بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه به واسطهی رشد سریع فناوریها و بویژه فناوری اطلاعات، بشر با مشکلات جدی زیست محیطی مواجه شده است. افزایش انرژی مصرفی بدلیل استفاده از تجهیزات فناوری ارتباطات و اطلاعات، تولید حجم عظیم زبالههای الکترونیکی غیرقابل بازگشت به طبیعت ، استفادهی بیرویه از سوختهای فسیلی و ...، همگی منجر به وارد آمدن آسیبهای جدی به محیط زیست شدهاند . بنابراین در این مقاله درصدد برآمدیم که با ارائهی راهکاری، فناوری اطلاعات را جهت کاهش این اثرات منفی، بکار گیریم. در این راستا با پیشنهاد پیادهسازی یک سیستم یادگیری الکترونیکی در دانشگاهها و برگزاری کلاسهای مجازی، میتوان تاثیرات مثبتی را بر متریک سبز یوآی گذاشت. این متریک هر ساله اقدام به امتیازدهی و رتبهبندی دانشگاهها بر مبنای دوستی آنها با طبیعت میکند. سیستم یادگیری الکترونیکی بر 5 شاخص از 6 شاخص سبز یوآی تاثیر مستقیم میگذارد و در نهایت منجر به افزایش امتیاز و رتبهی دانشگاه در این سیستم رتبهبندی خواهد شد. در این مقاله پیادهسازی یک سیستم یادگیری الکترونیکی را به عنوان راهکاری جهت سبز شدن دانشگاهها ارائه دادهایم.
کلید واژه: دانشگاه سبز، فناوری اطلاعات سبز، متریک سبز یوآی، محیط زیست، سیستم یادگیری الکترونیکی.
-1 مقدمه
رشد سریع فناوری و بهویژه فناوری اطلاعات در دهههای اخیر، زندگی نوع بشر را دستخوش تغییرات اساسی کرده است. تاثیر فناوری، نهتنها بر زندگی بشر، بلکه بر زندگی دیگر موجودات زنده کره زمین نیز به وضوح قابل مشاهده است. در سالهای اخیر، توجه ویژه به حفظ و نگهداری محیط زیست باعث گردیده که پژوهشگران حوزه فناوری اطلاعات، مفهوم جدیدی را تحت عنوان فناوری اطلاعات سبز1 یا محاسبات سبز2 مطرح کنند. فناوری اطلاعات سبز، صدای موثر فناوری اطلاعات بر طبیعت است. فناوری اطلاعات سبز شامل مطالعه و بکارگیری فازهای طراحی، ساخت، استفاده و انهدام کامپیوترها، سرورها و زیرسیستمهای وابسته- مانند مونیتورها، چاپگرها، ابزارهای ذخیرهسازی داده و سیستمهای شبکه و ارتباطات - میباشد بنحوی که در کمینه کردن و یا حذف تاثیرات منفی موارد فوق بر محیط زیست کمک کند .[1]فناوری اطلاعات سبز دارای دو هدف کلی است:
-1 کمینه کردن تاثیرات منفی ناشی از بکارگیری فناوری اطلاعات بر محیط زیست
-2 استفاده از فناوری اطلاعات در جهت حل مشکلات زیست محیطی
در این مقاله سعی کردهایم که با استفاده از بکارگیری تکنیک یادگیری الکترونیکی به هدف دوم دست یابیم.همانطور که در [2] ذکر شده است، بکارگیری یادگیری الکترونیکی در کاهش سه پارامتر مصرف سوخت خودروها، مصرف کاغذ، مصرف برق و گاز بطور مستقیم تاثیرگذار است. دراین مقاله هدف بررسی تاثیر استفاده از یادگیری الکترونیکی برشش شاخص سبز یو آی3 است.ساختار بخشهای مختلف این مقاله به این ترتیب است:در بخش بعدی مفهوم فناوری اطلاعات سبز و محاسبات سبز مورد بحث قرار خواهد گرفت. بخش سه، به معرفی کلی متریک سبز یوآی اختصاص دارد. در بخش چهارم این مقاله به معرفی مولفههای ششگانه متریک سبز یو آی خواهیم پرداخت و تاثیر پیادهسازی سیستم یادگیری الکترونیکی را بر هریک بیان خواهیم کرد. در بخش پنجم نیز نتیجهگیری را بیان خواهیم کرد.
-2 فناوری اطلاعات سبز یا محاسبات سبز
مفهوم فناوری اطلاعات سبز برای اولین بار در سال 1992 توسط آژانس حفاظت از محیطزیست ایالات متحده آمریکا مطرح شد که به صورت داوطلبانه پروژهای را به نام Energy Star شروع کرد و در آن، استفاده بهینه از انرژی در همه انواع سخت افزار به عنوان محدودیت قرار گرفت. بعد از آن فناور ی اطلاعات سبز روشی برای حفظ انرژی و مصرف بهینه از تمامی پارامترهای فناوری اطلاعات معرفی گردید.محاسبه سبز نحوهی استفاده از منابع فناوری اطلاعات و محاسبات را مورد بررسی قرار میدهد به نحوی که رفتاری دوستانه با طبیعت داشته باشند. محاسبات سبز، سوددهی بیشتر اقتصادی و بالابردن کارایی سیستمها را نیز به دنبال دارد.
به بیان دیگر فناوری اطلاعات سبز یک راه کار است، راهکاری برای درک تغییرات سریع فناوری و تاثیرات ناشی از آن بر محیط زیست که میتوان از آن به عنوان روشی برای حفظ انرژی و استفاده بهینه از سرویس های فناوری اطلاعات مانند سرورها، سرویسهای نرمافزاری و... بهره برد.در سال 2016 این تعریف برای محاسبات سبز ارائه شده است:محاسبات سبز یکی از حوزههای محاسبات پیشرفته است که تاکید آن بر طراحی و توسعه سیستمهای فناوری اطلاعات و محاسبات دوستدار طبیعت است. مکانیزمهای مدیریت انرژی درمحاسبات سبز بسیار مورد توجه است .[3]محاسبات سبز، منابع محاسباتی را در راستای آشتی با طبیعت و کاهش اثرات منفی زیست محیطی مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد.تاکنون رویکردهای مختلفی جهت تحقق فناوری اطلاعات سبز ارائه شده که میتوان آنها را در چند حوزه کلی زیر مورد مطالعه قرار داد:
·طول عمر محصولات
·طراحی مرکز داده [4]
·بهینهسازی نرمافزارها [5]
·مدیریت انرژی [6]
·مدیریت بازیافت [7]
-3 سیستم متریک سبز یو آی
هرساله دانشگاه های سرتاسر دنیا بر اساس معیارهای متفاوتی رتبه بندی می شوند. این رتبهبندی می تواند براساس شاخصهای متفاوتی نظی ر پژوهش، آموزش، مهارت استخدام، بین المللی بودن دانشگاه و غیره باشد. در سال 2010 برای اولین بار دانشگاه اندونزی ابتکار عمل را به دست گرفت و معیار جدیدی جهت رتبه بندی دانشگاه ها تحت عنوان متریک سبز یو آی ارائه داد. به عنوان بخشی از استراتژی بین المللی شدن، این دانشگاه در سال 2009 کنفرانس بین المللی درخصوص معیارهای رتبه بندی دانشگاه ها برگزار کرد که طی این کنفرانس پژوهشگران برتر دنیا در این حوزه به بحث و تبادل نظر پرداختند. نتیجه ی بحث ها این شد که در آن زمان هیچ معیاری که دانشگاه ها را براساس کاهش تولید کربن و حفظ پایداری محیط زیست رتبه بندی کند، وجود ندارد.
اگرچه در آن زمان نیز دانشگاه هایی نظیر هاروارد، شیکاگو و کپنهاک گام های موثر ی در جهت مدیریت و بهبود پایداری مح یط زیست برداشته بودند و همچنین تلاش های هماهنگی نیز بین برخی از دانشگاه ها به صورت گروهی، در این خصوص انجام شده بود، اما سیستم واحد ی که بتواند هزاران دانشگاه را رتبه بندی کند وجود نداشت. در آن زمان سیستم رتبه بندی تحت عنوان کارت گزارش سبز ایالات متحده وجود داشت که شامل اطلاعاتی درخصوص پایداری 300 دانشگاه در دنیا بود که به هر دانشگاه رتبه ای از A تا F نسبت می داد. ای راد ای ن رتبه بندی این بود که در آن عددی تحت عنوان رتبه یا امتیاز به دانشگاه اختصاص داده نمی شد.
بنابراین سیستم متریک سبز یو آی از سال 2010 با ارائه ی شش معیار رتبه بندی، اقدام به امتیازدهی تعدادی از دانشگاه سرتاسر دنیا کرد. رتبه های این سیستم براساس امتیاز عددی بوده که امکان مقایسه ی سریع و آسان را فراهم می کند. متریک سبز یو آی در سال 2010 بر پایه سه مفهوم اساسی محیط زیست، اقتصاد و اجتماع توسط دانشگاه مالزی، توسعه داده شد. در اولین سال 95 دانشگاه از 35 کشور دنیا در این رتبهبندی شرکت کردند به تدریج تعداد این دانشگاهها افزایش پیدا کرد به نحوی که در سال 2015 تعداد 407 دانشگاه از 65 کشور دنیا توسط سیستم متریک سبز یو آی رتبهبندی شدند. در سال 2016 نیز 516 دانشگاه رتبه بندی شدند که در این میان سه دانشگاه ایرانی قرار دارند. دانشگاه زنجان در رتبهی 75، دانشگاه فردوسی مشهد در رتبهی 238 و دانشگاه تهران در رتبهی 431 قرار دارد .[8]متریک سبز از شش شاخص برای رتبهبندی استفاده میکند که عبارتند از: قرارگاه و زیرساخت، انرژی و تغییرات آب و هوایی، زباله، آب، حمل و نقل و آموزش.
-4 دانشگاه سبز و یادگیری الکترونیکی
سیستم متریک سبز یوآی هرساله اقدام به امتیازدهی و سپس رتبهبندی دانشگاههای سرتاسر جهان میکند. مسلما افزایش امتیاز در این سیستم نشاندهندهی سبزتر شدن دانشگاه-ها نسبت به دوره گذشته است. در این مقاله سوال این است که آیا استفاده از یک سیستم یادگیری الکترونیکی میتواند منجر به افزایش امتیاز در سیستم متریک سبز یو آی و درنتیجه سبزتر شدن دانشگاه شود؟ برای رسیدن به این جواب این سوال، در این بخش اقدام به بررسی تاثیر یادگیری الکترونیکی بر هر یک ازشش شاخص سبز یو آی خواهیم کرد.
-1-4 زیرساخت
شاخص زیرساخت، سیاستهای کلی دانشگاه را درخصوص ایجاد فضای سبز مشخص میکند. هدف این شاخص اختصاص فضای بیشتر جهت فضای سبز، در محوطهی دانشگاه است. آنچه که مسلم است پیادهسازی یک سیستم یادگیری الکترونیکی تاثیری بر این شاخص نخواهد گذاشت.
2-4 انرژی
توجه دانشگاهها به موضوع انرژی، بیشترین وزن را در رتبه-بندی یو آی دارد . با استفاده از این شاخص انتظار میرود که تلاش دانشگاهها جهت بهرهوری انرژی در ساختمانهایشان افزایش یابدمجموعاً. هشت فعالیت در این شاخص انجام میشود که بکارگیری یادگیری الکترونیکی بر سه تای آنها میتواند تاثیرگذار باشد.
فعالیتهای متاثر از یادگیری الکترونیکی عبارتند از:
1.کاهش میزان مصرف برق و گاز سالیانه
2.کاهش انتشار گازهای گلخانهای
3.کاهش میزان انتشار CO2 - برحسب تن - بصورت سالیانه
یادگیری به روش سنتی مستلزم حضور فیزیکی دانشجو در کلاسهای درس است. برای هر دانشجوی تمام وقت فضایی حداقل برابر حداقل فضایی برابر با 25 مترمربع باید درنظر گرفته شود .[9] این فضا شامل فضای کلاسهای دروس عمومی و اختصاصی، آزمایشگاهها، کتابخانه و ... است. روشنایی مورد نیاز این فضا مقداری بین 500 تا 1000 لوکس خواهد بود .[10] این روشنایی تقریبا معادل با 40 وات بر مترمربع است. بنابراین برای دانشگاهی با تعداد 2000 دانشجو، میزان توان مصرفی جهت روشنایی فضای آموزشی، مقداری بالغ بر 2000000 وات می-باشد. این میزان مصرف برق تنها جهت تامین روشنایی فضای آموزشی است. برق مصرفی جهت تجهیزات اداری، خنککنندهها، اتاق سرور و ... را نیز باید به این مقدار اضافه کرد.همچنین میزان برق مصرفی برای یک کلاس 40 نفره در سال، معادل با میزان مصرف برق سالیانهی یک خانوار است.[2] مقادیر بالا تنها جهت ایجاد این ذهنیت بیان شدند که جایگزینی سیستم آموزش سنتی با یک سیستم آموزش الکترونیکی، می-تواند نقش موثری در افزایش امتیاز شاخص انرژی داشته باشد.
3-4 زباله
فعالیتهای مربوط به بازیافت زبالهها، یکی از فاکتورهای
