بخشی از مقاله
تحقیق، مقایسه و توصیف دیدگاه های مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان درباره جایگاه و وضعیت کیفی و کمی اجرای درس تربیت بدنی در مدارس راهنمایی و متوسطه
چکیده :
هدف این تحقیق، مقایسه و توصیف دیدگاه های مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان درباره جایگاه و وضعیت کیفی و کمی اجرای درس تربیت بدنی در مدارس راهنمایی و متوسطه شهرستان ابهر می باشد. جامعه آماری این تحقیق را در کلیه مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان دختر و پسر مقاطع راهنمایی و متوسطه شهر ابهر تشکیل می دهند. نمونه آماری تحقیق شامل کلیه مدیران (133 نفر)، کلیه معلمان تربیت بدنی (37 نفر ) و 5 درصد از دانش آموزان جامعه مورد مطالعه است. ابزار اندازه گیری شامل سه پرسشنامه محقق ساخته ( پرسشنامه مدیران،
پرسشنامه معلمان تربیت بدنی و پرسشنامه دانش آموزان) است که برای سنجش جایگاه، وضعیت کمی و کیفی اجرای درس تربیت بدنی از دیدگاه هر سه گروه سنجش میزان همکاری مدیران از دیدگاه معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان تهیه شده است. ضریب پایای هر سه پرسشنامه که با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شده است به ترتیب برای پرسشنامه مدیران 78/0 = و برای پرسشنامه معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان 86/0 = است.
تجزیه و تحلیل داده های تحقیق که با استفاده از آمار توصیفی، تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون میانه انجام گرفت، نشان داد که بین دیدگاههای گروه های مورد مطالعه درخصوص وضعیت کمی، اهمیت و جایگاه درس تربیت بدنی تفاوت معنی داری آماری وجود دارد. همچنین همکاری مسئولان با اجرای این درس در مدارس در حد مطلوب نبوده و در حد متوسط می باشد. همچنین وضعیت کمی و کیفی اجرای درس تربیت بدنی در مدارس مورد مطالعه در سطح مطلوب قرار ندارد.
واژه های کلیدی :
اهمیت جایگاه درس تربیت بدنی در مدارس، وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی در مدارس از نظر کیفی و کمی.
مقدمه :
نظام آموزش در کشور ما دارای دو بعد اساسی آموزش و پرورش می باشد. گرچه این مفاهیم بیشتر مواقع در کنار هم هستند، اما این دو بعد مفاهیم مستقل هستند که فعالیت های ورزشی بر روی هر دو بعد تاثیرگذار هستند و فعالیت های ورزشی بعد پرورش در کمک به رشد جسمانی و اجتماعی دانش آموزان نقشی موثر و مستقیمی ایفا می کند و در بعد آموزش با توجه به طبقه
بندی هنرهای آموزشی بلوم روی سه حیطه شناختی، عاطفی، روانی – حرکتی به طور مستقیم یا غیرمستقیم موثری می باشند. مقاومت های ورزشی سهم عمده ای در رشد حیطه روانی – حرکتی داشته و مستقیماً با آن در ارتباط می باشند. در این موردف به نظر می رسد همراه با دیگر برنامه های آموزشی در حیطه های شناختی و عاطفی که امروزه بیشتر مورد توجه برنامه ریزان است، یک برنامه اصولی و جامع تربیت بدنی نیز قادر است ضمن تامین سلامت جهانی و روانی دانش آموزان، با مهیا کردن زمینه لازم برای رشد و پرورش استعدادهای بالقوه آنان، موجب توسعه و پویایی کشور گردند.
1 ) در حالی که به قول برخی از صاحب نظران برنامه های درسی، اگر همان دو ساعت موجود ورزش به خوبی برنامه ریزی و هدفمند شود می توان اهداف ورزشی مدارس را نه در کمیت بلکه در کیفیت آن توسعه داد، از سویی ورزش مدارس به تصحیح تفکر ورزشی در مدارس نیز نیازمند است، چنانچه اهمیت ندادن به ورزش و تبدیل آن به ساعت هایی برای درس یا تکالیف عقب مانده حکایت از آن دارد. با توجه به اینکه جایگاه درس تربیت بدنی در برنامه های مدارس کشور به ویژه در شهرهای دور از مرکز و محروم آن طور که انتظار می رود روشن و تعریف نشده است.
2 ) نیاز به این تحقیقات اساسی در این زمینه احساس می گردد، زیرا بررسی جایگاه وضعیت کمی و کیفی درس تربیت بدنی در مدارس و ارائه راهکارهای اساسی و زیربنایی در این مورد می تواند به آشکار شدن این پدیده مهم و انسان ساز در فرایند تعلیم و تربیت کمک کند.
3 ) با توجه به آنچه بیان شد، این تحقیق قصد دارد وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی را از نظ
ر کمی و کیفی و جایگاه آن و همچنین میزان مشارکت و همکاری مسئولان با اجرای برنامه ها در مدارس از دیدگاه مدیران و معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان توصیف کند، نتایج حاصل از این تخصص می تواند به برنامه ریزان و دست اندرکاران در تدوین و پیش بینی طرح های مناسب و برنامه ریزی اصولی و مناسب با نیازها و توانایی ها و در نهایت ارتقای کیفی و کمی درس تربیت بدنی در مدارس کمک کند.
روش تحقیق :
این تحقیق از نوع توصیفی بوده و به صورت میدانی با استفاده از سه پرسشنامه محقق ساخته
که دیدگاه های مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش اموزان را در مورد جایگاه درس تربیت بدنی و وضعیت اجرایی ان از نظر کمی و کیفی و همچنین همکاری مسئولان با این امر ارزیابی می کند، انجام گرفته است.
جامعه آماری :
جامعه آماری تحقیقی را کلیه مدیران ومعلمان تربیت بدنی و دانش آموزان دختر و پسر مدارس راهنمایی و متوسطه شهر ابهر تشکیل می دهند.
نمونه آماری :
نمونه آماری این تحقیق شامل کلیه مدیران و معلمان و 400 نفر از دانش اموزان دختر و پسر مدارس راهنمایی و متوسطه شهر ابهر که از میان کلیه دانش آموزان دختر و پسر این مقاطع به طور تصادفی انتخاب شده اند است.
ابزار اندازه گیری :
ابزارهای اندازه گیری مورداستفاده در این تحقیق سه پرسشنامه محقق ساخته با سوالات بسته و در مقیاس پنج گزینه ای است که پس از کسب اعتبار محتوایی توسط 10 نفر از متخصصان و مدرسان دانشگاهف ضریب پایایی آنها نیز با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شده است.
روش های آماری :
از آمار توصیفی برای رسم جداول فراوانی، درصدها و نمودارها و همچنین برای آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون های آماری تحلیل واریانسی یک طرفه در سطح (5% = ) استفاده شد.
جدول 1 ) درصد پاسخ های گروه تحت بررسی درباره وضعیت کیفی اجرای درس تربیت بدنی در مدارس
ردیف سوالات گروه بسیار زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم جمع
1 برنامه های موجود در تربیت بدنی مدرسه، تا چه اندازه موجب تقویت ویژگی های جسمانی دانش آموزان می شود؟ مدیران 6/15 6/47 2/17 6/19 - 100
معلمان تربیت بدنی 3/8 4/32 4/34 25 - 100
دانش آموزان 4/16 5/28 8/32 2/14 1/8 100
2 برنامه های موجود در تربیت بدنی مدرسه تا چه اندازه موجب تقویت مهارتهای حرکتی و ورزشی دانش آموزان می شود؟ مدیران 7/11 2/41 8/36 7 3/3 100
معلمان تربیت بدنی 9/20 3/30 9/48 - - 100
دانش آموزان 4/15 2/31 3/31 1/14 9/6 100
3 برنامه های موجود در تربیت بدنی مدرسه تا چه اندازه موجب تقویت مهارتهای اجتماعی ا
ز قبیل احترام به حقوق دیگران و تفاهیم بین دانش آموزان می شود؟ مدیران 3/12 4/30 5/40 4/9 4/7 100
معلمان تربیت بدنی 26 35 8/32 3/2 4 100
دانش آموزان 2/22 2/40 6/20 6/10 5/6 100
4 برنامه های موجود در تربیت بدنی مدرسه تا چه اندازه موبج تقویت ویژگی های اخلاقی دانش آموزان می شود؟ مدیران 7/17 8/30 9/37 8/10 9/2 100
معلمان تربیت بدنی 9/23 4/32 4/32 3/8 1/3 100
دانش آموزان - - - - - -
5 برنامه های موبج در تربیت بدنی مدرسه تا چه حد موجب تقویت یادگیری سایز زمینه های درسی دانش آموزان می شود؟ مدیران 3/12 1/20 7/34 5/28 4/4 100
معلمان تربیت بدنی 5/14 5/39 1/32 5/14 4/7 100
دانش آموزان - - - - - -
6 برای تدریس تربیت بدنی در مدرسه شما، تا چه اندازه معلم تربیت بدنی از طرح درس استفاده می کند؟ مدیران 4/6 6/15 9/30 6/18 5/28 100
معلمان تربیت بدنی 1/5 8/16 6/38 27 5/12 100
دانش آموزان - - - - - -
7 برنامه های موجود تربیت بدنی در مدرسه، تا چه اندازه موجب تقویت ویژگی های ذهنی از قبیل خلاقیت وقدرت تفکر در دانش آموزان می شود؟ مدیران 9/7 4/27 1/42 8/13 8/8 10
0
معلمان تربیت بدنی 5/11 24 1/38 8/20 1/3 100
دانش آموزان 4/10 27 3/32 1/16 2/10 100
جدول 2 ) درصد پاسخ های گروه تحت بررسی درباره وضعیت کمی اجرای درس تربیت بدنی در مدارس
ردیف سوالات گروه بسیار زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم جمع
8 وسایل و لوازم ورزشی مدرسه از قبیل توپ، زمین و راکت و ... تا چه اندازه برای استفاده دانش آموزان کافی است؟ مدیران 4/6 27 8/38 1/21 8/12 100
معلمان تربیت بدنی 1/5 8/16 6/14 24 5/39 100
دانش آموزان 8/14 5/15 24 9/24 8/20 100
9 برای استفاده دانش آموزان در مدرسه شما، تا چه اندازه وسایل و کمکهای اولیه و بهداشتی موجود است؟ مدیران - 9/25 2/46 6/15 3/12 100
معلمان تربیت بدنی 1/5 1/26 2/31 3/32 3/5 100
دانش آموزان 6/9 2/12 4/30 6/22 2/25 100
10 جهت استفاده مدارس یک محدوده تا چه اندازه در شهر / روستا شما مکان های ورزشی مطلوب موجود است؟ مدیران 9/4 3/12 9/31 1/17 9/39 100
معلمان تربیت بدنی - 3/8 8/19 9/20 51 100
دانش آموزان 6/12 9/10 1/20 8/27 6/28 100
11 فضا و امکانات مدرسه شما، تا چه اندازه ای برای تحرک و فعالیت داشن آموزان درکلاس تربیت بدنی مناسب است؟ مدیران 2/17 9/26 24 2/14 6/17 100
معلمان تربیت بدنی 4/10 6/16 6/14 9/23 5/36 100
دانش آموزان 1/14 3/22 3/32 3/16 15 100
12 برای برطرف کردن نیازهای جهانی، حرکتی و روانی دانش اموزان تا چه اندا
زه ساعات کنونی درس تربیت بدنی در مدرسه (2 ساعت در هفته ) کافی است؟ مدیران 9/7 4/31 6/32 1/20 9/7 100
معلمان تربیت بدنی 1/5 3/29 8/16 5/13 4/33 100
دانش آموزان 9/12 3/19 1/34 5/20 2/13 100
جدول 3 ) درصد پاسخ های گروه تحت بررسی درباره اهمیت و جایگاه درس تربیت بدنی در مدارس
ردیف سوالات گروه بسیار زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم جمع
13 تا چه اندازه با عملکرد معلم ورزش خود در زمینه اجرای برنامه های درسی تربیت بدنی موافق اید؟ مدیران - - - - - -
معلمان تربیت بدنی - - - - - -
دانش آموزان 6/34 2/26 17 6/11 6/8 100
14 با عملکرد مدیر مدرسه در خصوص برنامه های درسی تربیت بدنی تا چه اندازه موافق اید؟ مدیران - - - - - -
معلمان تربیت بدنی - - - - - -
دانش آموزان 7/36 2/25 3/18 9/12 7 100
15 تا چه اندازه به درس تربیت بدنی همانند دروس دیگر توجه دارید؟ مدیران - - - - - -
معلمان تربیت بدنی - - - - - -
دانش آموزان 7/36 9/32 8/20 5/6 1/3 100
16 تا چه اندازه به تربیت بدنی و ورزش علاقه مندید؟ مدیران 6/40 7/38 7/15 5/2 5/2 100
معلمان تربیت بدنی 5/60 8/17 5/14 - 3/7 100
دانش آموزان 3/9 5/18 2/4 2 2 -
17 مدیر مدرسه تا چه اندازه برای دانش آموزان ورزشکار اهمیت قایل است؟ مدیران 8/34 6/40 6/24 - - 100
معلمان تربیت بدنی 3/29 8/43 6/20 13 - 100
دانش آموزان - - - - - -
18 برای پرکردن اوقات فراغت خود تا چه اندازه به فعالیت های بدنی و ورزش می پردازید؟ مدیران 4/8 8/29 7/38 2/17 9/5 100
معلمان تربیت بدنی 6/12 9/46 5/40 - - 100
دانش آموزان 9/16 8/29 7/35 9/12 6/4 100
19 علاقه و رغبت والدین، تا چه اندازه در شرکت فعال دانش آموزان به تربیت بدنی و ورزش تاثیر دارد؟ مدیران 1/23 1/45 1/20 4/6 4/4 100
معلمان تربیت بدنی 1/29 1/29 3/35 1/5 4/6 100
دانش آموزان - - - - - -
20 برای پیشبرد اعداف تربیت بدنی در مواردی، تا چه اندازه به کتاب و جزوات درسی ورزشی نیاز است؟ مدیران 5/22 7/61 3/14 - 5/1 100
معلمان تربیت بدنی 6/41 6/40 8/19 - - 100
دانش آموزان - - - - - -
جدول 4 ) درصد پاسخ های مدیران و معلمان تربیت بدنی درباره میزان همکاری مسئولان با اجرای درس تربیت بدنی در مدارس
ردیف سوالات گروه بسیار زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم جمع
21 جهت حل مسائل و مشکلات تربیت بدتی در مدرسه، تا چه اندازه مدیر آموزشگاه با معلم تربیت بدنی همکاری می کند؟ مدیران 9/31 9/53 2/14 - 9/3 100
معلمان تربیت بدنی 3/32 51 6/15 - 1/4 100
دانش آموزان - - - - - -
22 مسئول تربیت بدنی آموزشگاه ها تا چه اندازه از اجرای برنامه های تربیت بدنی در مدرسه شما بازدید و ارزیابی به عمل می آورد؟ مدیران 9/4 9/6 3/37 5/22 4/28 100
معلمان تربیت بدنی - 9/22 24 1/27 26 100
دانش آموزان - - - - - -
23 جهت بهبود وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی، مسئول تربیت بدنی آموز
شگاهها تا چه حد با شما همکاری می کند؟ مدیران 4/8 24 8/35 6/20 3/11 100
معلمان تربیت بدنی - 1/27 6/41 9/22 3/5 100
دانش آموزان - - - - - -
24 برای بهبود وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی رئیس آموزش و پرورش شهرستان تا چه اندازه با شما همکاری می کند؟ مدیران 4/5 6/19 9/51 7/14 4/6 100
معلمان تربیت بدنی 4/3 31 1/27 24 5/12 100
دانش آموزان - - - - - -
یافته های تحقیق :
جدولهای 1 و 2 به ترتیب دصد پاسخ های هر یک از گروه های تحت بررسی در مورد وضعیت کیفی و کمی اجرای درس تربیت بدنی، جدول 3 درصد پاسخ های این گروه ها در مورد جایگاه این درس در مدارس و جدول 4 ، درصد همکاری مسئولان با اجرای درس تربیت بدنی را در جامعه تحت بررسی نشان می دهد.
برای مقایسه دیدگاه های مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان در مورد وضعیت کمی و کیفی اجرای درس تربیت بدنی، جایگاه این درس در مدارس و میزان همکاری مسئولان، از آزمون آماری واریانس یکطرفه استفاده شد.
نتایج به دست آمده نشان داد که بین دیدگاه های مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان در مورد وضعیت کمی اجرای درس تربیت بدنی تفاوت معنی داری وجود ندارد (جدول 5 )، ولی بین دیدگاه های تحت بررسی در مورد وضعیت کیفی اجرای درس تربیت بدنی تفاوت معنی داری وجود ندارد.
جدول 5 ) نتایج مقایسه دیدگاه های گروه ها در مورد وضعیت کمی اجرای درس
تربیت بدنی
گروه ها تعداد میانگین انحراف معیار F
مدیران 40 40/2 75/0 59/3 = ( 357 و 2 ) F
معلمان تربیت بدنی 32 84/2 84/0
دانش آموزان 285 78/2 83/0 5% = a
همچنین نتایج نشان داد بین دیدگاه های دانش آموزان و معلمان تربیت بدنی در مورد اهمیت و جایگاه درس تربیت بدنی در جامعه تحت بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد، در حالی که تفاوت دیدگاه های مدیران و معلمان تربیت بدنی در مورد میزان همکاری مسئولان با اجرای درس تربیت بدنی در مدارس معنی دار نیست (جدول 6 ).
جدول 5 ) نتایج آماری مربوط به مقایسه دیدگاههای گروه ها در مورد اهمیت و جایگاه درس تربیت بدنی
گروه ها تعداد میانگین انحراف معیار F
مدیران 40 08/4 43/0 16/3 = ( 357 و 2 ) F
معلمان تربیت بدنی 32 08/4 43/0
دانش آموزان 285 90/3 68/0 5% = a
بحث و نتیجه گیری :
براساس نتایج این تحقیق، معلمان تربیت بدنی کمتر از طرح درسی برای تدریس در کلاس تربیت بدنی استفاده می کنند. و یافته های این تحقیق در این زمینه با نتایج تحقیقاتی مردان 1376 ، و پیروی فاروجی 1376 ، و جلیایی 1377 ، هماهنگی دارد. (7 ، 4 ، 8 )
از سوی دیگر یافته های این تحقیق نشان داد که 2 ساعت درس تربیت بدنی در هر هفته برای ارضای نیازهای روانی – حرکتی و جسمانی دانش آموزان کافی نیست، ضمن آنکه اکثریت گروه های تحت بررسی معتقد بودند که فضاها، امکانات و تجهیزات ورزشی در مداری برای دانش آموزان خیلی کم است که این نتایج با نتایج تحقیقات همخوانی دارد. (9)
معلمان تربیت بدنی معتقدند، درس تربیت بدنی علاوه بر تاثیر مطلوبی که بر قوای جسمانی دارد، می تواند بر جنبه های روانی، عاطفی و اجتماعی دانش آموزان هم تاثیر مثبت داشته باشد، در حالی که مدیران مدارس اثر برنامه های تربیت بدتی را، فقط در تقویت قوای جسمانی ذکر کرده اند که این نتایج برخی از تحقیقات انجام شده در این مورد با همت فر 1371 ، دقیقه رضایی 1371 ، ابراهیمی 1373 ، لطیفی 1372 ، شایگان 1373 ، همتی نژاد 1369 ، و هانسن 1982 هماهنگی و همخوانی دارد (9 ، 13 ، 1 ، 11 ، 5 ، 10 ، 4 ).
در مورد نیاز به تدوین کتاب های درسی تربیت بدنی در مدارس، نتایج نشان داد که این مسئله از ضروریات می باشد. براساس نتایج این تحقیق به طور کلی، از نظر هر دو گروههای تربیت بدنی و دانش آموزان وضعیت کیفی درس تربیت بدنی در جامعه تحت بررسی مطلوب نبوده و با توجه به کمبود اساسی در زمینه های برنامه ریزی، کتب درسی، امکانات آموزشی و ساعات درس تربیت، چنین نتیجه ای قابل انتظار است. از طرق دیگر نتیجه تحقیق نشان داد که بین دیدگاههای مدیران، معلمان تربیت بدنی و دانش اموزان در مورد وضعیت کمی درس تربیت بدنی تفاوت معنی داری وجود دارد. در حالی که بین دیدگاه های معلمان تربیت بدنی و دانش آموزان در این مورد تفاوت معنی داری وجود ندارد. با توجه به اینکه مدیران به عنوان مسئولان مدارس در زمینه درس تربیت بدنی تخصصی ندارند به همین علت از اصول اساسی کمی و کیفی برای اجرای درس تربیت بدنی اطلاعی کامل ندارند، کسب چنین نتیجه ای مسلماً طبیعی است.
به هر حال اگرچه بین دیدگاه معلمان و دانش آموزان در خصوص وضعیت کمی درس تربیت بدنی تفاوت معنی داری وجود ندارد اما هر سه گروه وضعیت کمی اجرای درس تربیت بدنی را به صورت متوسط ارزیابی کرده اند که با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد. در ضمن دیدگاه مدیران و معلمان تربیت بدنی در مورد جایگاه این درس در مدارس و میزان همکاری مسئولان با اجرای این درس در مدارس تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. ولی بین دیدگاه معلمان و دانش اموزان در مورد جایگاه این درس تفاوت معنی داری قابل مشاهده بود.
