مقاله درس پژوهی با موضوع رفع چالش های تدریس حالتهای هم نهشتی

بخشی از مقاله

چکیده

با توجه به نقشی که ریاضی در تربیت فکر و اندیشه انسانها و ایجاد توانایی تجزیه و تحلیل مسائل جهان مادی در آنها دارد، ارتقای توانایی ریاضی در دانش آموزان ضروری است با توجه به اینکه هندسه در ریاضیات نقش اساسی و پایه ای برای رشتههایی مانند معماری و طراحی صنعتی، مهندسیهای ساختمان و سازهها و غیره .... و حتی دربسیاری از هندسهها و انواع رشتهها ایفا میکند، لذا یادگیری آن و آشنایی با مطالب پایه ای لازم و ضروری به نظرمیرسد. از آنجایی که یکی از پایههای اصلی هندسه بحث همنهشتی هاست در نتیجه روش تدریس آن به نحوی که اثری پایدار در ذهن دانش آموز داشته باشد ضروری و لازم مینمایاند. این درس پژوهی با مشارکت 6 نفر ازدبیران ریاضی بروجرد با موضوع تدریس جالب »همنهشتی مثلث ها« به اجرا درآمد. این گروه بعد از تحقیقات و بررسی پروژه درس پژوهی خود را با برگزاری حدود 10 جلسه بصورت حضوری و گروه تلگرامی و یا تلفنی و طبق چرخه و دستورالعمل درس پژوهی به اجرا درآوردند. پس از نقد و بررسی تدریس اول و همفکری در مورد تدریس دوم برای رفع نقایص و نتیجه بهتر به تدریس دوم پرداختند.

کلمات کلیدی: درس پژوهی، دست ورزی، انتزاعی، هم نهشتی

.1 مقدمه

جهت اجرای بهتر تدریس در حرفه معلمی باید به دنبال راهی متفاوت از اقدامات معمول بود. پژوهش در این راستا آشکار نموده است که این شیوه نگرش و پژوهش در درس و تدریس به معلمان بیشتر کمک میکند که در تصمیم گیریهای مربوط به شیوههای بهبود کیفیت آموزشی مدارس مشارکت کنند. درس پژوهی یکی از الگوهای مناسبی از پژوهشهای مشارکتی در کلاس درس است که برای توسعه ی حرفه ایی معلمان یک مدرسه یا مدارس همتا مد نظر صاحب نظران و پژوهشگران آموزشی قرار گرفته است. تدریس درس ریاضی در کلاس بدون استفاده از رسانههای مناسب و روش تدریس فعال بر سختی مهم این درستوسط دانش آموزان میافزاید. اما اگر در کلاس ریاضی، معلم جوی فراهم کند که دانش آموز خود به شخصه به کشف و یادگیری
فعال مطالب بپردازند به بیان دیگر قواعد را کشف کند یا اینکه در استخراج قوانین سهم داشته باشد، از یک طرف به فهم بیشتر و عمیق تر مطلب کمک کرده ایم و از طرف دیگر به عمق و پایداری و یادگیری پرداخته ایم.

.2 تبیین و تعریف مسأله و توصیف چالشهای موجود و تعیین وضعیت مطلوب

حالتهای همنهشتی مثلثها در ریاضی و تدریس آن برای اولین بار به دانش آموزان با مشکلاتی همراه است. هندسه به دلیل اختارس نیمه انتزاعی نیازمند داشتن اولاً علاقه ثانیاً درک و تصور مسطحه و فضایی و دانستن روابط و شناخت بسیاری از قوانین میباشد و به نوعی برای اکثر دانش آموزان درسی خشک و خسته کننده و کمتر قابل فهم میباشد. حال اگر قرار باشد هندسه در کلاس درس با روشهای معمول و از جمله سخنرانی تدریس شود موجب دیر فمیه و یا حتی سردرگمی دانش آموز و نهایتاً فرار کردن و تنفر از این درس خواهد شد.از طرفی چون سه حالت برای همنهشتی مثلثها - در ابتدا - به دانش آموز تدریس میشود ممکن است تداخل یادگیری ایجاد شده و به موقع نتواند از آنها بطور صحیح استفاده کند.
به این دلیل اعضای گروه بر آن شدند که روشی برای درک بهتر و عمیق تر و جذاب تر جهت تدریس این موضوع اجرا کنند.

.3 تعیین ضرورت و اهمیت موضوع

از آنجا که مبحث حالتهای همنهشتی مثلث برای اولین بار به دانش آموز پایه ی هشتم ارائه میشود و این درس پایه اصلی تمام اثباتها و به نوعی زیر بنای هندسه شمرده میشود باید در کلاس طوری تدریس شود که مانند لوحی در ذهن دانش آموز حک شود. به این دلیل که این موضوع ارتباط مستقیم با اثبات تمامی خواص از جمله روابط بین زاویه و کمان و خواص چهار ضلعیهامحاسبه زوایای چند ضلعیهای منتظم، استخراج قاعده ساخت انواع چند ضلعیها و ... دارد. لذا اهمیت دادن به این مبحث و اجرای روش تدریس مناسب و متفاوت از روشهای متداول و معمول و سنتی در یادگیری بهینه و پایدار دانش آموزان سهم بسزایی دارد. اکثر ما دبیران ریاضی در بسیاری از دروس از هندسه که نیازمند همنهشتی مثلثها  بوده یا مشکلات و سؤالاتی از طرف دانش آموزان مواجه شدیم که منظور از - ض ض ض - یا - ز ض ز - یا - ض ز ض - و طریقه استفاده از این حالات چیست؟!!و یا به درستی نمی توانستند از این حالات استفاده کنند. یا اینکه از به کاربردن این حالات در مسائل درمانده میشدند که ریشه آن به عدم یادگیری عمیق و مفهومی بر میگردد.

.4 سؤال پژوهش

چگونه و با چه روشی میتوان حالتهای همنهشتی مثلث را به دانش آموزان آموخت به نحوی که دانش آموز کاملاً حالتهای همنهشتی را درک کند تفاوت بین وجود زاویه و ضلع بین با زاویه و ضلع غیر بین را یاد بگیرد. و خودش قوانین همنهشتی راکشف کند و بتواند روابط بین اضلاع و زاویههای متناظر را طوری بنویسد که به یکی از حالتهای همنهشتی منجر شود. چگونه قوانین همنهشتی دو مثلث بطور همیشگی و مفهومی در ذهن دانش آموز نقش ببندد چگونه دانش آموزی که درس حالتهای همنهشتی را فرا گرفته از آنها بتواند در کلیه دروس هندسه و اثباتها به نحو درست استفاده نماید.

5.ویژگیهای طرح درس و سناریو

1.توجه به تفاوتهای فردی در دانش آموزان

2.اهمیت نحوه رفتار معلم با دانش آموزان

3.ایجاد انگیزه و جذابیت در آغاز تدریس

4.ایجاد جو دوستانه و پرسش و پاسخ با دانش آموزان

5.استفاده مؤثر از تمام امکانات موجود

6.مشارکت فعال کلیه دانش آموزان در امر تدریس

7.آشنایی با کار گروهی و انجام فعالیتها بصورت گروهی

8.استفاده از فعالیت های متنوع دست ورزی که موجب تعمیق یادگیری میشود.

9.استفاده از حس بینایی دانش آموزان در مشاهده پاورپوینت.

.10 استفاده از رنگهای شاد و متنوع در تهیه پاورپوینتها و لوازم آموزشی.

11. تهیه پاورپوینتها و لوازم آموزشی.

12. ایجاد حس رقابت سالم در بین دانش آموزان.

6. نحوه ی اجرا

گروه از 6 نفر دبیران ریاضی شهرستان بروجرد که در مدارس عادی و شاهد تدریس میکنند تشکیل شده است. که جلسات تبادل فکر و نظر خود را در محل اداره آموزش و پرورش دبیرستان محل تدریس خود یعنی شاهد دخترانه و کوثر انجام داده اند سناریوی آموزشی توصیف ویژگیهای الگوی تدریس و دلایل انتخاب آن.ابتدا اعضای گروه تحقیقات گسترده ای در مورد انواع الگوهای تدریس و علی الخصوص الگوهایی که برای تدریس هندسه ومبحث همنهشتی مناسب باشد انجام دادند. در اجرای طرح درس اولیه مناسب دیدیم که از چند روش فعال برای تدریس استفاده شود. الگوی ساخت گرایی به عنوان پایه ی تدریس انتخاب و از روشهای دیگر هم کمک گرفته شد. چون ساخت گرایی موجب یادگیری و یادسپاری حداکثر و تعمیق یادگیری میشود. هر چقدر یادگیرنده از حواس بیشتری از یادگیری استفاد کند مطالب بیشتری را میتواند بخاطر بسپارد و به یاد آورد. ساخت گرایی در میان دیگر نظریههای یادگیری و آموزش بالاترین جایگاه را در  موفقیت یاد دهی - یادگیری دارد. در آموزش ریاضیات به روش ساخت گرایی دانش آموز با پی بردن به تواناییهای خود حس