بخشی از مقاله
راهنماي پذيرش موسسات فناور
در مرکز رشد واحدهاي فناوري
پارک علم و فناوري آذربايجان شرقي
مقدمه:
واژه پارک از نظر زبان شناسي ريشه اي مشترک با واژه هاي ((Paradise )) و ((Pardis)) دارد و در همه زبانها بار عاطفي و تصور مقدسي از مکاني ايده آل براي آسايش، همنشيني، صحبت و بازي به ذهن متبادر مي سازد.
تأمين مي‌نمايد. در واقع انكوباتورها ارائه كننده فضا، خدمات حمايتي و تجهيزات مشترك براي شركتهاي كارآفرين هستند تا بتوانند كارآفرينان و شركتهاي كوچك را در ايجاد و توسعه مؤسسات خود ياري نمايند
مركز رشد (انكوباتور):آنگونه كه در فرهنگ لغت آمده به معناي ماشين جوجه‌كشي، گرم‌خانه، يا دستگاه نگهداري نوزادان نارس است. اين واژه از مصدر to incubate ساخته شده است كه بر مفاهيم تكثير كردن، كشت دادن، رشد كردن و تكوين يافتن دلالت دارد. در ادبيات كارآفريني، انكوباتورها در زمره زيرساخت‌هاي فني قرار مي‌گيرند و نهادها يا چارچوبهايي هستند كه براي پرورش يا ايجاد كسب و كارهاي كوچك تأسيس مي‌شوند.
مركز رشد، فضاي اداري و آزمايشگاهي همراه با خدمات حمايتي مختلف با حداقل هزينه را براي شركتهاي نوپا فراهم مي‌كند و همچنين شبكه‌سازي و برخي خدمات جانبي را براي آنها
پارك علم و فناوري استان آذربايجان شرقي:
در شهريور ماه 1381 براساس مصوبه شوراي گسترش آموزش عالي و همزمان با تبديل يا ادغام ديگر مراكز استاني سازمان پژوهشهاي علمي و صنعتي ايران با نيت گسترش ارتباطات تحقيقاتي صنايع موجود در منطقه با واحدهاي تحقيقاتي و دانشگاه‌هاي منطقه شكل گرفت و هدف از تشكيل آن ارتقاء فناوري صنايع موجود در قطب صنعتي مربوطه و افزايش توان رقابتي و در نهايت افزايش
ثروت جامعه از اين طريق مي‌باشد. جمع شدن واحدهاي تحقيقاتي (اعم از شركت هاي خدماتي مهندسي، دفاتر واحدهاي تحقيقاتي وابسته به دانشگاه‌ها و يا سازمان هاي تحقيقاتي مستقل) در اين پارك علاوه بر كمك به ارتقاء‌سطح مبادلات علمي ـ فني بين واحدهاي مربوطه، امكان بهره برداري حداكثر از ظرفيت هاي صنايع را نيز فراهم مي‌نمايد.
‹‹ مفاهيم و اصطلاحات ››
تعريف پارک علم و فناوري:
پارک علم و فناوري سازماني است که بوسيله متخصصين حرفه اي مديريت مي شود و هدف اصلي آن افزايش ثروت در جامعه ازطريق ارتقاء فرهنگ نوآوري و رقابت سازنده ميان شرکتهاي حاضر در پارک و مؤسسه هاي متکي بر علم و دانش است.
تعريف مركز رشد(incubator ):
مراكز رشد مراكزي هستند كه شركتهاي نوپا و تيم هاي كار آفرين متكي بر فناوري را در راستاي اجراي موفقيت آميز ايده ها و نوآوريها و همچنين رقابت در صحنه تجارت ملي و جهاني حمايت مي كنند.
مراكز رشد شرايطي را براي شركتهاي نوپا فراهم مي كنند كه ضمن به ثمر رسانيدن سرمايه گذاري، كاهش ريسك راه اندازي، كاهش هزينه راه اندازي، توسعه كسب و كارهاي اساسي، مديريت دانش و سيستمها، در نهايت باعث رشد آنان ميشود. يك مركز رشد، شركتها را با فراهم آوردن مجموعه اي از سرويسها و همچنين سوق دادن آنها براي سرمايه گذاري در نقاط سودآور ياري مي كند. مدت زمان استقرار در مركز رشد بين 3 تا 5 سال است كه مؤسسات موظف هستند در طي اين مدت به شرايطي كه شرايط رشديافتگي ناميده ميشود، دست يابند.
رشد يافتگي و روند رشد واحدهاي فناوري:
دورة رشد دوره‌اي است كه در طي آن يك واحد فناوري خصوصي با تعقيب ايدة محوري مناسب و متكي بر فناوري، به يك موسسة فعال و موفق اقتصادي تبديل ميشود. روند رشد واحدهاي فناوري در طي حضور در مركز رشد بر اساس شاخص‌هاي زير مورد بررسي قرار مي‌گيرد :
بلوغ علمي- فني مؤسسه
هر موسسه مستقر در مرکز رشد که يک طرح تحقيقاتي توسعه اي را با موفقيت به انجام رسانده باشد (اعم از مدت استقرار در مرکز رشد و يا قبل از آن) و يک ايده را به محصول تبديل نمايد به عنوان موسسه بالغ علمي فني شناخته ميشود. از جمله معيارهاي ارزيابي بلوغ علمي فني موسسه ميتوان به موارد زير اشاره نمود:
• پروژهشهاي انجام شده از نظر مديريت علمي
• موسسه از نظر مديريت علمي
• موسسان موسسه از نظر مديريت علمي
• همکاران تمام وقت موسسه از نظر مديريت علمي
بلوغ مالي موسسه
هر موسسه مستقر در مرکز رشد که يک طرح تحقيقاتي (اعم از توسعه اي و غيرتوسعه اي) خود را در قالب اعتبارات مصوب طرح به انجام رسانده باشد، به عنوان يک مؤسسه بالغ مالي شناخته ميشود.
از جمله معيارهاي ارزيابي بلوغ مالي به موارد زير ميتوان اشاره نمود:
• ميزان درآمد کل موسسه طي يک دوره يک ساله
• ميانگين نسبت درصد پيشرفت قراردادهاي موسسه به درصد مبالغ دريافتي
بلوغ سازماني ومديريتي موسسه
هر موسسه اي که توانايي ادامه حيات، مستقل از مشاورين را داشته باشد و بتواند کادر نيروي مورد نياز خود را تثبيت و تکميل نمايد از نظر سازماني موسسه بالغ شناخته ميشود.
هسته‌هاي پيش مركز رشدي:
تيمهاي كاري متشكل از تعدادي دانش‌آموخته با ايدة محوري مشخص كه در صدد تشكيل يك مؤسسه حقوقي هستند كه به دلايلي ممكن است در هريك از عوامل – ايده کاري، كار گروهي و يا ثبت قانوني شركت - مشكل داشته باشند.
مدت دوره‌ي رشد مقدماتي معمولاً 6 ماه است كه تحت شرايط ويژه‌اي تا 9 ماه قابل تمديد است. در طول مدت اين دوره، مؤسسات موظف به تكميل و تثبيت ايده‌ي محوري مي‌باشند. ضرورت اصلي اين دوره‌ي جذب نيروهاي خلاق دانشگاهي، تغيير الگوي ذهني اشتغال و تسريع مراحل رشد و شفافيت تعاملات در دوره‌ي رشد است.
در پايان دوره پيش رشد، در صورتي كه متقاضي حداقل معيارهاي استقرار در مركز رشد را پيدا كرده باشد جهت بررسي مجدد امكان استقرار در مركز رشد به مركز رشد معرفي مي گردد.
شرکت فناور کوچک و متوسط ( SME ):
جزو 10 يا 20 درصد اول از شرکتهاي موجود در بازار يا صنعت کشور نباشد
بين 1 تا 99 نفر را در استخدام داشته باشد ( کوچک )
بين 100 تا 500 نفر را در استخدام داشته باشد ( متوسط )
مستقل باشد ( سهم و يا حق راي ساير شرکتها کمتر از 25 درصد باشد )
مؤسسين:
شامل اعضاي مؤسس (براي مؤسسات در حال تشکيل و هسته‌هاي تحقيقاتي)
اعضاي هيات مديره يا سهامداران مؤسسه (براي شرکتها و مؤسسات موجود)
همكاران واحدهاي فناوري:
محققين و يا کارشناسان با سابقة کاري مرتبط با زمينة فعاليت واحد فناوري که با واحد فناور به صورت پاره‌وقت ، تمام‌وقت و يا مشاوره‌اي همکاري دارند.
زمينه کاري:
گرايش و زمينه تخصصي که متقاضي در نظر دارد در آن فعاليت نمايد.
ايدة محوري كسب و كار:
طرح يا ايدة بازارپسند (Marketable) که اجراي آن مبتني بر تحقيقات و فناوري باشد و در نهايت منجر به محصول يا ارائه خدمات با ارزش افزوده بالا گردد. هسته‌ها يا شركتهايي كه جذب مركز رشد مي‌شوند بايد در يكي از زمينه هاي تخصصي مرتبط با زمينه هاي فعاليت مرکز رشد فعايت نمايند. فعاليت اصلي اين شركتها در مركز رشد، حول يك ايده يا پروژة اصلي شكل مي‌گيرد و نهايتا منجر به ايجاد يک کسب و کار مي شود كه به آن ايدة محوري مي‌گويند.
مؤسسات (واحدهاي) فناور :
اين واحدها داراي هويت حقوقي مستقل از مركز رشد بوده كه با توجه به اساسنامه و يا ساير اسناد قانوني در زمينه تحقيقات كاربردي و توسعه‌اي، طراحي مهندسي، مهندسي معكوس، انتقال فناوري، ارائه خدمات تخصصي و فعاليت در جهت تجاري كردن نتايج تحقيقات فعاليت مي‌نمايند. اين واحدها شامل شركتهاي خصوصي، واحدهاي تحقيق و توسعه صنايع مي‌باشند و مي‌توانند از نظر حقوقي مؤسسه‌ي در حال تشكيل يا موجود (به ثبت رسيده) باشند.
فناوري:
کليه دانش ها، فرآيندها، ابزارها، روش ها و سيستم هاي بکار رفته در ساخت محصولات و ارائه خدمات مي باشد. به بيان ديگر فناوري روش انجام کار و ابزاري است که توسط آن به اهداف خود نايل مي شويم. فناوري کاربرد عملي دانش و ابزار جهت کمک به تلاش انسان است.
انتقال فناوري:
فرآيندي که از طريق آن، فناوري، دانش و يا اطلاعاتي که در زمينه خاصي و به منظور مشخصي در يک سازمان توسعه داده شده است، توسط سازماني ديگر، و در زمينه ويا به منظور ديگري به کار گرفته مي شود.
نوآوري:
ايجاد، تبادل، تکامل تدريجي و يا تبديل ايده هاي نو به محصولات و خدمات قابل ارائه به بازار ، که در راه موفقيت يک سازمان ، حيات اقتصاد ملي و يا پيشرفت اجتماع به کار رود .
برنامه‌ي كاري يا طرح تجاري (Business plan):
طرحي است به منظور تأسيس يك كسب و كار ويژه و معين كه در برگيرنده اطلاعات و تحليل جامع از مسائل مالي، بازار هدف و رقبا، ساختار سازماني و تيم مديريتي و ... به منظور جذب سرمايه مي باشد. برنامه‌ي کاري در زمينه‌ي تحقيقاتي تدوين شده و به صورت برنامه كامل اجرايي ايده‌ي فناورانه (ايده محوري) مؤسسه ( از مرحله تحقيق تا توليد و بازار محصول)، در قالب اطلاعات درخواست شده در فرم نهايي ارائه ميشود.
‹‹ حمايت‌هاي مرکز رشد ››
خدمات پشتيباني عمومي:
آماده سازي تسهيلات فيزيكي و سرويسهاي اداري (خدمات اسکان، دسترسي به تلفن و دورنگار، اتاق انتظار مرکزي، مبلمان اوليه فضاها، کارپردازي و خدمات دبيرخانه‌اي، امکان استفاده از اتاقهاي کنفرانس، تجهيزات سمعي و بصري و دستگاههاي فتوکپي و تکثير)
خدمات اطلاع رساني و کتابخانه اي:
فراهم نمودن دسترسي به خدمات اطلاع رساني تخصصي با كيفيت بالا (دسترسي به اينترنت، کتابخانه و مراکز اطلاع‌رساني و نرم‌افزارهاي رايانه‌اي).
خدمات مشاوره اي:
ارايه راهنمايي هاي مالي، مديريتي و حرفه اي (مشاوره‌هاي مديريتي، مالي و بازرگاني، خدمات حسابداري و حقوقي، برگزاري سمينار و يا کارگاه‌هاي آموزشي موردنياز براي شرکتهاي تازه تأسيس).
خدمات پروژه يابي و كنترل پروژه:
- معرفي زمينه هاي كاري به موسسات
- ارايه مشاوره در زمينه تهيه پيشنهاديه
- ايجاد زمينه مناسب جهت جذب طرحهاي دستگاههاي توليدي و اجرايي
- نظارت بر طرحها و ارايه خدمات در زمينه كنترل پروژه .
خدمات فني و تخصصي:
- فضاي آزمايشگاهي و كارگاهي ( در صورت نياز كارگاه يا آزمايشگاه اختصاصي )
- خدمات سخت افزاري و نرم افزاري.
معافيت هاي مالياتي و عوراض:
واحدهاي فناوري که در مجموعه پارک به فعاليت اشتغال دارند، نسبت به فعاليت هاي مذکور از پرداخت ماليات بردرآمد و دارايي موضوع قانون ماليات هاي مستقيم معاف خواهند بود .
خدمات مالي و اعتباري:
امکان استفاده ازاعتبارات خدماتي و تحقيقاتي، کمک به دسترسي به منابع مالي و جذب سرمايه گذاران، تسهيل در جذب طرحها و پروژه‌هاي تحقيقاتي.
اعتبارات خدماتي در دوره رشد:
به منظور کمک در پرداخت هزينه هاي استقرار و خدمات انکوباتوري مبلغي به نام اعتبار خدماتي در اختيار واحدهاي فناور قرار مي گيرد .مبلغ اعتبار براساس برنامه کاري ارائه شده از طرف واحد فناور خصوصي، پيشنهاد مدير مرکز رشد و با تصويب شوراي فناوري خواهد بود كل اين اعتبار در طول دوره اقامت شركتها در مركز رشد، تزريق مي شود.
نحوه بازپرداخت اعتبارات خدماتي: واحدهاي فناور خصوصي دريافت کننده اعتبار خدماتي موظف هستند کل اعتبار دريافتي را حداکثر دو سال پس از خروج از مرکز رشد بازپرداخت نمايند.
اعتبار تحقيقاتي در دوره رشد:
به منظور حمايت از ايده محوري واحدهاي فناور خصوصي مبلغي تحت عنوان اعتبارات تحقيقاتي در اختيار واحدهاي فناور خصوصي ( شرکت ها و موسسات تحقيقاتي ) به ثبت رسيده مستقر در مرکز رشد قرار مي گيرد (براي تبديل ايده و طرح به نمونه قابل توليد).
اين اعتبار تنها يکبار در طول دوره رشد به واحد فناور تعلق مي گيرد . نحوه تخصيص اعتبار فوق براساس پيشنهاديه واحد فناور که در قالب فرم هاي پذيرش ارائه ميشود، توسط شوراي فناوري مرکز رشد تعيين مي‌گردد. کل اين اعتبار براساس زمانبندي اجراي ايده‌کاري و پيشرفت مراحل آن که با تاييد ناظر طرح و مدير مرکز رشد انجام مي‌گيرد پرداخت مي گردد. 5% از اعتبارات تحقيقاتي دريافت شده از واحد فناور به ناظر فني طرح در قبال نظارت بر طرح اختصاص مي يابد.
