بخشی از مقاله
چکیده
نظام آموزشعالی محور توسعه کشورها میباشد که دارای ذینفعان متعدد میباشد و دانشجو اولین و اساسیترین ذینفعآن به شمار میآید که بایستی در سیاستگذاریهای آموزشعالی مدنظر قرار گیرد. در شرایط فعلی سیاستگذاریهای آموزشعالی، تنها با اولویت قرار دادن شمار محدودی از ذینفعان و آنهم ذینفعان ثانویه و بیشتر با صبغه سیاسی اتخاذ میشود که در این شرایط امیدی چندان به بهبود و توسعه آموزشعالی کشور نمیباشد. با توجه به آنچه از مستندات پژوهشهای صورت گرفته در این مقاله استنباط میشود، دانشجو اولین و اساسیترین ذینفع آموزشعالی محسوب میشود و در ایجاد تحول در نظام آموزشعالی، همچنان که پژوهشها، مؤید آن است بایستی در عمل نیز دانشجو، بهعنوان حکمران بلامنازع آموزشعالی، جایگاه خود را بازیابد.
کلمات کلیدی: حکمرانی، ذینفعان، دانشجوپیشزمینه
دانشگاهها بهعنوان زیر نظام آموزشعالی در فرایند توسعه یک کشور بهعنوان مراکزی که به تربیت و آماده ساختن نیروی انسانی کارآمد، شایسته و دارای مهارت بهمنظور پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه در زمینههای مختلف میپردازند, نقش حیاتی و کلیدی را بر عهده دارند؛ چراکه دانشگاهها با بروندادهای - بازدهها - خود به جامعه, عملاً در راه توسعه گام برمیدارند. با توجه به نقش و جایگاه دانشگاهها و حساسیت بالای مردم نسبت به عملکرد این نهاد، بایستی در هر دو بعد کمی و کیفی بهصورت موزون و متعادل رشد نماید. از سوی دیگر امروزه محدودیت منابع انسانی و مادی
جامعه، بررسی عملکرد دانشگاهها را ضروری مینماید - رحیمی و دیگران، . - 1381
نظام آموزشعالی دارای ذینفعان زیادی است که فرایند آموزشعالی را تحت تأثیر قرار میدهد. برای ایجاد تحولات و اصلاحات گسترده در عملکردآموزشعالی شناخت ذینفعان و دخالت دادن هریک از آنها به نسبت اهمیت و جایگاهی که دارند، ضروری میباشد. یکی از اصلیترین ذینفعان آموزشعالی دانشجویان میباشند. امروزه همگان بر این اعتقاد هستند که دانشجویان حقمشارکت در تصمیماتی را که درباره آموزش آنان صورت میگیرد، دارند. اگر قرار است تغییر و تحولی صورت بگیرد،باید دانشجویان نیز در آن مشارکت نمایند و آن را درک نمایند، در غیر این صورت تغییرات از جانب آنها مورد پذیرشقرار نمیگیرد. از طرفی، تعهد استادان به اصلاحات، مشارکت و حمایت آنان نیز امری ضروری است - نوملی و همکاران،. - 50 :1391
تحول در نظام آموزشی جز با مشارکت مستقیم دانشجویان در تمام جنبههای نظام آموزشی نه عملی است و نه موفقمیشود. لوین تأکید میکند که اجرای مؤثر تغییرات نیاز به مشارکت همه دانشجویان به اندازه دستاندرکاران و اعضای هیئتعلمی دارد. دانشجویان دانش و دیدگاههای منحصر به فردی دارند و که سبب موفقیت اصلاحات و بهبود اجراشوند. دانشجویان تولیدکننده برون دادهای دانشگاه هستند - لوین1، . - 1994 نتایج مطالعه ریچتر2 نشان داد که دانشآموزانی که در تصمیمهای کلاسی مشارکت داشتند، نگرش مطلوبتری نسبت به مدرسه، تعامل مثبتتری باهمسالان، کار کردن بهطور مدام بدون ناظر و یادگیری بیشتر نسبت به دانشآموزانی که معلم برایشان تصمیم گرفته بود،داشتند - ریچتر، . - 1980
نظریه ذینفعان بهمنظور بررسی نقش ذینفعان در آموزشعالی استفاده شده است - لیسیت3،2013، ص.. - 3 طبق نظر فریمن - 1984 - ، سهامداران بهعنوان " گروهها و یا افرادی هستند که دستیابی به اهداف یک سازمان را تحت تأثیر قرار میدهند و یا تحت تأثیر آن قرار میگیرند، میباشند" و همچنین تعریف ذینفعان به اصل "چه کسی و یا چه چیزیمدنظر میباشد"4، اشاره مینماید - فریمن5، 1984، ص . - 46شناخت ذینفعان در ارتقا کیفیت آموزشعالی از اهمیت ویژهای برخوردار است چراکه ذینفعان آموزشعالی ازآنجاکهدارای منافعی در آموزشعالی هستند، نسبت به همکاری با آموزشعالی تمایل نشان میدهند. مؤسسات آموزشعالی بایستی در یک تعامل پیوسته از ذینفعان خود بازخورد جمعآوری کرده و به آنها بازخورد بدهند و ذینفعان خود را در قبال کیفیت خود مطمئن سازند - 6فریمن، 2010، ص.. - 25
- هامشیر1 و دیگران، . - 2015 مؤسسات آموزشعالی تعداد زیادی از گروههای مشتریان دارند که توسط نویسندگانمختلف موردمطالعه قرارگرفتهاند .این مشتریان نیازهای مختلف، گاهی مکمل و یا متضاد باهم دارند - اولیا و اسپینوال2، - 1996رابینسون و بلند - 1987 - بر ضرورت بازاریابی داخلی تأکید کرده و مشتریان در سه گروه اول، دوم و سوم، طبقهبندیکردند. مشتریان اولیه دانشجویان هستند، مشتریان ثانویه مقامات آموزشوپرورش و کارفرمایان و مشتریان سوم افرادیهستند که بهطور غیرمستقیم مشتری آموزشعالی هستند مثل، دانش جویان سابق، خانوادههای سابق و کارفرمایان سابقو غیره میباشد - پریرا و سیلوا، . - 2003بسیاری از نویسندگان درزمینه سؤالات مرتبط باکیفیت آموزشعالی مطالعه کردهاند.
ریویل - 1998 - ، مطالعه دربارهمتدلوژی ذینفعان آموزشعالی را گسترش داد و بر روی نیازهای اساسی ذینفعان بهعنوان بخشی از مدیریت کیفیت فراگیر - TQM - ، بررسی انجام داد.پریرا و سیلوا3 دوازده ذینفع را که بهنوعی با آموزشعالی مشارکت دارند و یا از منافع آن برخوردارند را شناسایی نمود:دانشجویان، کارفرمایان، خانواده و وابستگان از دانشجویان، دانشگاهها و کارمندان دانشگاه، تأمینکنندگان، بخش آموزش متوسطه، دانشگاههای دیگر، تجارت و صنعت، ملت، دولت، مالیاتدهندگان ودرنهایت افراد حرفهای. ایشان تصدیق میکنند که تشخیص اولویت اهمیت نسبی هر یک از ذینفعان کار سادهای نیست ولی ایشان آن را که مهمترین ذینفعانآموزشعالی را دانشجویان، کارفرمایان، خانوادهها، دانشگاهها و کارمندان دانشگاهها میداند - پریرا و سیلوا، . - 2003
کانجی و تامبی - 1999 - 4، اشاره میکنند که ذینفعان آموزشعالی به گروههای مختلفی تقسیم میشوند. درواقع ذینفعان آموزشعالی کسانی هستند که با فرایندهای آموزشی و اصلی آموزشعالی مرتبط میباشند. این ذینفعان عبارتاند از: دانشجویان فعلی، دانشجویان بالقوه، کارکنان، کارفرمایان، دولت و صنعت.نویسندگان، مشتریان آموزشعالی را به مشتریان داخلی و خارجی تقسیمبندی کردهاند و اشاره نمودهاند که مشتریان داخلی در جهت کسب رضایت مشتریان خارجی کار میکنند - جوران5، . - 1988 همچنین مشتریان آموزشعالی را میتوان بر اساس پایگاه و جایگاه آنها و نیز فراوانی تعاملات آنها با مؤسسات آموزشی به مشتریان اولیه و ثانویه
