابسته ایم . در حقیقت تنوع زیستی به تنوع حیات بر روی زمین و الگوهای طبیعی آن بر می گردد.
تنوع زیستی
تنوع زیستی بخش حساسی از سرمایه های طبیعی است که خوراک، پوشاک و مسکن و بسیاری از داشته های ما از این سرمایه تامین می شود و روند آن با سرازیر شدن میلیاردها دلار سود به بازارهای اقتصادی جهان، همچنان ادامه دارد. تنوع زیستی علاوه بر آنکه توسعه کشاورزی را ممکن می سازد، امکان سازگاری با شرایط جدید را برای گونه هایی که فاقد چنین امکاناتی هستند، فراهم می آورد.
تنوع زیستی علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسان ها را نظیر خوراک، پوشاک و مسکن فراهم می آورد، سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون و همه جانبه ما را نیز تضمین می کند. در حقیقت تنوع زیستی نوعی بیمه طبیعت در برابر حوادث بد و ناگوار است . با این وجود و به کاری که ما هم اکنون با تنوع زیستی می کنیم، همانند گفته یکی از دانشمندان علوم زیستی ،» سوزاندن شاهکارهای هنری دوره رنسانس برای پختن غذاست. « تنوع زیستی در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم تعریف می شود. سه مفهوم مرتبط با هم:
-1 تنوع ژنتیکی: این تنوع بیانگر تفاوتها و تنوع ژنها در درون یک گونه می باشد و تنوع در سایر سطوح از تنوع ژنتیکی آغاز می شود. تنوع ژنتیکی از جهش های تصادفی که در سطح مولکولها اتفاق می افتد، منشا می گیرد.
-2 تنوع گونه ای: این تنوع بیانگر تنوع گونه های مختلف در یک منطقه است.
-3 تنوع اکوسیستمی: برآورد تنوع اکوسیستمی نسبت به تنوع گونه ای و ژنتیکی است، زیرا مرزهای میان اکوسیستمها و اجتماعات بسیار گمراه کننده است . تنوع اکوسیستمی به تنوع زیستگاهها، جوامع حیاتی، اکوسیستمها و فرایندهای اکولوژیکی درون آنها گفته می شود . در هر اکوسیستم مخلوقات زنده بر یکدیگر اثر گذاشته و نیز با آب و هوا و خاک اطرافشان دارای تاثیرات متقابل هستند. بر اساس تعریف دبیرخانه کنوانسیون تنوع زیستی، تنوع زیستی به معنای قابلیت تمایز بین ارگانیسم های زنده از هر منبع شامل اکوسیستم های زمینی، دریایی و اکوسیستم های آبزی، همچنین شامل ترکیبات اکولوژی که بخشی از اکوسیستم ها را تشکیل می دهند، می باشد. در نهایت و در یک جمله تنوع زیستی در واقع گوناگونی حیات و حکمت مجسم خالق بی همتاست. ارزش های تنوع زیستی و دلایل حفاظت از آن:
-1 ارزشهای اخلاقی: این واقعیت که آنها زنده اند،
-2 ارزش های زیبا شناختی: زیبایی آنها و پاداشی که از این زیبایی عاید انسان می شود،
-3 ارزش های اقتصادی: شیوه های مستقیم و غیر مستقیمی که تنوع زیستی به انسان سود میرساند،
-4 ارزش های اکولوژیکی: سهم آنها در سلامت اکوسیستم،
-5 ارزش های فرهنگی و فکری: سهم آنها در فرهنگ و دانش بشری،
-6 ارزش های احساسی و عاطفی: احساس شگفتی و احترامی که تنوع زیستی در انسان برمی انگیزد،
-7 ارزش های مذهبی: از جانب یک ذات و نیروی ماورائ الطبیعه خلق شده اند،
-8 ارزش های تفریحی، ورزشی و توریستی: ایجاد سلامت جسمی و روانی در انسان و غیره ....
اهمیت تنوع زیستی
تنوع زیستی پیرامون ما را فرا گرفته است و حتی در شهرها نیز یک بخش جدایی ناپذیر از زندگی محسوب می شود. شاید نتوانیم تنوع زیستی را آنچنان که هست درک کنیم، اما این بخش با اهمیت از زندگی همواره در جهت فراهم آوردن آب آشامیدنی، هوای قابل تنفس، حاصلخیزی خاکها برای رشد محصولات و تمیزی دریاها به ما کمک می کند. در حقیقت، ما در تمام بخش های زندگی به تنوع زیستی اتکا داریم.
تنوع زیستی حافظ سلامت ماست، خوراک و پوشاک ما را فراهم می کند، روح ما را تازه می کند، به هنر ما الهام می بخشد، از فرزندان ما و آینده آنها مراقبت می کند، موجب تقویت و پیشرفت اقتصاد ما می شود و در نهایت سیاره ما زمین را حفظ می کند. برای آگاهی از اهمیت تنوع زیستی باید همواره به یاد داشته باشیم که تخم مرغ و گوشت از جانوران، پیراهن کتان از گیاهان، صندلی چوبی از درخت و گندم از خاک به دست آم ده است وصرفاٌ مصرف کننده ای سهل انگار و بدون اندیشه نباشیم. چالش های موجود امروزه فرایند جهانی شدن از طریق شاهراههای ارتباطی و نظامهای هماهنگ جهانی دنیا را به هم نزدیک نموده است.
لیکن وضعیت و روند کنونی محیط زیست جهان، در واقع چالشی نگران کننده در آستانه هزاره سوم است. چالشی میان انسان و طبیعت که به دنبال بهره برداری بیرویه و خطرناک عصر کنونی پدید آمده است. متاسفانه توسعه بیرویه فعا لیتهای اقتصادی انسان از یک سو و اتکای بلاواسطه و وابستگی معیشتی قشر کثیری از جمعیت رو به رشد جهان به طبیعت از سوی دیگر، روز به روز از تنوع طبیعی اکوسیستم ها می کاهد ومحدودیتهای بیشتری برای زندگی و بقای حیات وحش فراهم کرده و همین طور عرصه های زیستی آنها را تنگ تر می کند.
متاسفانه ریشه این روند نگران کننده به نگاه انسان به طبیعت و خلقت باز می گردد. تا زمانی که انسان به جای همراهی با طبیعت، بر آن سلطه و حاکمیت یابد، معضلات زیست محیطی رو به تزاید خواهد داشت. زیرا طبیعت در مسیر خلقت و با حفظ قانونمندیهای خود، واکنشها و عکس العملهای طبیعی خویش را دارد و انسان را گریزی از این واکنشها نیست. همچنین سلطه دیدگاههای مادی و رشد مصرف گرایی در زندگی ما، منشا گسترش نابسامانیهای اجتماعی، بی عدالتی و فقر در بخشهایی از دنیا شده و با این روند به طور قطع توسعه پایدار امری ناممکن خواهد بود.
