بخشی از مقاله
چکیده
به تناسب اهمیت و مکانت بالاي تفکر و اندیشه مثبتهبر روي سلامتی وآسایش روح و روان وجامعه بحث درباره خوش بینی و مثبت اندیشی از اهمیت وجایگاه والایی برخوردار استگهدر این مقاله با توشه گیري از معارف عمیق امام علیهعاهدر نهجهالبلاغه ابتدا مولفهههاي خوش بینی در نهجهالبلاغه که شامل توجه انتخابی هتوجه مثبت به ابعاد مختلف زندگی انسان مانند توجه مثبت به خدا و جهان و افراد و...، تفسیر منطقیهآزمایش دانستن سختیهها وحوادث ناگوار، ناپایدار دانستن رویدادهاي مثبت ومنفی و ذي نقش قلمداد کردن خدا وخود و دیگران در وقوع حوادث و رویدادها وانتظار مثبت ههباور داشتن به کمک خدا و وقوع رویدادهاي خوشایند وعملکرد درست از سوي دیگران وآینده اي روشناهمی باشد، مورد بررسی قرار گرفته است . سپس آثار و نتایج خوش بینی ومثبت اندیشی در فرد وجامعه ازجمله؛ دستیابی به آرامش، کاهش ترس واضطراب وحزن و هاندوه و دستیابی به موفقیت، و نیز موانع خوش بینی و مثبتهاندیشی، ضرورت اجتنباب از سوء ظن و حسد و بخلهتبیین گشته و مورد تاکید قرارگرفته است.
واژهرهاي کلیديل خوش بینی، مثبت اندیشی، حسن ظن، سوءظن، آرامش روان
مقدمه
اسلام به هدایت زندگی آدمی وتاثیر بهداشت روانی در برقراري تعامل در زندگی فرد توجه دارد ، پس طبیعی است که شیوههاي خاصی را براي برقراري تعادل روانی ارائه کند .هدف اصلی شیوههاي توصیه شده در آموزههاي دینی، یاري رساندن به انسان به منظور برخورداري از روح وروان سالم است تا بتواند با توسل به بهترین راههاي ممکن، با مشکلات مقابله کند و با امید به الطاف بیکران الهی به آرامش نائل شود.نگرش صحیح هنسبت به مسائل و ناکامیهها موهبتی است که بواسطه آن، آدمی در برخورد با نمونهههاي به ظاهر موزون خلقت، زیبایی وتوانایی را در آنهها می بیند و حتی در زشتیهها نیز زیبایی را جستجو می کند .در کتاب انسان ساز نهجهالبلاغه با هدف کاهش فشار وارده بر انسان در رویارویی با مصائب و حوادث، شیوهها وعملکردهایی آموزش داده می شود تا فرد با دستیابی به نتایج مطلوب، امیدواري به آینده ه اي روشن را کسب نماید .
یکی از زمینهههایی که در دیدگاه روان درمانگري اسلامی از جایگاه ویژه اي برخوردار است، خوش بینی و مثبت نگري می باشد.خوش بینی یعنی با نظر خوب به امري نگریستن که مقابل بدبینی می باشد.خوش بین به کسی گفته می شود که همیشه به همه کار با نظر خوب می نگرد.هههدهخدا، 1373، 6هش8877 ها در منابع اسلامی خوش بینی را می توان از سه مفهوم در آموزههاي اسلامی استخراج کرد":حسن ظن در برابر سوءظن"، "حمل فعل بر صحت"، "دیدگاه کلی مسلمانان در مورد جهان و زندگی."مفهوم" حسن ظن"بطور کلی در سه مورد به کاررفته است":حسن ظن نسبت به خداوند"، "حسن ظن نسبت به مردم"، "حسن ظن نسبت به برادر مسلمان ."در مورد حسن ظن نسبت به مردم و برادر مسلمان بیشتراز مفهوم مخالف آن، یعنی سوءظن بحث کرده اند و آن را داراي دو مرتبه" پیدایش و استقرار"دانسته اند.
مفهوم"حمل برصحت"یک قاعده فقهی است که آقاي مکارم شیرازي براي این قاعده سه معنا بیان کرده است که یکی از آنهها حالت شناختی و عاطفی دارد و دو معناي دیگر جنبه رفتاري.معناي اول اعتقاد قلبی و واقعی به درست بودن رفتار و گفتار دیگران است.معناي دوم، ترتیب آثار نیک در مورد انجامهدهنده رفتار است .به این معنا که با آن فرد برخوردي صحیح داشته باشیم به نحوي که گویا کار را درست انجام داده است.معناي سوم، ترتیب آثار بر کاري است که فرد انجام داده است، یعنی با آن رفتار و گفتار به گونه اي برخورد می شود که صحیح و درست انجام شده است.ههمکارم شیرازي، 1411، 1/ ، 114ها بنابراین از مجموع مفاهیمی که در منابع اسلامی می توان خوش بینی را اقتباس کرد، به دست می آید که خوش بینی تلفیقی از شناخت، احساس و رفتار است.اما به نظر می رسد اگر بخواهیم از"مفهوم خوش بینی از دیدگاه اسلامی"سخن بگوییم، نباید به دو عنوان"حسن ظن"و"حمل برصحت"اکتفا کنیم؛زیرا این دو مفهوم بیشتر ناظر بر اعمال و رفتار دیگران است و نگاه فرد در مورد جهان، خدا، خود وافکار را منعکس نمی سازد، از این رو در این پژوهش دیدگاه کلی یک مسلمان در مورد خدا، جهان، دیگران، خود و اندیشههها از منظرنهجهالبلاغه مورد توجه قرار گرفته؛ و"حسن ظن"و"حمل فعل بر صحت"از مصادیق خوش بینی به شمارآمده است نه معادل آنگهههمانا
شترمولفهرهاي خوش بینی در نهجرالبلاغه
باتوجه به منابع اسلامی ازجمله نهجهالبلاغه و نظریات روان شناختی این نتیجه به دست آمده که خوش بینی و بدبینی دو نوع نگاه متفاوت به جهان هستی، زندگی و رویدادهاي مریوط به آن است وحیطهههاي مختلف زندگی فرد را در برمی گیرد .این دو نوع نگاه در سه بعد کلی از یکدیگر متمایز می شوند :بعد اول، به توجه و انتخاب فرد برمی گردد و اینکه فرد از میان محركههاي گوناگون در جهان به کدامیک از انها توجه می نماید وچه نوع دیدي به آنها دارد؛
